علی شعله، مشاور بین‌المللی اکتشافات معدنی، در سخنرانی کلیدی خود در «دومین رویداد جامع معدن و صنایع معدنی» با بیان اینکه سیاست‌‌‌های‌ گذار انرژی به مقادیر قابل‌توجهی از عناصر حیاتی نیاز خواهد داشت، گفت: اندازه کل بازار مواد معدنی بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ در مسیر صفر خالص تقریبا هفت‌برابر خواهد شد...

علی شعله، مشاور بین‌المللی اکتشافات معدنی، در سخنرانی کلیدی خود در «دومین رویداد جامع معدن و صنایع معدنی» با اشاره به اینکه مسائل زیست‌محیطی چالش آینده جهان خواهد بود، گفت: دوره بازگشت بلایای طبیعی به‌طور فزاینده‌ای کوتاه‌‌‌تر شده و شدت آنها بیشتر خواهد شد و کشورها در جهت کم کردن آثار مخرب تغییرات اقلیمی با کاهش تولید گازهای گلخانه‌‌‌ای، سیاست‌‌‌های جدیدی (carbon tax) تدوین کرده‌اند و نیاز به استفاده از نفت تا سال ۲۰۵۰، یک‌سوم مقدار مصرف فعلی خواهد شد. به بیان این کارشناس، سیاست‌‌‌های‌ گذار انرژی به منابع بسیار زیادی از عناصری مانند مس، کبالت، نیکل، منگنز، لیتیوم و عناصر نادر خاکی نیاز خواهد داشت، به صورتی که میزان تقاضای بعضی از این عناصر تا هفت‌برابر مقدار کنونی خواهد رسید.
او همچنین اشاره کرد: با توجه به کسری بسیار زیاد تولید این فلزات به‌خصوص مس، سرمایه‌گذاری در جهت یافتن منابع قابل اتکا از این عناصر، آینده کشورها را تضمین خواهد کرد.
دوره‌‌‌های بازگشت بلایای طبیعی نزدیک‌‌‌تر و عمیق‌‌‌تر شده است که بخشی از آن مربوط به افزایش تولید گازهای گلخانه‌‌‌ای توسط انسان است. مشاور بین‌المللی اکتشافات معدنی با اشاره به سهم کشورها در تولید گاز گلخانه‌‌‌ای گفت: ایران با تولید سالی ۱.۸میلیارد تن گاز گلخانه‌‌‌ای رتبه‌‌ ۸ تولید گازهای گلخانه‌‌‌ای جهان را دارد که این عدد با توجه به رتبه‌‌ پایین این کشور در صنعت و اثرگذاری بر بازارهای جهانی بسیار نامناسب است. به عقیده‌‌‌ این کارشناس فعال در بخش معدن، علت این اتفاق فرسوده بودن ماشین‌‌‌آلات صنعتی است و میزان تولید گازهای گلخانه‌‌‌ای هر کشوری باید تناسبی با GDP آن کشور داشته باشد.
شعله با اشاره به اهمیت تعیین سقف مجاز تولید گازهای گلخانه‌‌‌ای کشورها (carbon tax) بیان کرد: در معاهده پاریس بنا شد تا سال ۲۰۵۰، میزان دمای کره‌زمین نهایتا تا ۲درجه افزایش یابد و در بهترین حالت افزایش دما ۱.۵درجه بماند. به باور او کشورهای عضو اتحادیه اروپا این قوانین را وضع کرده‌‌‌اند و ایران نیز به اجبار باید از این قوانین پیروی کند؛ زیرا جهان در حال ‌گذار از انرژی‌‌‌های فسیلی به سمت انرژی‌‌‌های سبز است.
به گفته‌‌ شعله ۵۰‌درصد خودروهای حال حاضر چین برقی هستند و تا ۹۰‌درصد تولید برق جهان تا سال ۲۰۵۰، باید از منابع تجدیدپذیر انرژی تامین شود و در نتیجه، پیش‌بینی‌‌‌ها نشان می‌دهد نیاز به استفاده از نفت تا سال ۲۰۵۰، یک‌سوم مقدار مصرف فعلی خواهد شد.
تغییرات زیست‌محیطی
این مشاور بین‌المللی اکتشافات معدنی با اشاره به تغییرات زیست‌محیطی به عنوان یک چالش فوری جهانی گفت: شاخص‌‌‌های اصلی اقلیمی در حال وخیم‌‌‌تر شدن است، در حالی که همه‌گیری کووید-۱۹ به طور موقت میزان انتشار را کاهش داده است، دی‌اکسید کربن هنوز در بالاترین سطح قرار دارد و در حال افزایش است. دهه گذشته گرم‌‌‌ترین دوره ثبت‌شده بود؛ یخ‌‌‌های دریای قطب شمال در ماه اکتبر کمترین میزان را تجربه کرده‌‌‌اند و آتش‌‌‌سوزی‌‌‌، سیل، خشکسالی و توفان به یک هنجار تبدیل شده است.
او افزود: تنوع زیستی در حال سقوط است، بیابان‌ها در حال گسترش و اقیانوس‌‌‌ها به وسیله‌‌ زباله‌‌‌های پلاستیکی در حال گرم شدن و خفگی هستند. علم به ما گوش‌‌‌زد می‌کند که اگر تا ۲۰۳۰ و به طور سالانه تولید سوخت فسیلی را تا ۶‌درصد کاهش ندهیم، شرایط بدتر خواهد شد؛ زیرا همان‌طور که اشاره شد، دنیا درصدد افزایش سالانه ۲درصدی دماست.
این کارشناس معتقد است طبق آخرین گزارش بین‌المللی انرژی، حدود ۸۰کشور قوانین اجباری یا داوطلبانه در خصوص انتشار کربن دارند که نشان‌دهنده‌‌ افزایش ۳۰درصدی در کشورهای دارای قوانین انرژی از زمان توافق پاریس در سال ۲۰۱۵ است.
انتشار خالص کربن صفر
شعله در خصوص انتشار خالص کربن صفر (Net Zero Carbon Emission) و گذار سریع از انرژی‌‌‌های فسیلی گفت: صفر خالص به معنای کاهش شدید استفاده زغال‌سنگ، نفت و گاز است. این امر مستلزم اقداماتی مانند توقف فروش خودروهای سواری موتور احتراق داخلی جدید تا سال ۲۰۳۵ و حذف تدریجی تمام نیروگاه‌‌‌های زغال‌سنگ و نفت تا سال ۲۰۴۰ است.
او با بیان اینکه الکتریسیته به هسته اصلی سیستم انرژی تبدیل خواهد شد، گفت: الکتریسیته در همه بخش‌ها، از حمل‌ونقل و ساختمان گرفته تا صنعت نقش کلیدی خواهد داشت. تولید برق باید در سال ۲۰۴۰ به انتشار خالص صفر در سطح جهانی برسد و تقریبا نیمی از کل مصرف انرژی را تامین کند. به زعم او، این امر مستلزم افزایش قابل‌توجه انعطاف‌‌‌پذیری سیستم‌های الکتریکی مانند باتری‌‌‌ها، پاسخ به تقاضا، سوخت‌‌‌های بر پایه هیدروژن، انرژی آبی و موارد دیگر برای اطمینان از منابع قابل اتکاست.
انرژی‌‌‌های پاک
شعله با اشاره به انرژی‌‌‌های پاک در جهان بیان کرد: بخش انرژی جهانی در سال ۲۰۵۰ عمدتا مبتنی بر انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر خواهد بود و انرژی خورشیدی بزرگ‌ترین منبع تامین آن است. دستیابی به آینده پاک‌‌‌تر و سالم‌‌‌تر متکی بر تمرکز منحصربه‌فرد و تزلزل‌ناپذیر همه دولت‌‌‌ها، همکاری نزدیک با مشاغل، سرمایه‌گذاران و شهروندان است. او همچنین تاکید کرد: در مسیر رسیدن به صفر خالص، باید تقریبا ۹۰‌درصد از تولید برق جهانی در سال ۲۰۵۰ از منابع تجدید‌پذیر تامین شود که انرژی خورشیدی و باد، نزدیک به ۷۰‌درصد آن را تشکیل می‌دهند.
این فعال بخش خصوصی، با اشاره به سیستم تجارت آلایندگی اتحادیه اروپا گفت: در سال ۲۰۰۵، اتحادیه اروپا سیستم تجارت انتشار آلاینده‌های اتحادیه اروپا (‌‌‌ETS) را معرفی کرد که براساس اصل ساده و در عین حال موثر سقف و تجارت (Cap & Trade) عمل می‌کند. مطابق این سیستم، سقف مورد قبولی بر میزان تولید معادل کربن برای هر گونه محصولی تعیین می‌شود و برای مازاد انتشار معادل کربن، مالیات کربن وضع شده است (به طور متوسط ۱۰۰یورو به ازای هر تن انتشار معادل کربن اضافی).
این سقف هر سال کمتر شده و میزان جرائم نیز افزایش می‌‌‌یابد. این سیستم به کاهش گازهای گلخانه‌‌‌ای نیروگاه‌‌‌های صنعتی تا ۳۷‌درصد منجر شده است. تولید کربن کمتر از سقف مجاز به اعتبار قابل خرید و فروش تبدیل می‌شود و همچنین تولید کربن منفی (به‌عنوان مثال برای تولیدکنندگان پنل خورشیدی) اعتبار اضافه قابل فروش خواهد بود.
سیاست‌‌‌های ‌گذار انرژی
شعله در سخنرانی کلیدی خود در «دومین رویداد جامع معدن و صنایع معدنی» با بیان اینکه سیاست‌‌‌های‌ گذار انرژی به مقادیر قابل‌توجهی از عناصر حیاتی نیاز خواهد داشت، گفت: اندازه کل بازار مواد معدنی مانند مس، کبالت، منگنز و فلزات نادر خاکی بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ در مسیر صفر خالص تقریبا هفت‌برابر خواهد شد. همچنین درآمد حاصل از این مواد معدنی بیشتر از درآمد حاصل از زغال‌سنگ قبل از سال ۲۰۲۳ خواهد بود. به باور او، در صورتی که عرضه نتواند با تقاضای رو به رشد مطابقت داشته باشد، نگرانی‌های جدید از جمله نوسان قیمت و هزینه‌‌‌های اضافی برای انتقال انرژی ایجاد می‌کند.
این فعال حوزه‌‌ معدن، با اشاره به فلزات ‌گذار انرژی گفت: فلزات ‌گذار انرژی، عناصری هستند که نقش مهمی در فناوری‌‌‌های موردنیاز برای ‌گذار به آینده کم‌کربن ایفا می‌کنند.
او در ادامه این فلزات را نام برده و به توضیح آنها پرداخت. به گفته‌‌ او، مس به دلیل رسانایی الکتریکی بالا، به طور گسترده در سیم‌‌‌کشی‌‌‌های الکتریکی، توربین‌‌‌های بادی، پنل‌‌‌های خورشیدی و وسایل نقلیه الکتریکی استفاده می‌شود، لیتیوم جزء کلیدی در باتری‌‌‌های لیتیوم یونی است که در خودروهای الکتریکی و برای ذخیره‌‌‌سازی شبکه استفاده می‌شود. کبالت نیز در باتری‌‌‌های لیتیوم یونی، برای بهبود چگالی انرژی و عمر باتری استفاده می‌شود. نیکل، به عنوان عضو مهمی از فلزات ‌گذار انرژی، برای تولید فولاد ضدزنگ و همچنین در باتری‌‌‌های لیتیوم یونی برای افزایش ظرفیت ذخیره‌‌‌سازی انرژی استفاده می‌شود.
شعله برای تکمیل این فلزات، به عناصر نادر خاکی (‌‌‌REE) نیز که متشکل از ۱۷عنصر برای ساخت آهنرباهای دائمی نیز هستند اشاره کرد.
مصارف مس در سیاست‌‌‌های ‌گذار انرژی
به گفته‌‌ این مشاور بین‌المللی اکتشافات معدنی، مس برای ساخت توربین‌‌‌های بادی، پنل‌های خورشیدی و زیرساخت‌‌‌های مرتبط موردنیاز برای اتصال منابع انرژی تجدیدپذیر به شبکه ضروری است و هر توربین بادی منفرد ۴ تا ۵تن مس نیاز دارد.
این فعال بخش خصوصی بیان کرد: گسترش راه‌حل‌‌‌های ذخیره‌‌‌سازی انرژی، از جمله باتری‌‌‌های لیتیوم یونی، تقاضا برای مس را افزایش می‌دهد. این سیستم‌های ذخیره‌‌‌سازی برای مدیریت ماهیت متناوب منابع انرژی تجدیدپذیر مانند باد و خورشید ضروری هستند.
به عقیده‌‌ او نوسازی و گسترش شبکه‌‌‌های الکتریکی برای گنجاندن منابع انرژی تجدیدپذیر به مقادیر قابل‌توجهی مس، به‌ویژه برای خطوط انتقال فشار قوی نیاز دارد. از دیگر سو، روند گسترده‌‌‌تر برق‌رسانی، از جمله سیستم‌های گرمایشی و فرآیندهای صنعتی، تقاضای مس را افزایش می‌دهد.
شعله بیان کرد: صنعت مس با چالش‌‌‌ افزایش تولید و در عین حال به حداقل رساندن اثرات زیست‌‌‌محیطی و تضمین شیوه‌‌‌های پایدار مواجه است.