برای نخستین‌بار بازار آتی پسته در کشور راه‌اندازی شد تا ایران اولین کشوری باشد که قرارداد آتی پسته و زعفران دارد؛ رویکرد صادراتی این کالاها و اهمیت تولید این محصولات در کشورمان موجب شده تا مسیر آتی محور شدن تالار کشاورزی از معاملات این دو کالا عبور کند.

پس از راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی پسته، همه چیز برای آغاز به‌کار معاملات آتی این محصول فراهم شد تا بعد از زیره و زعفران، سومین قراردادهای آتی بورس‌کالا به نام پسته درج شود آن‌هم کالایی که یکی از اهرم‌های ارزآوری برای کشورمان به‌شمار رفته و حضور این محصول در یک بازار رسمی امیدواری‌های جدیدی را پیش روی تولید پسته ایجاد خواهد کرد. این درحالی است که اوراق بهادار‌سازی و توسعه ابزارهای مشتقه، ایجاد و به‌کارگیری ابزارهای تامین مالی و معاملاتی متنوع، گسترش اندازه و عمق بازار در کالاهای منتخب برای مرجعیت کشف قیمت بازار و توسعه فعالیت جهت ارتقای تجارت کشور با بازارهای بین‌المللی از راهبردهای بورس‌کالا در حوزه کشاورزی است و می‌توان پوشش ریسک، کشف قیمت عادلانه، نقدشوندگی بالای معاملات، تضمین معاملات توسط اتاق پایاپای، استفاده از اهرم مالی و هزینه اندک معاملات را از ویژگی‌های دادوستد گواهی سپرده و آتی پسته به‌شمار آورد. هم‌اکنون ارزش تجارت خارجی پسته ایران رقمی نزدیک به ۵/ ۱میلیارد دلار در سال است که با توجه به افزوده‌شدن ۱۴ هزار هکتار در هر سال به مزارع پسته کشور، امکان ارتقای این رقم به ۴ تا ۵ میلیارد دلار در سال وجود دارد.
روز یکشنبه21 مهر98 شاهد مراسم راه‌اندازی معاملات آتی پسته با حضور علی‌اکبر مهرفرد معاون وزیر جهادکشاورزی، شاپور محمدی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، محمدرضا پورابراهیمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس‌کالای ایران، اعضای اتحادیه خشکبار ایران و جمعی از مدیران ارشد بازار سرمایه و فعالان بازار پسته کشور بودیم و می‌توان گفت که بازار آتی پسته از هم‌اکنون آغاز به‌کار کرده است. هم‌اکنون قراردادهای آتی زیره سبز، زعفران و پسته در بورس‌کالا عملیاتی شده و مورد معامله قرار می‌گیرد که هر سه این بازارهای آتی بر پایه معاملات گواهی سپرده کالایی آغاز به‌کار کرده و از اعتماد کافی برای تضمین کیفیت و پرداخت وجه برخوردار است. پذیرش انبار، ورود کالا به انبار و تایید فنی و کیفی محصول و دادوستد آن در چارچوب گواهی سپرده کالایی و سپس راه‌اندازی قراردادهای آتی برای این محصولات چرخه‌ای است که بورس‌کالا هم‌اکنون در پیش گرفته که می‌تواند با افزایش اعتماد به این شیوه‌های معاملاتی، به فرهنگ‌سازی و حمایت از تولید این محصولات منتهی شود
معاملات آتی پسته برای اولین بار در دنیا راه اندازی شد
مدیرعامل بورس کالای ایران در ابتدای این مراسم ضمن قدردانی از حمایت های صورت گرفته از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار، مجلس شورای اسلامی، وزارت جهاد کشاورزی و فعالان بازار پسته کشور در راستای ورود پسته به بورس کالای ایران، گفت:  اوراق بهادار سازی و توسعه ابزارهای مشتقه، ایجاد و به کارگیری ابزارهای تامین مالی و معاملاتی متنوع، گسترش اندازه و عمق بازار در کالاهای منتخب جهت مرجعیت کشف قیمت بازار و توسعه فعالیت جهت ارتقای تجارت کشور با بازارهای بین المللی از راهبردهای بورس کالا در  حوزه کشاورزی است.
حامد سلطانی نژاد با اشاره به ارزش ۱۲۵۰۰ میلیارد تومانی معاملات قراردادهای آتی محصولات کشاورزی از ابتدایی سال تاکنون افزود: تلاش در جهت استفاده از ابزارهای نوین بازرگانی محصولات کشاورزی براساس الگوهای جهانی به منظور کشف قیمت عادلانه، تامین مالی کشاورزان، ایجاد امکان برنامه ریزی برای تولید و پوشش ریسک ناشی از تغییرات قیمتی در دستور کار بورس کالای ایران است که راه اندازی قراردادهای آتی گام بلندی برای تحقق این اهداف به شمار می رود.

وی مزیت های قرارداد آتی برای بخش کشاورزی را پوشش ریسک، کشف قیمت عادلانه، نقدشوندگی بالای معاملات، تضمین معاملات توسط اتاق پایاپای، اهرم مالی و هزینه اندک معاملات دانست و گفت: بر همین اساس در سال ۹۷ معاملات آتی زعفران نگین و پوشال معمولی راه اندازی شد و در تیر ماه امسال نیز زیره سبز به این جرگه پیوست و امروز نیز معاملات آتی پسته راه اندازی شد.
سلطانی نژاد با بیان اینکه محصول پسته به دلیل مزیت تولید، استانداردپذیری، ارزآوری، صادرات محور بودن، تقاضای مستمر و تولید انبوه برای این معاملات در نظر گرفته شده است، به سابقه معاملات پسته در بورس کالای ایران اشاره کرد و گفت: معاملات گواهی سپرده کالایی پسته در سال ۹۶ به مقدار ۱۲۳ تن و در سال ۹۷ به مقدار ۵۷ تن انجام شد و در سال ۹۸ نیز معاملات گواهی سپرده پسته از روز ۹ مهر ماه آغاز شده و تا کنون حدود ۲۵ تن از این محصول معامله شده است.
وی در ادامه به تجربه جهانی راه اندازی قراردادهای مشتقه بر روی محصولات کشاورزی اشاره کرد و با بیان اینکه قرارداد آتی زیره سبز در بورس هند راه اندازی شده است، اظهار کرد: در هیچ بورس کالایی در دنیا قرارداد آتی پسته وجود ندارد و امروز نخستین بازار آتی پسته دنیا در ایران راه اندازی شد که دلیل عدم وجود بازارهای آتی برای محصولاتی همچون پسته و زعفران در دنیا ،مزیت تولید این دو محصول است که در اختیار کشور ماست؛ لذا با راه اندازی ابزارهای نوین معاملاتی، ایران می تواند به عنوان مرجعیت قیمتی این محصول در جهان مطرح شود.
سلطانی نژاد به اقدامات صورت گرفته بورس کالا در سال ۹۸ بر روی محصول پسته اشاره کرد و گفت: پذیرش انبارهای شرکت طلای سبز زرند در زرند و شرکت سبزدانه کویر در سیرجان و ایجاد نماد معاملاتی این دو انبار، همچنین مذاکره با سایر انبارهای بخش خصوصی و تعاونی در شهرستان های کرمان، رفسنجان، سمنان و خراسان، انجام اقدامات لازم جهت راه اندازی قرارداد آتی پسته و برگزاری دوره های آموزشی در شهرستان های مربوطه و شرکت های کارگزاری از اقدامات بورس کالا در این راستا بوده است.
مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه به مشخصات قرارداد آتی پسته اشاره کرد و گفت: نخستین قرارداد آتی پسته فندقی ۳۲-۳۰ برای تحویل آذر ماه ۱۳۹۸ راه اندازی می شود که اندازه هر قرارداد ۱۰۰ کیلوگرم است. حداکثر حجم هر سفارش نیز تا ۲۵ قرارداد و حد نوسان قیمت روزانه حداکثر مثبت و منفی ۵ درصد با توجه به قیمت تسویه روزانه روز قبل در نظر گرفته شده است.
وی به نحوه تحویل قرارداد آتی پسته نیز اشاره کرد و گفت: مقدار تحویل حداقل برابر با ۵۰۰ کیلوگرم معادل ۵ قرارداد آتی از طریق گواهی سپرده کالایی و پرداخت هزینه انبارداری ۵۰ ریال به ازای هر کیلوگرم در روز است.
سلطانی نژاد در پایان اعلام کرد که بورس کالا نظرات همه فعالان بازار پسته را می شنود و آماده برگزاری نشست های تخصصی در این حوزه است. 
تجارت خارجی پسته ۵ میلیارد دلاری می شود
معاون بازرگانی وزیر جهاد کشاورزی در این آیین گفت: در حال حاضر تجارت خارجی پسته حدود ۱.۵ میلیارد دلار است که با توجه به فراهم بودن شرایط برای رشد تولید، این رقم طی چند سال آینده می تواند به ۴ تا ۵ میلیارد دلار برسد؛ در این شرایط اگر بتوانیم مشکلات بازار را شناسایی کرده و انگیزه ها را برای ورود فعالان بازار به بورس افزایش داده و از آنها حمایت کنیم، می توانیم تولید پسته را با شیب تند بالا برده و سهم خود در بازارهای جهانی را بالا ببریم.
علی اکبر مهرفرد در مراسم راه اندازی معاملات آتی پسته در بورس کالای ایران گفت: سال گذشته به دلیل موج گرما در کشور صادرات پسته ما به حدود ۵۰ هزار تن رسید. اما ایران یکی از بزرگترین تولیدکننده های پسته در دنیاست و در کنار آن آمریکا هم به واسطه رشد تولید خود در دنیا نقش آفرین بوده و کشورهایی همچون ترکیه هم در این حوزه فعال هستند.
علی اکبر مهرفرد افزود: در کشور حدود ۱۳ استان به صورت تجاری پسته تولید می کنند و در سایر استان ها نیز تولید این محصول به راه افتاده است.
مهرفرد گفت: در صنعت پسته امکان توسعه سطح تولید فراهم است چراکه سالی ۱۴ هزار هکتار ظرفیت جدید ایجاد می شود و با ارتقای زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری می توان جایگاه ایران در این تجارت را در بازارهای جهانی ارتقا داد. در این شرایط ابزارهای مالی بورس کالا به نوعی کمک کننده صادرکننده ها، فرآوری کننده و تولید کننده ها خواهد بود که فرهنگ سازی در راستای معرفی مزایای ابزارهای مالی در میان فعالان بازار پسته ضرورت دارد.
معاون وزیر جهاد کشاورزی تاکید کرد: ما در کالاهای اساسی مثل گندم، ذرت و کنجاله سویا به دلیل کمبود آب در کشور نمی توانیم چندان در فضای تجاری توسعه داشته باشیم اما در حوزه پسته این ظرفیت به خوبی وجود دارد.
به گفته وی، در حال حاضر تجارت خارجی پسته حدود ۱.۵ میلیارد دلار است که با توجه به فراهم بودن شرایط برای رشد تولید، این رقم طی چند سال آینده می تواند به ۴ تا ۵ میلیارد دلار برسد؛ در این شرایط اگر بتوانیم مشکلات بازار را شناسایی کرده و انگیزه ها را برای ورود فعالان بازار به بورس افزایش داده و از آنها حمایت کنیم، می توانیم تولید پسته را با شیب تند بالا برده و سهم خود در بازارهای جهانی را بالا ببریم.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در پایان گفت: بورس کالای ایران می تواند با استارتاپ ها وارد همکاری شود که این اتفاق در حوزه ارتقای کیفیت محصولات و استانداردسازی اثرگذار خواهد بود.
معاملات آتی پسته، بازی برد برد کشاورزان و صادرکنندگان
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: ممکن است صادرکننده ای به خریدار خارجی تعهد داده و به خرید محصول کشاورزی نیاز داشته، اما نقدینگی لازم را در اختیار نداشته باشد؛ ممکن است کشاورزی برای فروش کالای خود دچار مشکل باشد و حتی از قیمت های واقعی اطلاع نداشته باشد. در نتیجه بورس کالا و معاملات آتی یک وضعیت برد برد را هم برای کشاورز و هم برای صادرکننده و سرمایه گذار ایجاد می کند و همه می توانند از مزایای عرضه پسته در بورس استفاده کنند.
به گزارش «کالاخبر»؛ شاپور محمدی در مراسم افتتاح معاملات آتی پسته در بورس کالای ایران اظهار داشت: امروز در حالی شاهد آغاز معاملات قراردادهای آتی پسته در بورس کالای ایران هستیم که قطعا لازم است در معاملات پسته از نظرات فعالان و دست اندرکاران صنعت، چه برای تعیین ریزساختارهای معاملاتی و چه برای تعیین دستورالعمل های معاملاتی و نحوه قیمت گذاری ها، استفاده کنیم.
وی افزود: معاملات آتی یکی از ابزارهای مشتقه است که در دنیا برای پوشش ریسک به آن توجه شده است. وقتی یک نفر قرارداد آتی را خریداری کند، قیمت را برای خود تعیین کرده و نسبت به نوسانات آتی ریسک ها را پوشش می دهد؛ ضمن اینکه معاملات آتی در کشف واقعی قیمت نیز موثر است.
محمدی گفت: اگر بازار یک کالا از بازار نقدی خوبی برخوردار نباشد و یا گردش نقدینگی آن بیش از حد باشد، یکی از راهکارها برای ساماندهی این بازار مشتقه سازی آن کالا است.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: محصولات تولیدی کشور ما همچون پسته و زعفران چرا باید توسط کشورهای دیگر تعیین شود در حالیکه که سمت عرضه تنها وابسته به کشور ماست؛ در این زمینه قطعا بورس کالای ایران کمک می کند تا دسترنج کشاورزان ایرانی به درستی قیمت گذاری و به مرجع قیمت دنیا تبدیل شویم. البته بورس های کالایی دنیا بیش از صد سال قدمت دارند اما امروز شاهد یک تحول و شروع خوب در این زمینه هستیم. 
محمدی در پایان اظهار داشت: ممکن است صادرکننده ای به خرید محصول کشاورزی نیاز داشته، اما نقدینگی لازم را در اختیار نداشته باشد؛ ممکن است کشاورزی برای فروش کالای خود دچار مشکل باشد و حتی از قیمت های واقعی اطلاع نداشته باشد. در نتیجه بورس کالا و معاملات آتی یک وضعیت برد برد را هم برای کشاورز و هم برای صادرکننده و سرمایه گذار ایجاد می کند و همه می توانند از مزایای عرضه پسته در بورس استفاده کنند. امیدواریم معاملات پسته در بورس نقش تعیین کننده ای در بازارهای جهانی و قیمت گذاری جهانی ایفا کند و امیدواریم خرما و کشمش هم در اینده نزدیک در این بازار عرضه شود.

بورس کالا زمینه ساز استانداردسازی و برندسازی پسته ایران در دنیا
محمدرضا پورابراهیمی نماینده کرمان و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی هم در مراسم راه اندازی معاملات آتی پسته گفت: در حوزه محصولات کشاورزی معمولا سندیکاها حضور دارند که یکی از این سندیکاها اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران است که امروز اعضای این اتحادیه در این اتفاق مبارک حضور دارند.
وی به لزوم توسعه ابزارهای مالی به خصوص در حوزه کشاورزی اشاره کرد و گفت: معاملات قراردادهای آتی در دنیا به بهبود فعالیت ها در بخش های مختلف از جمله تولید کمک می کند که از این منظر در بخش تولید کشورمان نیازمند بازنگری در روش ها هستیم که راه اندازی معاملات آتی و گواهی سپرده کالایی محصولات کشاورزی در بورس در بهبود فرآیندها اثر گذار خواهد بود.
پورابراهیمی اظهار داشت: اگر ما بتوانیم قیمت گذاری واقعی را برای همه محصولات و در سراسر کشور شکل دهیم قطعا تولیدکنندگان و ذی نفعان بازار حمایت خواهند شد. البته حمایت از تولید ابعاد مختلفی دارد از جمله تامین مالی که باز هم این ابزارها می تواند در حوزه تضامین برای تولید به کار گرفته شود.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار داشت: ما طی سال ها در تولید و عرضه بسیاری از کالاها از جمله پسته در بازارهای جهانی جایگاه بالایی داشتیم اما فعالیت برخی دلالان و رقابت های ناسالم به برند پسته ایرانی لطمه زده و آثار منفی آن را همچنان در حوزه صادرات شاهد هستیم. در این میان بورس کالا و ابزارهای معاملاتی آن، اساس استانداردسازی پسته و برندسازی آن در جهان را با ارتقای سطح کیفی محصول فراهم می کند.
وی افزود: اتفاقات مثبتی که به واسطه ظرفیت بازار سرمایه و بورس کالای ایران در بازار زعفران رقم خورده شگفت انگیز است به طوری که حجم معاملات گواهی سپرده زعفران در سال گذشته ۳۵ میلیارد تومان بود که در ۶ ماهه امسال به ۲۰ میلیارد تومان رسیده است. حجم قرارداد آتی زعفران نیز در سال گذشته ۱۵ هزار میلیارد تومان بود که این رقم از ابتدای سال تا کنون به ۶ هزار میلیارد تومان رسیده است.این اعداد نشان دهنده اتفاقات بی نظیری بوده که به کمک بورس کالای ایران رقم خورده است و در حوزه تصمیم سازی می تواند به حوزه اقتصادی کشور کمک کند.
بر اساس این گزارش،معاملات آتی پسته در حالی در بورس کالا کلید خورد که اندازه قرارداد آتی پسته ۱۰۰ کیلوگرم بوده و مبنای تحویل در بازار گواهی سپرده کالایی و قراردادهای آتی، محصول پسته فندقی در سایز استاندارد ۳۲-۳۰ به عنوان دارایی پایه در نظر گرفته شده است؛ این در حالی است که قابلیت تحویل با دیگر سایزهای دارای استاندارد بورس یعنی گرید۳۰-۲۸ نیز وجود دارد.
قرارداد آتی پسته فندقی ۳۲-۳۰ با دوره تحویل آذر ماه ۱۳۹۸ است و در ادامه سررسیدهای دیگری نیز به این بازار اضافه می شود.
در پایان این گزارش می افزاید، قراردادهای آتی در اولین روز معاملاتی، بدون حد نوسان قیمتی، با دوره پیش گشایش به مدت ۳۰ دقیقه در ابتدای جلسه معاملاتی آغاز شد و پس از انجام حراج تک قیمتی راس ساعت ۱۰:۳۰ با دوره عادی معاملاتی و اعمال حد نوسان قیمت روزانه ادامه یافت. قیمت پایه قرارداد آتی، همان قیمت کشف شده در حراج تک قیمتی خواهد بود، که مبنای حد نوسان قیمت روزانه برای ادامه معاملات در حراج پیوسته قرار خواهد گرفت. بدیهی است در صورت عدم انجام معامله در حراج تک قیمتی، قرارداد آتی متوقف و مجددا همین فرآیند، روز کاری بعد تکرار خواهد شد.