طبق اعلام مرکز آمار ایران متوسط هزینه خانوارهای شهری در سال گذشته برای گروه تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی به ۱.۶ درصد رسیده است. بر اساس این گزارش، سهم تفریحات و سرگرمی در سبد هزینه‌های خانوار از سال ۹۶ تقریباً روند نزولی گرفت و در پایان سال گذشته به ۱.۶ درصد رسید.
در حالی که در اغلب سال‌های دهه ۱۳۹۰، متوسط درآمد سالانه خانوارها بیش از هزینه‌های آنها بوده است اما شرایط کلی اقتصادی و به‌خصوص تورم، ترکیب سبد هزینه‌ای خانوارها را تغییر داده است. به طور معمول، همواره حدود دو – سوم هزینه خانوارهای شهری صرف کالاهای غیر خوراکی می‌شود و یک‌سوم مابقی برای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها هزینه می‌شود. با این حال بررسی سهم کالاهای غیر خوراکی و خوراکی در سبد هزینه‌ای خانوارهای شهری نیز در طول سال‌های گذشته با تغییرات زیادی همراه بوده است. بر اساس تازه‌ترین آمارهای مرکز آمار ایران که در شهریورماه جاری منتشر شده است، در سال ۱۳۹۳سهم هزینه‌های غیر خوراکی خانوارهای شهری ۷۵.۳درصد و سهم خوراکی‌ها ۲۴.۷درصد بوده است اما در سال ۱۳۹۴سهم هزینه‌های غیر خوراکی افزایش و در مقابل هزینه‌های خوراکی خانوارها کاهش یافته است به طوری که در این سال، سهم هزینه‌های غیر خوراکی به ۷۶.۲درصد افزایش یافته؛ در حالی که سهم خوراکی‌ها به ۲۳.۸درصد افت کرده است. این شرایط در سال‌های ۱۳۹۵و ۱۳۹۶ادامه یافته است. در سال ۱۳۹۵سهم غیر خوراکی‌ها به ۷۶.۶درصد و در سال ۱۳۹۶به ۷۶.۷درصد افزایش یافته است. سهم خوراکی‌ها نیز در این دو سال به ترتیب به ۲۳.۴و ۲۳.۳درصد رسیده است. با تغییر شرایط از سال ۱۳۹۷به بعد شاهد کاهش سهم هزینه‌های غیر خوراکی و افزایش هزینه خوراکی‌ها هستیم؛ به طوری که در سال ۱۳۹۷سهم غیر خوراکی‌ها به ۷۶درصد کاهش و سهم خوراکی‌ها به ۲۴درصد افزایش یافته است. در سال ۱۳۹۸نیز سهم غیر خوراکی‌ها به ۷۵.۲درصد و هزینه خوراکی‌ها به ۲۴.۸درصد تغییر یافته است. همچنین در سال ۱۳۹۹سهم غیر خوراکی‌ها و خوراکی‌ها به ترتیب به ۷۴.۱و ۲۵.۹درصد رسیده است. در سال گذشته نیز سهم کالاهای غیر خوراکی در هزینه‌های خانوارهای شهری به ۷۳.۳درصد کاهش یافته و در مقابل سهم خوراکی‌ها به ۲۶.۷درصد رسیده که هر دو سهم در طول سال‌های مورد بررسی بی‌سابقه بوده‌اند. به اعتقاد اقتصاددانان با بهبود شرایط اقتصادی، سهم مصرف و هزینه کالاهای خوراکی در سبد هزینه‌های خانوارها کاهش می‌یابد. این در شرایطی است که در سال‌های انتهایی دهه ۱۳۹۰به‌واسطه تشدید شرایط تورمی و با وجود افزایش اسمی درآمد خانوارها، فشار مضاعفی به آنها وارد و باعث شد تا از سال ۱۳۹۷به بعد سهم خوراکی‌ها به‌صورت مداوم در سبد هزینه‌ای خانوارها با رشد همراه شود. با این حال مهار نرخ تورم که در دستور کار دولت سیزدهم قرارگرفته این امید را می‌دهد که از سال‌جاری شاهد تغییر دوباره این شرایط باشیم. ترکیب سبد هزینه‌ای غیر خوراکی در مجموع سبد هزینه‌های غیر خوراکی خانوارها شامل شش گروه اصلی شامل مسکن، پوشاک و کفش، لوازم، اثاث و خدمات خانوار، بهداشت و درمان، حمل‌ونقل و ارتباطات و تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی می‌شود. اطلاعات ارائه‌شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در این سبد نیز تغییرات زیادی طی سال‌های گذشته اتفاق افتاده است؛ به این معنا که بخش مسکن به دلیل افزایش هزینه‌ها سهم سایر گروه‌ها را نیز به خود اختصاص داده است. در واقع خانوارها برای اینکه از پس هزینه‌های مسکن که به‌تنهایی بیش از یک سوم هزینه‌های این بخش را شامل می‌شود، برآیند از سایر هزینه‌های خود کاسته‌اند. در میان شش گروه هزینه‌های غیر خوراکی، مسکن بیشترین سهم را در اختیار دارد و پس از آن به ترتیب بهداشت و درمان، حمل‌ونقل و ارتباطات، لوازم و اثاث و خدمات، پوشاک و کفش و در انتها تفریحات و سرگرمی قرار دارد. متوسط هزینه سالانه مسکن در این سبد در حالی که در سال ۱۳۹۶حدود ۱۰.۸میلیون تومان بوده است در سال ۱۳۹۷به ۱۳.۳میلیون تومان، در سال ۱۳۹۸به ۱۷.۲میلیون تومان، در سال ۱۳۹۹به ۲۲.۹میلیون تومان و در سال گذشته به ۳۳.۲میلیون تومان رسیده است. با این حال از نظر سهم شاهد کاهش سهم بخش مسکن در سال گذشته هستیم. در واقع در سال ۱۳۹۶سهم مسکن از هزینه‌های غیر خوراکی خانوارهای شهری ۳۳درصد بوده که با روند صعودی در سال‌های بعد مواجه شده است؛ به طوری که در سال ۱۳۹۷به ۳۳.۹درصد، در سال ۱۳۹۸به ۳۶.۴درصد و در سال ۱۳۹۹با ۳۷درصد به بالاترین رقم درمیان این سال‌ها رسیده است، اما در سال گذشته این سهم به ۳۶درصد افت کرده است. سهم بهداشت و درمان به ۱۰درصد رسید دومین گروه پرهزینه در بخش غیر خوراکی‌ها برای خانوارهای شهری بهداشت و درمان است؛ به گونه‌ای که متوسط هزینه‌های سالانه این گروه از ۳.۴میلیون تومان در سال ۱۳۹۶به ۹.۲میلیون تومان در سال گذشته رسیده است. با این حال سهم گروه بهداشت و درمان از هزینه‌های غیر خوراکی خانوارها در طول این سال‌ها کاهش یافته است. در سال ۱۳۹۶سهم این گروه ۱۰.۶درصد بوده است که با وجود افزایش به ۱۰.۹درصد در سال بعد، از سال ۱۳۹۸روند نزولی به خود گرفته و به ۱۰.۵درصد در این سال و ۹.۸درصد در سال ۱۳۹۹کاهش یافته است اما در سال گذشته این سهم به ۱۰درصد افزایش یافت. ۸.۸میلیون تومان متوسط هزینه حمل‌ونقل و ارتباطات در گروه حمل‌ونقل و ارتباطات نیز شاهد نوسانات زیادی هستیم. در حالی که متوسط هزینه سالانه این گروه برای خانوارهای شهری در سال ۱۳۹۶بالغ بر چهار میلیون تومان بود، در سال ۱۳۹۹به ۶.۱میلیون تومان و در سال گذشته به ۸.۸میلیون تومان رسیده است. بر همین اساس سهم این گروه در هزینه‌های خانوار نیز رو به کاهش گذاشته است. در سال ۱۳۹۶سهم این گروه ۱۲.۴درصد بود که در سال ۱۳۹۷به ۱۱.۸درصد و در سال ۱۳۹۸به ۱۰درصد رسید. همچنین در سال‌های ۱۳۹۹و ۱۴۰۰این سهم به ترتیب به ۹.۹و ۹.۵درصد کاهش یافت. سهم چهار درصدی لوازم و اثاث به طور متوسط حدود چهار درصد از هزینه‌های غیر خوراکی خانوارهای شهری به لوازم، اثاث و خدمات خانوار مربوط می‌شود. متوسط هزینه این گروه در سال ۱۳۹۶حدود ۱.۳میلیون تومان بود که در سال‌های بعد افزایش یافت؛ به طوری که در سال ۱۳۹۹به ۲.۶میلیون تومان و در سال گذشته به ۳.۹میلیون تومان رسیده است. با این حال سهم این گروه از هزینه‌های خانوار در طول سال‌های ۱۳۹۶تا ۱۳۹۹روی چهار درصد ثابت مانده اما در سال گذشته این سهم به ۴.۳درصد افزایش یافته است. ۳.۶میلیون تومان هزینه سالانه پوشاک و کفش خانوارها بر اساس این گزارش، در گروه پوشاک و کفش نیز شاهد کاهش سهم این بخش نسبت به هزینه‌های غیر خوراکی خانوارها هستیم. در حالی که در سال ۱۳۹۶سهم این گروه از هزینه‌ها چهار درصد بوده است، در سال ۱۳۹۷به ۳.۵درصد افت کرده است؛ روندی که در سال بعد نیز ادامه داشته و به ۳.۱درصد رسیده است اما در سال ۱۳۹۹این سهم به ۳.۳درصد و در سال گذشته به ۳.۹درصد رسیده است. متوسط هزینه خانوارهای شهری برای پوشاک و کفش در سال‌های ۱۳۹۶و ۱۳۹۷با اندکی اختلاف بیش از ۱.۳میلیون تومان بوده است؛ رقمی که در سال ۱۳۹۸به ۱.۴میلیون تومان رسیده است اما از سال ۱۳۹۹با افزایش قیمت‌ها این سهم بیش از دو برابر شده و به سه درصد رسیده است. در سال گذشته نیز این سهم بر ۳.۶درصد بالغ شده است. روند نزولی تفریحات و سرگرمی همانگونه که اشاره شد در میان گروه‌های شش‌گانه کالاهای غیر خوراکی، کمترین سهم و هزینه به گروه تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی اختصاص دارد. با اینکه این گروه طیف گسترده‌ای از کالاها و خدمات را دربرمی‌گیرد اما در شرایط تورمی مردم سعی می‌کنند هزینه‌های این بخش را محدود و درآمد خود را صرف بخش‌های ضروری‌تر کنند. طبق اعلام مرکز آمار ایران متوسط هزینه خانوارهای شهری در سال ۱۳۹۶برای این گروه اندکی بیش از ۹۵۰هزار تومان بوده است و با قدری افزایش در سال‌های ۱۳۹۷تا ۱۳۹۹این رقم به بالای یک میلیون تومان در سال افزایش یافته است. با این حال در سال گذشته متوسط هزینه خانوارها برای این بخش به بیش از ۱.۴میلیون تومان رسیده است. در همین راستا، سهم این گروه از سال ۱۳۹۶تا سال گذشته رفته‌رفته کاهش یافته است؛ به طوری که در سال ۱۳۹۶این سهم ۲.۹درصد بوده ولی در سال ۱۳۹۷به ۲.۷درصد و در سال ۱۳۹۸به ۲.۲درصد رسیده است. همچنین از سال ۱۳۹۹این سهم با ۱.۷درصد به زیر دو درصد رسید و در سال گذشته به ۱.۶درصد رسید.»
