رای کامل مجلس به کابینه چهاردهم روز گذشته بازخوردهای مثبتی را در فضای مجازی از سوی چهره‌های سیاسی به دنبال داشت. آنها اقدام مجلس را گام دوم وفاق نام نهادند.اینکه این وفاق تا کجا ادامه پیدا می‌کند، مستلزم گذر زمان و مسائلی است که کشور در پیچ‌وتاب آن قرار خواهد گرفت...

با رای اعتماد کامل مجلس دوازدهم به کابینه چهاردهم، مجلس از آزمون وفاق سربلند بیرون آمد. بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی مسعود پزشکیان به مجلس، از روز شنبه ۲۷ مرداد آغاز شد و دیروز در پنجمین روز بررسی، با رای اعتماد نمایندگان مجلس به ۱۹ وزیر پیشنهادی رئیس‌جمهور به ایستگاه پایانی خود رسید. براین اساس دولت مسعود پزشکیان که نام دولت وفاق ملی را برای خود برگزیده است به زودی نخستین جلسه دولتش را با حضور وزرایش برگزار خواهد کرد و کار رسمی دولت چهاردهم آغاز خواهد شد.
اما مجلس و دولت در شرایطی پیروز آزمون وفاق ملی شدند که طی روزهای گذشته خبرهای رسیده و مجموع سخنان برخی نمایندگان مجلس در مخالفت با برخی وزرای پیشنهادی، از احتمال عدم رای اعتماد مجلس به حداقل ۴وزیر یا رای لب‌مرزی نمایندگان به این وزرا حکایت می‌کرد. حتی سه‌شنبه شب گزارشی از جلسه فراکسیون انقلاب اسلامی مجلس برای بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی منتشر شد‌ که حاکی از عدم رای کامل اعضای این فراکسیون به ظفرقندی، همتی، صالحی‌امیری و میدری بود. هجمه برخی نمایندگان طیف پایداری در مجلس به این ۴وزیر پیشنهادی و در ادامه پخش شب‌نامه علیه یکی از این چهره‌ها در مجلس نیز از احتمال عدم اعتماد مجلس به همه آنها و در خوش‌بینانه‌ترین حالت، موفق نشدن دو نفر از این چهره‌ها برای گذر از سد مجلس برای ورود به پاستور حکایت می‌کرد.
با این حال به نظر می‌رسد محمد‌باقر قالیباف، رئیس مجلس، تصمیم خود را گرفته بود تا برای تشکیل دولت وفاق ملی و کمک به همکار پیشین خود در مجلس، سنگ تمام بگذارد.نوع مواجهه او با برخی نمایندگان که طی روزهای گذشته در مخالفت با وزرای پیشنهادی نطق کرده، یا تذکر می‌دادند و حتی اقدام به پخش شب‌نامه علیه یکی از وزرا در مجلس کردند، همگی را می‌توان گواهی بر تلاش قالیباف برای تشکیل دولت وفاق ملی توصیف کرد. در این میان می‌توان یک بار دیگر به جلسه سه‌شنبه فراکسیون انقلاب اسلامی مجلس برای بررسی صلاحیت وزرا اشاره کرد که با وجود عدم رای آنها به ۴وزیر، روز گذشته شاهد تغییر این آرا به همان وزرا بودیم. تغییری که بی‌تردید بدون تلاش رئیس مجلس امکان‌پذیر نبود‌. همچنان‌که برای مثال احمد میدری وزیر پیشنهادی کار توانست با ۱۹۱رای به کابینه چهاردهم ورود پیدا کند که نشان از رای ۹۱نفر از اعضای فراکسیون انقلاب به او دارد یا ظفرقندی که با ۱۶۳رای راهی پاستور شد که می‌تواند نشانی از رای ۶۳عضو این فراکسیون به او باشد.
پیش از این نیز بسیاری از سیاسیون، روز رای اعتماد به وزرای پیشنهادی پزشکیان را، روز آزمون وفاق برای مجلس و خصوصا محمد‌باقر قالیباف توصیف کرده بودند. از جمله محمد قوچانی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب که چند روز پیش در گفت‌وگویی این روز را به عنوان «روز آزمون اقتدار» برای قالیباف تشبیه و تصریح کرده بود که «آزمون این مجلس بیش از اینکه برای آقای پزشکیان باشد، برای شخص آقای قالیباف است. به عنوان تکنوکراتی که معتقد است جبهه پایداری کشور را بر هم می‌زند و نمی‌تواند اداره کند، الان باید نشان بدهد که کدام سمت می‌ایستد؛ سمت مردم و تاریخ یا اینکه وزیران خودش را در می‌آورند.»
در کنار او احمد زید‌آبادی دیگر فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز در مطلبی در کانال تلگرامی خود با بیان اینکه «مسعود پزشکیان در جهت تحقق رویکرد «وفاق» خود حداکثر نرمش و انعطاف را در معرفی وزیران کابینه خود به مجلس نشان داده و با توجه به وضعیت سیاسی خاص کشور، کار درستی هم کرده است»، نوشته بود: «امروز اما روز آزمون مجلس در پاسخ مثبت یا منفی آن به رویکرد مصالحه‌جویانه‌ دکتر پزشکیان است. اگر مجلس به عموم وزیران پیشنهادی رئیس‌جمهور از جمله آقای ظفرقندی رای اعتماد دهد، در آن صورت می‌توان به حرکت رو به جلوی دولت جدید بر اساس تفاهم و وفاق امیدوار شد، اما اگر جز این باشد، یعنی اگر حتی فقط دکتر ظفرقندی از سد مجلس عبور نکند، در آن صورت، بدون پرده‌پوشی باید اذعان کرد که در همین آغاز کار دولت، کت یا کاپشن دکتر پزشکیان در زیر چرخ‌دنده‌های مجلس گیر کرده است و او در اجرای وعده‌های خود، ناکام و زمین‌گیر خواهد شد.»
در چنین فضایی از سطح انتظار از مجلس دوازدهم با هدایت محمد‌باقر قالیباف و همراهی او با دولت چهاردهم، روز گذشته مجلس به تمام وزرای پیشنهادی رئیس‌جمهوری اعتماد کرد و دولت مسعود پزشکیان بی‌چون و چرا تشکیل شد‌. به گفته قالیباف «مجلس با رای اعتماد به همه وزرای پیشنهادی به وظیفه خود عمل کرد و گام دوم وفاق را برداشت.» حالا با نگاهی به آنچه در این چند روز از همکاری میان پزشکیان و قالیباف گذشت می‌توان با اطمینان از پزشکیان و قالیباف به عنوان ‌ «زوج وفاق ملی» در اول راه تشکیل دولت چهاردهم یاد کرد. وفاقی که پیش از این هم در برهه‌ای از دولت حسن روحانی میان علی لاریجانی و روحانی شکل گرفته بود. اینکه این وفاق تا کجا ادامه پیدا می‌کند، مستلزم گذر زمان و مسائلی است که کشور در پیچ‌وتاب آن قرار خواهد گرفت، اما می‌توان گذر ۱۹وزیر از سد مجلس را مقدمه‌ای بر وفاق میان دو نهاد مجریه و مقننه و حتی وفاق ملی دانست.
کدام روسای جمهور رای اعتماد کامل گرفتند؟
براساس بررسی‌ها، آخرین باری که یک رئیس‌جمهور توانسته از مجلس رای اعتماد کامل کسب کند، مربوط به دولت خاتمی در ۲۳سال پیش است. دو کابینه پیشنهادی سیدمحمد خاتمی به صورت کامل موفق به اخذ رای اعتماد نمایندگان شده بود. هر دو دولت مرحوم هاشمی‌رفسنجانی نیز موفق شده بود، رای کامل نمایندگان مجلس را اخذ کند. در این میان شهید رجایی در مرداد ۱۳۶۰ و پس از خلع ابوالحسن بنی‌صدر، به عنوان دومین رئیس‌جمهوری اسلامی برای وزرای پیشنهادی‌اش رای اعتماد گرفت؛ با این تفاوت که او برای تمام وزارتخانه‌ها وزیر پیشنهاد نکرده بود.
ویژگی‌های کابینه چهاردهم
کابینه چهاردهم درحالی فعالیت خود را آغاز می‌کند که سه وزیر او سابقه وزارت در دولت سیزدهم را دارند‌. از میان آنها خطیب و رحیمی در همان وزارتخانه پیشین خود به ادامه کار‌ می‌پردازند، اما علی‌آبادی که سمت وزیر نیرو را در دولت چهاردهم برعهده گرفته است، در دولت سیزدهم، سمت وزیر صمت را برعهده داشته است‌. فرزانه صادق مالواجرد نیز که به عنوان وزیر از این پس سکاندار وزارت راه‌وشهرسازی خواهد بود، لقب دومین زنی را به خود گرفته که در تاریخ جمهوری اسلامی به عنوان وزیر انتخاب شده است‌. پیش از او مرضیه وحید‌دستجردی، وزیر بهداشت دولت دهم نخستین زنی بود که به عنوان وزیر از سوی رئیس‌جمهور معرفی و موفق به کسب رای اعتماد مجلس شد. همچنین دو نماینده مجلس‌(نوری‌قزلجه و دنیامالی) از بهارستان راهی پاستور شده‌اند.
بالاترین و کمترین رای در تاریخ
همچنین بررسی‌ها حاکی از آن است که امیر نصیرزاده با کسب ۲۸۱ رای از مجموع ۲۸۸ رای نمایندگان مجلس دوازدهم، بیشترین رای اعتماد را در تاریخ جمهوری اسلامی ایران کسب کرده است. پیش از این امین‌حسین رحیمی، وزیر دادگستری دولت شهید رئیسی با کسب ۲۷۷ رای، و علی طیب‌نیا وزیر اقتصاد دولت اول روحانی با کسب ۲۷۴ رای بیشترین رای اعتماد را از مجلس شورای اسلامی اخذ کرده بودند. محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی نیز با کسب ۱۶۳رای موافق، کمترین رای نمایندگان را در کابینه چهاردهم از مجلس کسب کرد. پس از او رضا صالحی‌امیری با ۱۶۸ رای قرار دارد.
در این میان آرای وزرای دولت سیزدهم که در دولت چهاردهم نیز پست وزارت را برعهده دارند قابل توجه است‌. از جمله خطیب که در دولت سیزدهم ۲۲۲ رای برای پست وزارت اطلاعات کسب کرده بود، روز گذشته ۲۶۱ رای را از آن خود کرد. رحیمی نیز که در دولت قبل با ۲۷۷رای برصندلی وزارت دادگستری نشسته بود، دیروز ۲۶۸رای را برای همین کرسی به دست آورد. او در دولت شهید رئیسی همراه با امیر محمدرضا آشتیانی، وزیردفاع جزو وزرایی بود که بیشترین آرای نمایندگان را کسب کرده بودند. علی‌آبادی نیز که در دولت سیزدهم با ۱۸۷رای، وزارتخانه صمت را هدایت می‌کرد روز گذشته ۲۵۵رای را برای تصدی وزارت نیرو کسب کرد.
کابینه ۲۰۰تایی‌ها
همچنین ۱۳۴ وزیر پس از انقلاب رای اعتماد بالای ۲۰۰ رای را از مجلس گرفته‌اند که وزرای دولت چهاردهم با ۱۵ وزیر در رده اول هستند. به گزارش همشهری آنلاین، در بین تمام دولت‌های بعد از انقلاب اسلامی هم تنها ۳۱ وزیر رای اعتماد بالای ۲۵۰ رای دارند که دولت پزشکیان با ۱۱ وزیر از این نظر هم در رتبه اول است.
گعده‌های پیدا و پنهان
اما روز گذشته در آخرین روز بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی، مجلس رسیدگی به صلاحیت دو وزیر باقی مانده از 19وزیر پیشنهادی را بر طبق حروف الفبا «وزرای نیرو و ورزش و جوانان» را در دستورکار خود قرار داد. ابتدا مخالفان و موافقان عباس علی‌آبادی وزیر پیشنهادی نیرو به بیان نظرات خود در مورد دلایل مخالفت و موافقت خود پرداختند‌.
سپس وزرای مربوطه نیز در سخنانی به دفاع از برنامه‌های خود پرداختند‌. آنچه در جلسه آخر و حین دفاعیات وزرای پیشنهادی بیش از روزهای گذشته به چشم می‌آمد، گفت‌وگو، لابی و مذاکرات پنهان و آشکار میان نمایندگان بود. گعده‌های بسیاری تشکیل شده بود برخی از این گعده‌ها با محوریت دولتمردان بود. اما در این میان شاهد گعده‌ای با حضور نبویان، ابراهیم رضایی، علی خضریان، مصطفی طاهری، روح‌اله نجابت و احمد راستینه بودیم که شاید نام این گعده را بتوان گعده مخالفان نامید. همچنین در قسمتی دیگری از صحن و در کنار صندلی غلامرضا تاجگردون، مهدی کوچک‌زاده، رمضانعلی سنگدوینی و موسی غضنفرآبادی در حال گفت‌وگو بودند.
محمدرضا ظفرقندی وزیر پیشنهادی بهداشت و درمان نیز در حال گفت‌وگو با نمایندگان و غلامرضا تاجگردون بود. همچنین محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور گفت‌وگوهایی با غلامرضا تاجگردون و فرید موسوی دو همکار سابق خود در فراکسیون امید مجلس دهم داشت‌. صندلی محمدباقر قالیباف رئیس مجلس نیز جزو صندلی‌های پر رفت‌وآمد بود و بسیاری از نمایندگان به گفت‌وگو با رئیس مجلس می‌پرداختند. عباس عراقچی وزیر پیشنهادی وزارت خارجه نیز گفت‌وگوهایی با ابراهیم رضایی و روح‌الله نجابت دو نماینده تندرو‌ مجلس داشت.
نطقی که ورق مخالفت را برگرداند
در ادامه مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری با ورود به مجلس آماده دفاع از وزرای خود شد. دفاعی که به باور بسیاری ورق را برگرداند و نمایندگانی را که طی روزهای گذشته مخالف سرسخت ورود برخی وزرای پیشنهادی به مجلس بودند را وادار به رای اعتماد به آنها کرد. از جمله مالک شریعتی، نماینده عضو جبهه پایداری مجلس که روز سه‌شنبه نیز اقدام به پخش شب‌نامه علیه وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کرده بود، روز گذشته پیش از رای‌گیری در پیامی انتقاد‌آمیز از دفاعیه پزشکیان در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: هزینه کردن رئیس‌جمهور محترم از رهبر انقلاب برای رای گرفتن از مجلس، خطای بزرگی بود، چون اگر رای نیاورند مجلس را مقابل گزینه رهبری قرار می‌دهد.» حمید رسایی هم در این زمینه نوشت: «بعد از هزینه بی‌سابقه‌ای که آقای پزشکیان از رهبر انقلاب در تایید کابینه خودش کرد، همه کابینه معرفی شده ایشان از مجلس رای گرفت. وزرا مطابق سخنان آقای پزشکیان باید در چارچوب قوانین بالادستی مثل قانون برنامه هفتم و سیاست‌های کلی نظام و رهبری انقلاب عمل کنند.»
پیمان دوطرفه برای وفاق
با تمام اینها مسعود پزشکیان که براساس قانون، 67دقیقه وقت داشت تا از وزرای پیشنهادی‌اش دفاع کند، در سخنانی بر لزوم وفاق و وحدت و انسجام داخلی در این برهه تاکید کرد و گفت: قطعا معنای وحدت و انسجام این نیست که از سلایق و باورهای خود برگردیم. او که پیش از ورودش به مجلس در صفحه شخصی‌اش در شبکه ایکس تاکید کرده بود که «توپ در زمین نمایندگان مجلس است، امروز بزنگاه راستی‌آزمایی است» در ادامه سخنانش اظهار کرد: با کابینه پیشنهادی پیمان بستیم در خصوص سیاست‌ها هم‌قسم خواهیم شد و تلاش خواهیم کرد آن را اجرایی کنیم. امیدواریم این میثاق را با شما هم داشته باشیم. پیمانی که بسته بودیم این بود که با وفاق بیاییم؛ این عزیزان نشان از تعهد و پایبندی من به آن پیمان.
پزشکیان گفت: وزرای پیشنهادی مجموعه‌ای از سلایق و جناح‌ها هستند. اما در اصل چشم‌انداز و سیاست‌های کلی و قانون برنامه با هم مشترک هستیم. وعده می‌دهیم و روی وعده خود خواهیم ایستاد. قول دادیم با شما تعامل کنیم. حتما با شما تعامل می‌کنیم و تلاش می‌کنیم با مشورت شما در راستای اجرای قانون تلاش کنیم. رئیس‌جمهور تصریح کرد: پیمان همواره دو‌طرفه است. ما ایستادیم، کمک کنید بتوانیم روی این اصول کار را ادامه دهیم. اجازه دهید سلایق مختلف با هم بتوانیم کار کنیم. اگر قرار باشد که پیمان ببندیم و قرار باشد شما گذشته را در نظر بگیرید، پیش نمی‌رود. رئیس‌جمهور در ادامه گفت: بیایید با هم برادر شده و پیمان برادری ببندیم. وحدت و انسجام ما از نماز و روزه بالاتر است. حل اختلاف این نیست که ما طرف مقابل را محکوم کنیم.
نمی‌توان گفت که طرف مقابل همه‌چیزش غلط است، این‌گونه نمی‌شود وحدت کرد. وی افزود: اگر با هم باشیم می‌توان مشکل را حل کرد. اگر بنا باشد شما کار خود را کنید و ما کار خود را بعید می‌دانم بتوان مشکل را حل کرد.پزشکیان در ادامه سخنانش با ذکر اسامی برخی از وزرای پیشنهادی‌اش از جمله عراقچی، نصیرزاده، کاظمی، خطیب، مومنی، سیمایی، صالحی و میدری به صراحت از هماهنگی برای وزارت این افراد یاد کرد و گفت: امکان ندارد ما کسی را به شما معرفی کرده باشیم که بخواهیم تقابل ایجاد کنیم. در خصوص این افرادی که می‌بینید حداکثر تفاهم و توافق را داشتیم. با سازمان‌های امنیتی و سپاه تفاهم کردیم بعد افراد را معرفی کردیم. او در مورد ظفرقندی هم گفت: همه وزرای بهداشت راست و چپ، آقای ظفرقندی را تایید کردند؛ حرف دارد، من هم حرف دارم.
وی افزود: وزیر ارشاد که نمی‌آمد، آقا دستور داد که آمد. بنده با ایشان صحبت کردم اما گفت نه نه نه. رفتم خدمت آقا گفتم این لیست هست. گفتم آن نیامد، همان جا تلفن را گرفتند و گفتند پاشو بیا.وی تاکید کرد: می‌خواهم بگویم هماهنگ شدیم، آمدیم اینجا. خانم صادق مالواجرد را اصلا خود آقا گفتند بیاید. چرا من را وادار می‌کنید چیزهایی که نباید را بگویم. همه عزیزان را با هماهنگی و تفاهم آوردیم اینجا. آقای عراقچی نخستین کسی بود که آقا قبول کردند. قبل اینکه اسم وزرا را بگوییم آقا ایشان را قبول کردند. نگذارید من وارد جزئیات شوم. رای دهید ما برویم دولت را تشکیل دهیم.
در ادامه با خروج رئیس‌جمهور و وزرای پیشنهادی از صحن مجلس، نمایندگان وارد رای‌گیری برای وزرای پیشنهادی رئیس‌جمهور شدند و در نهایت پس از شمارش آرای 19وزیر پیشنهادی پزشکیان به مجلس، راهی وزارتخانه‌های متبوع خود شدند‌. خبری که پیش از پایان شمارش آرا و اعلام آن به صورت رسمی، خبرنگار پارلمانی «دنیای اقتصاد» آن را منتشر کرد. به دنبال رای اعتماد کامل مجلس به وزرای دولت چهاردهم، رئیس‌جمهور در پیامی از رئیس و نمایندگان مجلس شورای اسلامی به خاطر رای قاطع به تمام وزرای پیشنهادی دولت چهاردهم قدردانی کرد. او رای اعتماد قاطع نمایندگان ملت به وزرای پیشنهادی را یک سرمایه اجتماعی و تکمیل‌کننده رویکرد دولت در ایجاد وفاق ملی در کشور دانست.
واکنش‌ها به رای مجلس به دولت پزشکیان
رای کامل مجلس به کابینه پزشکیان روز گذشته بازخوردهای مثبتی را در فضای مجازی از سوی چهره‌های سیاسی به دنبال داشت. آنها اقدام مجلس را گام دوم وفاق نام نهادند. خود قالیباف نیز روز گذشته با انتشار مطلبی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «نمایندگان محترم مجلس در راستای همکاری با دولت محترم، گام دوم وفاق را برداشتند و به تمام اعضای کابینه پیشنهادی دکتر پزشکیان رای اعتماد دادند. ‌ان‌شاءالله مجلس در مسیر حل مشکلات کشور و محقق کردن احکام برنامه هفتم پیشرفت در کنار دولت خواهد بود. موفقیت دولت موفقیت همه ماست.» دیگر سیاسیون نیز با تقدیر از عملکرد مجلس و به ویژه ریاست آن، نسبت به ادامه این وفاق و آشتی ملی ابراز امیدواری کردند‌.