بررسی روند 16 ساله آمارهای صنعت و معدن کشور بدون احتساب نفت نشان می‌دهد مهمترین شوک‌های صنعت در تمامی این سال‌ها به سیاست خارجی کشور گره خورده است...

بررسی روند 16 ساله رشد اقتصادی بخش صنعت و معدن (بدون نفت) نشان می‌دهد اصلی‌ترین شوک‌هایی که صنعت را تحت تاثیر قرار داده به دیپلماسی خارجی کشور مرتبط است. طبق آمارها بدترین وضعیت رشد اقتصادی صنعت در پاییز سال ۱۳۹۰ رخ داده که همزمان با شوک تحریم‌های آمریکا بوده است. از سوی دیگر بهترین وضعیت رشد اقتصادی صنعت نیز در زمستان ۱۳۹۵ رخ داده که با توافق برجام همزمانی دارد.
بررسی این روند 16ساله را می‌توان به ۵ برهه اصلی تقسیم‌بندی کرد که به هر یک از این بخش‌ها با جزئیات بیشتری رسیدگی خواهد شد و مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
روند مثبت صنعت پیش از شروع تحریم‌ها
روند رشد اقتصادی بخش صنعت و معدن نشان می‌دهد از سال ۸۶ تا ابتدای سال ۹۰ تنها در سه فصل این رشد منفی بوده است. به بیان دیگر صنعت در این بازه زمانی رشد‌های اقتصادی مناسبی را تجربه کرده و حتی در برخی فصل‌ها به نزدیک ۲۰ درصد نیز رسیده است. اما با شروع تحریم‌های آمریکا این روند ادامه پیدا نکرد و آغاز دهه ۹۰ با افت صنعت همراه بود.
آغاز دهه ۹۰ با شوک تحریمی
همانطور که گفته شد با شروع دهه ۹۰ برای اولین بار شوک تحریم‌های اقتصادی و بانکی آمریکا به اقتصاد ایران برخورد کرد به طوریکه تقریبا تا دو سال این شوک همراه با صنعت بود.
طبق آمارها می‌توان مشاهده کرد که رشد اقتصادی بخش صنعت و معدن در تمامی این مدت منفی بوده و حتی در پاییز سال ۱۳۹۰ به بیشترین افت تولید در 16سال گذشته رسیده است. آمارهای حاکی از آن است که رشد اقتصادی در پاییز این سال ۹۰ معادل منفی ۲۱.۲ درصد بوده است.
با کاهش اثر شوک تحریمی در صنعت ایران، به مرور در سال ۹۳ رشد اقتصادی این بخش مثبت شد. اما همچنان نتوانست آسیب شوک وارد شده را جبران کند.
گشایش پنجره‌ای به سوی صنعت
صنعت به افت و خیز خود در سال ۹۳ و ۹۴ ادامه داد تا اینکه سیاست خارجی کشور به سمت توافقی با ایالات متحده حرکت کرد که حاصل آن «توافق برجام» شد. در نتیجه این توافق گشایشی در صنعت و معدن کشور ایجاد شد به طوریکه رشد اقتصادی این بخش جهش چشمگیری کرد.
بر اساس این آمارها بیشترین سطح 16 ساله رشد اقتصادی بخش صنعت و معدن در زمستان سال ۱۳۹۵ رخ داده که معادل ۲۳.۷ درصد بوده است.
اما این توافق دوام زیادی نداشت و در نهایت سایه سیاه تحریم برای بار دیگر بر سر صنعت ایران فرود آمد.
ترامپ و سایه سیاه تحریم بر صنعت ایران
با روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا، سیاست‌های ایالات متحده به سمت خروج از برجام حرکت کرد که در نهایت دونالد ترامپ با خروج از این توافق شوک تحریمی را به صنعت ایران وارد کرد. اما واکنش صنعت به این شوک تحریمی همانند گذشته نبود.
به نوعی می‌توان گفت صنعت توانست شوک تحریمی دوم را با توجه به تجربه ابتدای دهه ۹۰ تحت کنترل قرار دهد و سریع‌تر از آن عبور کند. به همین دلیل پس از خروج ترامپ از برجام رشد اقتصادی بخش صنعت تنها برای ۶ فصل منفی شد.
زور کرونا به صنعت نرسید
در انتهای سال ۹۸ و شروع سال ۹۹ ، ویروس کرونا در جهان همه‌گیر شد. این پاندمی که تمامی اقتصادهای بزرگ جهان را زمین‌گیر کرد به صنعت ایران نیز برخورد کرد. در نتیجه این همه گیری رشد اقتصادی بخش صنعت برای یک فصل منفی شد اما بر خلاف انتظارات کرونا نتوانست بیش از این صنعت را تحت فشار قرار دهد.
صنعت ایران دومین فصل سال ۱۳۹۹ به رشد اقتصادی خود ادامه داد و این رشد اقتصادی تا بهار سال ۱۴۰۲ نیز ادامه پیدا کرد.
در نهایت نیز تولید ناخالص داخلی در سه فصل پایانی سال ۱۴۰۲ با کاهش مواجه شده و رشد اقتصادی در آخرین فصل سال گذشته به منفی ۰.۷ درصد رسید. به عبارتی تولید صنعت در زمستان سال گذشته نسبت به زمستان سال ۱۴۰۱ به اندازه ۰.۷ درصد ریزش پیدا کرد.
به گزارش اکوایران،در نتیجه تحلیل این روند 16 ساله می‌توان گفت در این مدت تاثیر سیاست‌های خارجی بر صنعت و معدن ایران چشمگیر بوده است و توانسته شوک‌های بلندمدتی را به اقتصاد وارد کند.