میانگین تورم گروه «تفریح و فرهنگ» در 13 سال گذشته به شکل قابل توجهی بالاتر از میانگین تورم کل بوده است. همین امر نیز باعث حذف تدریجی این گروه از سبد مصرف خانوار ایرانی گشته است...

به هنگام شوک‌های منفی اقتصادی و افزایش هزینه‌های زندگی، خانوارهای ایرانی از فعالیت‌های تفریحی و فرهنگی خود می‌کاهند. از آنجایی که در سال ۹۷، ارز ۴۲۰۰ نمی‌توانست به بخش تفریح و فرهنگ تعلق گیرد، این بخش جهش تورمی بیشتری نسبت به تورم نقطه‌ای کل داشته است.
به عبارت دیگر دولت با تخصیص ارز 4200 توانست تا حدودی از تب تورم کل بکاهد، اما چون منابع و امکان تخصیص ارز به گروه فرهنگ و تفریح نبود، تورم این گروه جهش به مراتب شدید تری را در سال 97 با خرج امریکا از برجام نسبت به تورم کل تجربه کرد. به طوری که با تورم ۷۵.۷ درصدی به اوج خود رسیده است.
از طرفی، در دوران برجام تورم نقطه‌ای کل و بخش تفریح و فرهنگ به زیر ۱۰ درصد رسیده و کمترین مقدارهای خود را در این دوران تجربه کرده‌اند.
میانگین تورم نقطه به نقطه کل در 13 سال گذشته حدود 27 درصد برآورد شده، این در حالیست میانگین تورم نقطه ای تفریح و فرهنگ در همین بازه زمانی نزدیک به 31 درصد بوده است. به عبارت دیگر سرعت رشد قیمت گروه تفریح و فرهنگ از سرعت رشد سطح عمومی قیمت ها به شکل قابل توجهی در چندین سال گذشته بالاتر بوده است. همین امر نیز موجب شده تا روز به به روز نقش تفریح و فرهنک در سبد مصرفی ایرانیان کمرنگ تر شود.
تفریح و رفاه
بخش تفریح و فرهنگ یکی از اجزای مهم سبد خانوارها است. بدین جهت که این بخش تاثیر مستقیم و بسزایی بر سلامت روان، کیفیت زندگی و رفاه دارد. بخش تفریح و فرهنگ طیف وسیعی از فعالیت‌ها و محصولات فرهنگی و تفریحی است که از سینما، تئاتر و کتاب تا تورهای گردشگری را در بر می‌گیرد. بررسی تغییرات تورم نقطه به نقطه در این بخش می‌تواند نشان‌دهنده تغییرات هزینه‌های زندگی و تاثیرات سیاست‌های اقتصادی بر رفاه عمومی باشد.
آثار تحریم‌ها بر فعالیت‌های تفریحی و فرهنگی
با شروع تحریم‌های بین‌المللی در ابتدای دهه ۹۰، آثار آن بر بخش تفریح و فرهنگ نمایان شده است. روند صعودی تورم نقطه به نقطه بخش تفریح و فرهنگ ادامه داشته تا اینکه در اردیبهشت ۹۲ به اوج خود در ۵۸ درصد رسیده است. به عبارت دیگر، تحریم‌ها منجر به تشدید سرعت رشد قیمت در این بخش شده است. همچنین، تورم نقطه‌ای کل نیز در ماه بعد به بالاترین حد خود در ۴۲.۴ درصد رسیده است. پس از آن، با آغاز ریاست جمهوری حسن روحانی با وعده مذاکره و رفع تحریم، چشم انداز ها مثب شد سیر نزولی تورم نقطه‌ای کل و بخش تفریح و فرهنگ آغاز شد. به طوری که، از بهمن ۹۲ تورم نقطه‌ای بخش تفریح و فرهنگ و از اسفندماه تورم نقطه‌ای کل به زیر ۲۰ درصد رسیده و از سرعت رشد قیمت‌ها کاسته شده است.
رونق بخش تفریح و فرهنگ در دوران برجام
با امضای توافق برجام در تیر ۹۴، چشم انداز اقتصادی در بخش تفریح و فرهنگ نیز مثبت شده و تورم نقطه‌ای این بخش از مهر ۹۴ به زیر ۱۰ درصد رسیده است. کمترین تورم نقطه‌ای ثبت شده در این بخش در مهر ۹۵ با تورم نقطه‌ای ۴.۶ درصد رسیده است. به بیان دیگر، برجام کمک کرده است تا سرعت رشد قیمت‌ها در بخش تفریح و فرهنگ کمتر شود. همچنین، تورم نقطه‌ای کل از آذر ۹۴ تک رقمی شده و تا اردیبهشت ۹۷ و همزمان با خروج آمریکا از برجام ادامه داشته است. کمترین تورم نقطه‌ای کل نیز در آذر ۹۵ با رقم ۵.۷ درصد ثبت شده است.
ضربات آمریکا و دولت ایران بر فعالیت‌های تفریحی و فرهنگی مردم
با خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها علیه ایران، تورم نقطه‌ای کل و بخش تفریح و فرهنگ سیری صعودی به خود گرفته است. در سال ۹۷، با توجه به رکود اقتصادی و جهش ارزی، دولت تصمیم به تخصیص ارز ترجیحی به برخی از کالاهای اساسی و ضروری گرفت. با این حال، ارز ۴۲۰۰ نمی‌توانست به کالا و خدمات تفریحی و فرهنگی تعلق گیرد و این بخش تاثیر زیادی از نوسانات ارزی و افزایش قیمت‌ها تجربه کرده است. به طوری که، در اردیبهشت ۹۸ تورم نقطه‌ای بخش تفریح و فرهنگ رکورد ۷۵.۷ درصدی را به ثبت رسانید. تورم نقطه‌ای کل نیز در این ماه به بالای ۵۰ درصد رسیده است.
همچنین، ناهمسویی تورم نقطه‌ای کل و بخش تفریح و فرهنگ در سال ۹۷ و ۹۸، عدم اختصاص ارز ترجیحی به بخش تفریح و فرهنگ است. به همین دلیل، افزایش نرخ ارز و تحریم‌ها بیشتر بر این بخش تاثیر گذاشته و باعث جهش تورمی در آن شده است.
آسیب کمتر بخش تفریح و فرهنگ زیر تیغ جراحی اقتصادی دولت
در دوران کرونا نیز به دلیل تعطیلی مراکز تفریحی و فرهنگی، شاهد نوسان‌هایی در این بخش است. به طور کلی، از ابتدای سال ۹۹ تورم نقطه‌ای بخش تفریح و فرهنگ به بالای ۳۰ درصد رسیده است. نوسانات تورم نقطه‌ای کل نیز با تورم نقطه‌ای بخش تفریح و فرهنگ در این دوره همسو بوده است.
در ابتدای سال ۱۴۰۱، دولت سیزدهم تصمیم به حذف ارز ترجیحی گرفت و این تصمیم روند تورم کشور را بیش از پیش موج دار کرد. البته از آنجایی که به بخش تفریح و فرهنگ ارز ۴۲۰۰ تخصیص نیافته بود، این بخش از اثر تورمی حذف ارز ۴۲۰۰ مصون مانده است. ولی تورم نقطه‌ای کل بالا رفت و در فروردین ۱۴۰۲ به نقطه اوج خود در ۵۵.۵ درصد رسید. به همین دلیل، روند تورم نقطه‌ای کل و بخش تفریح و فرهنگ در سال ۱۴۰۱ و اوایل ۱۴۰۲ هم راستا نیستند.
به گزارش اکوایران، به هنگام شوک‌های منفی، بخش تفریح و فرهنگ از بخش‌هایی بوده که بیشترین نوسانات را داشته و این اتفاق باعث شده تا حضور آن از سبد خانوارهای ایرانی کمرنگ‌تر شود و مردم کمتر برای آن هزینه کنند. می‌توان از این اتفاق نتیجه گرفت که به هنگام دوران مشقت بار اقتصادی، یکی از اولین گزینه‌هایی که خانوارهای ایرانی از سبد مصرفیشان حذف می‌کنند، فعالیت‌های تفریحی و فرهنگی است که نشان از کیفیت و رفاه پایین زندگی آنها می‌دهد.