هزینه‌های نهان دود و دم

امروز در خبرها آمده بود که رییس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه هر نوع فروش آنلاین دخانیات ممنوع است، اعلام کرده است: ابراز نگرانی ستاد کشوری از فروش دخانیات در فضای مجازی به همراه نمونه‌هایی از تخلفات انجام شده در این زمینه، به دادستانی کل گزارش شده است.
او در خصوص جرایمی که برای تخلف فروش خارج از ضابطه دخانیات در نظر گرفته شده است، ‌اظهار کرد: تبلیغات دخانیات در حال حاضر تا ۴۴ میلیون تومان جریمه دارد و در مورد عاملین فروش بدون مجوز هم جرایمی دیده شده است که سقف آن حدود ۲۶ میلیون تومان است.
گردش مالیِ دود سیگار!
گردش مالی دخانیات در ایران طبق آمار اعلام شده در خرداد ماه امسال، در روزنامه فرهیختگان، سالانه 60 هزار میلیارد تومان است. این رقم را نهادهای بین‌المللی در سال 2022 برای ایران بیش از دو میلیارد دلار ذکر کرده‌اند. همچنین خسارت ناشی از مصرف دخانیات در کشور بین 110 تا 120 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود که شامل 60 هزار میلیارد تومان مصرف دخانیات و 60 هزار میلیارد تومان زیان به بخش سلامت کشور است. طی سال‌های اخیر تنها سیاست اعمال‌شده از سوی دولت‌ها در ایران افزایش مالیات بر مصرف دخانیات بوده است.
طبق آخرین داده‌هایی که از وبسایت آماری سازمان امور مالیاتی کشور به دست آمده است؛ آمار میزان درآمد مالیاتی حاصل از سیگار در ایران که از سال 1381 تا 1402 به ثبت رسیده است نشان می‌دهد در اولین سال ثبت این آمار کشور چیزی بالغ بر 8.7 میلیارد دلار از محل تولید و فروش سیگار درآمد داشته است.
بر اساس این آمار، میزان درآمد مالیاتی حاصل از سیگار در ایران طی یک بازه زمانی 21 ساله افزایش چشمگیری پیدا کرده است به طوری که در 7ماهه اول سال 1402 میزان درآمد مالیاتی حاصل از سیگار در کشور به 5,391 میلیارد تومان رسیده است.
سالانه 73 میلیارد نخ سیگار در کشور دود می‌شود
آمارهای رسمی وزارت صمت نشانگر این امر هستند که ایرانی‌ها در سال 1396، چیزی حدود 55 میلیارد نخ سیگار مصرف می‌کردند که این تعداد تا سال 1401 به 73 میلیارد نخ رسیده است. برخی گزارش‌ها حاکی از سیگاری بودن حدود 9 میلیون نفر سیگاری در ایران است. در این صورت سرانه مصرف هر ایرانی روزانه 22 نخ خواهد بود که کمی غیرطبیعی به نظر می‌رسد. اگر 73 میلیارد نخ سیگار را 9 میلیون نفر مصرف کرده باشند، به‌لحاظ شاخص‌های سلامت وضعیت خطرناکی پیش روی ایرانی‌های سیگاری و نظام سلامت است.
هزینه‌ای نزدیک به 110 همت برای سیگار در سال 1401
آمارهای رسمی چندانی درخصوص ارزش بازار دخانیات در ایران در دسترس نیست؛ اما آماری مربوط به گزارش میزان مصرف سالانه سیگار در کشور است که وزارت صمت آن را منتشر کرده است که طبق آن، تعداد سیگار مصرفی ایرانی‌ها تا سال 1401 به 73 میلیارد نخ رسیده که 62 میلیارد آن تولید داخل و 11 میلیارد نخ نیز به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود.
حال نوع سیگاری که شخص مصرف می‌کند نیز جای بحث است. اگر قیمت یک پاکت برند وینستون (30هزار تومان)، که یکی از پرمصرف‌ترین برندهای سیگار است، را مبنا قرار دهیم، قیمت هر نخ چیزی در حدود 1,500 خواهد بود. با این تفاسیر ارزش تقریبی سیگار مصرفی ایرانی‌ها در سال 1401 چیزی در حدود 110 هزار میلیارد تومان می‌شود. حال ممکن است شخصی سیگار روزانه‌اش را از برند مارلبرو تهیه کند، که قیمت هر پاکت آن باتوجه به نوع آن از 100 تا 200 هزار تومان متفاوت است.
هزینه سیگار در روستاییان بیش از شهری‌ها
هر خانوار روستایی در سال 1401، باتوجه به تورم 40 درصدی دخانیات در سال 1401، حدود 697 هزار و 500 تومان و هر خانوار شهری نیز 653 هزار و 240 تومان برای دخانیات هزینه کرده است. البته با توجه به اینکه داده‌های مرکز آمار ایران تورم‌زدایی نشده و مربوط به تعداد مصرف‌کنندگان یا میزان عددی مصرف نیست و صرفا هزینه را بیان می‌کند، ممکن است دلیل بالا بودن هزینه‌های مصرف دخانیات در روستاها، تورم بالای این اقلام در روستاها باشد؛ به‌طوری‌که برای مثال درحالی‌که طی بهمن 1401 تورم نقطه‌ای و سالانه دخانیات در روستاها به ترتیب 38.5 و 41.5 درصد بوده اما در همان ماه این میزان برای مناطق شهری به ترتیب 31.9 و 39.9 درصد بوده است.
اما بررسی دهکی مصرف سیگار نیز نشان می‌دهد در خانوارهای روستایی دهک اول طی سال 1401 به طور میانگین 199 هزار و 500 تومان برای دخانیات هزینه شده است. این میزان برای دهک دوم 395 هزار تومان و برای دهک سوم 630 هزار تومان بوده است. البته در دهک‌های پایین، میزان مصرف خانوارهای شهری بیشتر از روستاییان بوده و این میزان برای سه دهک اول به ترتیب 483، 529 و 682 هزار تومان است.
در دهک‌های چهارم، پنجم و ششم هزینه سالانه دخانیات برای روستاییان 685، 759 و 703 هزار تومان و برای شهری‌ها به ترتیب 617، 654 و 583 هزار تومان است. در دهک‌های هفتم، هشتم، نهم و دهم هزینه دخانیات برای روستاییان به ترتیب 771، 839، 894 و یک‌میلیون و 100 هزار تومان و برای خانوار شهری این میزان به ترتیب 614، 607، 733 و یک‌میلیون و 29 هزار تومان است.
به گزارش اکوایران، حال در کنار این تفاسیر و اعداد و ارقامی که مراجع رسمی کشور منتشر کرده‌اند، شما کافی است یک جست‌وجوی ساده در اینترنت داشته باشید تا وارد سایت‌های فروش انواع سیگارهای ایرانی و خارجی با تبلیغات و محتواهای متنوع شوید. بستری که به راحتی می‌تواند ماده ۱۲ قانون جامع کنترل دخانیات را که فروش دخانیات به افراد زیر ۱۸ سال را ممنوع کرده است را نیز دور بزند!