نگاهی به ارقام منتشر شده از وضعیت بازار کار نشان می‌دهد که در 3 سال گذشته گروهی از افراد شاغل در بازار کار کمتر از میزان استاندارد در هفته(44 ساعت و بیشتر) کار کرده و یا در شغلی که متناسب با مهارت و تخصص آن‌ها نبوده، فعالیت داشته اند. بدین ترتیب می‌توان گفت عده ای از افراد شاغل در بازارکار،‌ «اشتغال ناقص» داشته اند...

نگاهی به ارقام منتشر شده از وضعیت بازار کار نشان می‌دهد که در 3 سال گذشته گروهی از افراد شاغل در بازار کار کمتر از میزان استاندارد در هفته(44 ساعت و بیشتر) کار کرده و یا در شغلی که متناسب با مهارت و تخصص آن‌ها نبوده، فعالیت داشته اند. بدین ترتیب می‌توان گفت عده ای از افراد شاغل در بازارکار،‌ «اشتغال ناقص» داشته اند.
 از محاسبه نسبت شاغلین ناقص به شاغلین در سن کار(15 ساله و بیشتر)،‌ سهم «اشتغال ناقص» یا «نیمه بیکاری» حاصل می‌شود. بررسی ارقام منتشر شده از وضعیت بازار نیروی کار نشان می دهد که از سال 1400 تا سال 1402، سهم نیمه بیکاری مردان بیشتر از زنان بوده است. برخی اقتصاددانان عقیده دارند که نیمه بیکاری با بهره وری بازار کار رابطه معکوس دارد. بدین ترتیب می توان گفت در 3 سال گذشته بهره وری زنان در مقایسه با مردان بیشتر بوده است.
 بررسی‌ها همچنین نشان می دهد سهم اشتغال ناقص زنان در زمستان 1402 نسبت به فصل مشابه در سال 1401، بیشتر شده است. در مقابل این رقم در گروه مردان کاهش یافته است. بر این اساس به نظر می رسد که در زمستان سال گذشته،‌بهره وری بازار کار زنان کمتر و در گروه مردان بیشتر شده است. به بیان دیگر می‌توان گفت در زمستان 1402، در گروه مردان تعداد افرادی که کار متناسب با مهارت و تخصص خود نداشته و یا میزان ساعت کار کمتر از حد استاندارد داشته اند، پایین آمده است.
نیمه بیکارها،‌ چه سهمی از افراد شاغل را به خود اختصاص داده اند؟
بنابر اطلاعات منتشر شده توسط مرکز آمار ایران در زمستان سال 1402، تعداد افراد شاغل 15 ساله و بیشتر در ایران 24 میلیون و 193 هزار و 586 نفر بوده است. از این تعداد 84.4 درصد را مردان و 15.6 درصد را بانوان تشکیل داده اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد از مجموع افراد شاغل در بازار کار، برخی کمتر از میزان استاندارد در هفته(44 ساعت و بیشتر) کار کرده و در شغلی فعالیت دارند که مرتبط با تخصص و مهارت آن‌ها نیست. از این افراد به عنوان «شاغلین ناقص» یاد می شود. محاسبه نسبت جمعیت شاغلین ناقص به جمعیت دارای اشتغال در سن کار، «سهم اشتغال ناقص» یا به عبارت دیگر «سهم نیمه بیکاران» را نشان می دهد.
شواهد حاکی از آن است که در زمستان 1402، تعداد افراد دارای اشتغال ناقص به 2 میلیون و 82 هزار و 48 نفر رسیده است. به بیان دیگر در این برهه زمانی 8.6 درصد از افراد شاغل، از حداکثر بهره‌وری خود استفاده نکرده و در زمره نیمه بیکارها قرار گرفته اند. برآوردها خبر از آن می دهد که شمار افرادی که درگیر اشتغال ناقص بوده‌اند در گروه مردان بیشتر از زنان بوده است.
رواج نیمه بیکاری در کدام گروه جنسیتی بیشتر است، زنان یا مردان؟
نگاهی به داده های منتشر شده نشان می دهد که در زمستان 1402 تعداد مردان نیمه بیکار 1 میلیون و 926 هزار و 98 نفر بوده است. این در حالی است که شمار زنان دارای اشتغال ناقص در این زمان 155 هزار و 950 نفر بوده است. بدین ترتیب می توان دریافت که نیمه بیکاران زن کمتر از مردان نیمه بیکار بوده است.
البته باید توجه داشت که تعداد شاغلین زن، کمتر از مردان شاغل است. بنابراین طبیعی است که تعداد افراد دارای اشتغال ناقص نیز در گروه زنان کمتر از مردان باشد. لذا برای ارائه پاسخ دقیق تر به این سوال که نیمه بیکاری در میان کدام گروه از زنان یا مردان رواج بیشتری دارد،‌لازم است نگاهی به سهم اشتغال ناقص هر دو گروه انداخته شود.
در زمستان 1402 از مجموع مردان شاغل در بازار کار 9.4 درصد، اشتغال ناقص داشته اند. به بیان دیگر در این بازه زمانی از هر 100 مرد شاغل،‌ بالغ بر 9 نفر نیمه بیکار بوده و از حداکثر ظرفیت خود برای حضور در بازار کار استفاده نکرده اند. در مقابل این سهم در گروه زنان 4.1 درصد گزارش شده است. بنابراین از هر 100 بانوی شاغل در بازار کار،‌ حدود 4 نفر اشتغال ناقص داشته اند. بدین ترتیب می توان دریافت که در زمستان سال گذشته اشتغال ناقص در میان مردان گسترده تر از بانوان بوده است. شواهد آماری نشان می دهد به صورت کلی در 3 سال گذشته اشتغال ناقص در میان مردان سطوح بالاتری نسبت به زنان داشته است.
نیمه بیکاری در 3 سال گذشته
محدوده نوسان اشتغال ناقص بانوان در 3 سال گذشته در بازه 3.8 تا 5.2 درصد قرار داشته است. به بیان دقیق تر 5.2 درصد شاغلین زن در پاییز 1402 از حداکثر توان و پتانسیل خود در زمینه شغلی استفاده نکرده اند. این رقم بیشترین سهم ثبت شده از اشتغال بانوان در 3 سال گذشته بوده است. نیمه بیکاران زن در زمستان 1401 نیز با ثبت سهم 3.8 درصدی، رکورد کمترین میزان نیمه بیکاری را در ادوار بررسی شده به نام خود به ثبت رسانده اند.
بازه نوسان سهم اشتغال ناقص مردان نیز از سال 1400 تا پایان سال 1402 در محدوده 8.4 تا 11.9 درصدی قرار داشته است. بیشترین میزان این سهم در زمستان 1400 و کمترین مقدار آن مربوط به تابستان 1402 بوده است. در ادامه آخرین تغییرات نیمه بیکاری در گروه زنان و مردان در زمستان سال 1402 بررسی شده است.
شمار نیمه بیکاران زن کمتر شد/ رویه معکوس نیمه بیکاری در گروه مردان
در زمستان امسال سهم اشتغال ناقص در گروه مردان کمتر از این رقم در فصل مشابه سال 1401 شده و به 9.4 درصد تنزل پیدا کرده است. در مقابل پدیده نیمه بیکاری در گروه زنان در این بازه زمانی افزایش یافته و به 4.1 درصد رسیده است.
همانطور که اشاره شد، از نگاه برخی اقتصاددانان، نیمه بیکاری میزان بهره‌وری بازار کار را مشخص می‌کند. بر این اساس در صورت افزایش سهم اشتغال ناقص، میزان بهره وری بازار کار کمتر شده است.به گزارش اکو ایران، در سوی دیگر کاهش این نرخ، خبر از افزایش میزان بهره وری بازار کار می دهد. بدین ترتیب با درنظرگیری تغییرات سهم اشتغال ناقص در زمستان 1402 میتوان گفت در این دوره بهره‌وری بازار کار زنان بالا رفته و در گروه مردان هم میزان بهره وری با کاهش مواجه شده است.