بر اساس گزارش مرکز آمار، تورم ماهانه کل کشور در دی امسال کاهش پیدا کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که از میان همه دهک‌ها، تورم خوراکی‌ها بر خلاف رویه‌ای که در آذر پیش گرفته بود، برای دهک‌های ثروتمند بیش‌تر از دهک‌های فقیر بوده است. به نظر می‌رسد کاهش شدید تورم «سبزیجات و حبوبات» عامل این رخداد باشد...

در هر اقتصاد تورم بالا و مستمر یکی از معضلات ساختاری است که قدرت خرید مردم را تغییر داده و رفاه آن‌ها را متاثر می‌سازد. بر اساس جدیدترین گزارش مرکز آمار در دی 1402، تورم ماهانه کل کشور کاهش یافته است. البته این کاهش به معنای کمتر شدن قیمت خرید اقلام مختلف نیست. بلکه نشان می‌دهد اگرچه در دی‌ماه قیمت کالاها بیشتر شده، اما میزان افزایش قیمت در مقایسه با آذر امسال کمتر بوده است. همچنین در دی 1402 افزایش قیمت‌ها بیشتر از سمت اقلام غیرخوراکی بوده است.
در بازه زمانی بررسی شده تورم ماهانه همه دهک‌ها نسبت به آذر کاهش یافته است. با این حال، دهک‌ها در خصوص کالاهای خوراکی و غیرخوراکی تورم متفاوتی را تجربه کرده‌اند. تورم ماهانه اقلام خوراکی در میان دهک اولی ها کمترین مقدار را داشته است. این دهک 10درصد از فقیرترین افراد جامعه را در بر گرفته است. در مقابل، تورم ماهانه هم برای اقلام خوراکی و هم برای غیرخوراکی در دهک دهم بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده است. این دهک، 10 درصد از ثروتمندترین افراد جامعه را در خود جای داده است.
به طور کلی به دلیل بالا بودن سهم اقلام خوراکی در سبد مصرفی کم درآمدها، معمولا نرخ تورم این اقلام برای دهک اول بیشتر از سایر دهک ها است. اما در دی امسال این اتفاق به نحو دیگری رقم خورده و ثروتمندترین‌ها بیشترین تورم اقلام خوراکی را داشته‌اند.
 دلیل این امر می‌تواند آن باشد که کالاهایی نظیر سبزیجات توسط خانورهای دهک اول به مقدار بیشتری نسبت به خانوارهای دهک دهم مصرف می شود. در دی ماه نسبت به آذر، تورم این اقلام کاهش قابل توجه داشته است. در مقابل بخشی از اقلام خوراکی مثل گوشت که بیشتر توسط ثروتمندان مصرف می شود، افزایش قیمت داشته است. لذا بالا بودن تورم خوراکی ثروتمندان می‌تواند ریشه در این اتفاق داشته باشد.
کاهش تب تورم با شروع زمستان
تورم به معنای افزایش مستمر سطح عمومی قیمت‌ها است. البته باید توجه داشت این تعریف به معنای بالارفتن قیمت یک کالای خاص و در یک دوره زمانی نیست.  بلکه چنانچه قیمت‌ گروهی از کالاها و خدمات متنوع مصرفی برای چند دوره و به صورت متوالی بیشتر شود، از آن با عنوان تورم یاد می‌گردد.
بر اساس جدیدترین گزارش مرکز آمار، تورم ماهانه کل کشور در دی 1402 به 2.6 درصد رسیده است.  به بیان دقیق‌تر در دی امسال، خانوارها برای تهیه یک سبد مشخص از کالاها و خدمات مصرفی، در مقایسه با آذرماه 2.6 درصد بیشتر هزینه کرده‌اند. همچنین، تورم ماهانه دی در کل کشور نسبت به آذر کاهش پیدا کرده است. البته آن‌چه گفته شد تصویر تورم کل کشور است. اما آیا اقشار مختلف فشار ناشی از افزایش قیمت‌ها را به یک اندازه احساس کرده اند؟
دنده معکوس فشار تورمی دهک‌ها
رتبه اول تورم ماهانه دهک‌ها در دست ثروتمندترین‌ها
در یک جامعه درآمد افراد با یکدیگر متفاوت است. لذا قدرت خرید آن‌ها نیز با یکدیگر تفاوت خواهد داشت. بنابراین سبد مصرفی خانوارهایی که سطوح مختلفی از درآمد را کسب می‌کنند، یکسان نخواهد بود. به بیان دیگر افراد متناسب با درآمد خود هزینه می‌کنند و به دلیل یکسان نبودن درآمد هر خانوار با خانوار دیگر، سبد مصرفی آن‌ها نیز با یکدیگر تفاوت خواهد داشت.
بر این اساس به منظور بررسی دقیق‌تر هزینه هر خانوار، آن‌ها را در 10 دهک هزینه ای قرار می‌دهند. اولین دهک شامل 10 درصد از کم هزینه‌ترین خانوارهای جامعه است و افراد فقیرتر را در بر می‌گیرد. هرچه از سمت دهک اول به سمت دهک دهم حرکت کنیم، هزینه افراد بالاتر رفته و سبد مصرفی آن‌ها متنوع‌تر می‌شود. در نهایت نیز دهک دهم به عنوان 10 درصد از ثروتمندترین دهک‌های هزینه‌ای شناخته می‌شوند.
به گزارش مرکز آمار، در دی ماه امسال بیشترین فشار ناشی از افزایش قیمت‌ها بر دوش دهک دهم بوده است. تورم دهک دهمی‌ها در دی به 2.88 درصد رسیده است. این عدد در مقایسه با آذر سال جاری افزایش 0.45 واحد درصدی داشته است.
در این بازه زمانی هر چه از سمت سمت دهک دهم به سمت دهک اول حرکت کنیم، نرخ تورم ماهانه کمتر شده است. در نهایت پایین‌ترین تورم ماهانه برای دهک اولی‌ها به ثبت رسیده است. تورم این دهک نسبت به آذرماه کاهش 1.82 واحد درصدی داشته و به 1.99 درصد رسیده است. به بیان دیگر می‌توان گفت طی دی‌ماه در مقایسه با آذرماه فشار ناشی از افزایش قیمت‌ها بر افراد حاضر در این دهک تقریبا نصف شده است. این در حالی است که در آذر امسال رویه برعکس بوده است. به بیان دیگر در آخرین ماه پاییز امسال، دهک اول بیشترین تورم ماهانه و دهک دهم کمترین مقدار این نرخ را به ثبت رسانده‌اند. اما دلیل معکوس شدن این رویه چیست؟
تفاوت الگوی مصرف در میان فقرا و اغنیا
سبد مصرفی هر خانوار از دو دسته کالا  شامل اقلام خوراکی و اقلام غیرخوراکی تشکیل شده است. سبد اقلام خوراکی،کالاهایی نظیر نان و غلات، مواد آشامیدنی و دخانیات را در بر می‌گیرد. سبد اقلام غیرخوراکی نیز شامل دسته بندی متنوعی از کالاها مانند پوشاک، حمل  نقل، ارتباطات و... است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در دی 1402 تورم ماهانه اقلام خوراکی و غیرخوراکی یکسان نبوده است. ارقام مرکز آمار حاکی از آن است که به صورت کلی کالاهای غیرخوراکی نقش پررنگ‌تری در افزایش قیمت‌ها در بازه زمانی بررسی شده داشته‌اند. البته باید توجه داشت که سهم اقلام خوراکی و غیرخوراکی در سبد مصرفی خانوارهای مختلف مشابه هم نیست. بنابراین تاثیر افزایش قیمت این دو گروه از کالاها نیز بر خانوارهای جامعه یکسان نخواهد بود. در ادامه اثر افزایش قیمت را در دو دسته مختلف کالا و برای خانوارهای متفاوت در دی‌ماه امسال بررسی خواهیم کرد.
سبد خوراکی ثروتمندان گرانتر از فقرا
در یک تصویر کلی، در خانوارهای کم برخوردار بخش بیشتری از هزینه‌ها به خرید اقلام ضروری نظیر مواد خوراکی اختصاص پیدا می‌کند. به بیان دیگر در این خانوارها درآمدها پایین‌تر است. بنابراین به ناچار سهم بیشتری از درآمد صرف خرید اقلام خوراکی شده و تنوع سبد مصرفی‌شان کمتر است.
به دلیل بالا بودن سهم اقلام خوراکی در سبد مصرفی افراد فقیر، عموما اثر افزایش قیمت خوراکی‌ها بر دهک اول بیشتر از سایر دهک ها است. در مقابل اغلب در دهک دهم تنوع سبد مصرفی بیشتر بوده و گرانی اقلام غیرخوراکی در تغییرات قیمت سبد مصرفی آن‌ها نقش مهم‌تری دارد.
در دی امسال تورم اقلام غیرخوراکی بیشتر از تورم اقلام خوراکی بوده است. اما این نرخ برای افراد کم درآمد و ثروتمند یکسان نبوده است. بررسی ها نشان می دهد تورم اقلام خوراکی در این بازه زمانی در میان قشر کم درآمد، کمترین مقدار را داشته است. به بیان دقیق تر تورم ماهانه خوراکی‌ها برای دهک اول در دی امسال 1.4 درصد بوده است. با حرکت از سمت دهک اول به سمت دهک دهم، تورم ماهانه این اقلام افزایش یافته است. بیشترین تورم ماهانه در گروه اقلام خوراکی 2.9 درصد بوده که مربوط به دهک دهم است.
در گروه اقلام خوراکی مصرف برخی کالاها نظیر غلات و سبزیجات برای افراد کم برخوردار بیشتر بوده است. در مقابل گروهی از کالاها نظیر ماهی‌ها و صدف داران بیشتر توسط ثروتمندان مصرف شده است. در آذر امسال تورم سبزیجات بالغ بر 14 درصد بوده است. اما در دی سال جاری این نرخ به کمتر از 0.5 درصد سقوط کرده است. بنابراین تورم بخشی از اقلام خوراکی که در سبد مصرف افراد فقیر وزن بیشتری داشته است، کاهش یافته است. لذا این پدیده می‌تواند دلیل کمتر بودن تورم خوراکی‌ها در میان دهک اولی‌ها باشد.
به گزارش اکوایران،در سوی دیگر طیف، بر خلاف تورم خوراکی‌ها، تورم اقلام غیرخوراکی در بازه 2.5 تا 2.9 نوسان کرده است. همچنین این نرخ تقریبا در میان دهک‌های مختلف یکسان بوده است. دهک های دوم تا پنجم کمترین نرخ تورم ماهانه را در اقلام غیرخوراکی داشته‌اند که نرخ آن برابر با 2.5 درصد بوده است. در مقابل دهک دهم با ثبت نرخ 2.9 درصدی، بیشترین تورم ماهانه این اقلام را در دی امسال به ثبت رسانده‌اند.