صنایع معدنی از صنایعی در کشور به‌‌‌شمار می‌‌‌روند که در زمینه ایجاد نیروگاه بیش از سایر صنایع پیش‌‌‌قدم بوده‌‌‌اند. در این راستا صنعت فولاد نیز بیش از صنایع معدنی دیگر، اقدام به تاسیس نیروگاه برق کرده‌‌‌اند، به‌‌‌گونه‌‌‌ای که سهم آنها در احداث نیروگاه در میان صنایع معدنی و بزرگ هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اکنون به ۷۳‌درصد رسیده است...

بر اساس قانون و با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت نیرو، صنایع انرژی‌‌‌بر مکلف شده‌‌‌اند که حداقل ۹‌‌‌هزار مگاوات نیروگاه حرارتی با بازدهی حداقل ۵۵‌‌‌درصد و ‌‌‌هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر و پاک تا پایان سال ۱۴۰۴ از محل منابع داخلی خود احداث کنند. در این میان صنایع معدنی، جزو یکی از صنایعی در کشور به‌‌‌شمار می‌‌‌روند که در زمینه ایجاد نیروگاه بیش از سایر صنایع پیش‌‌‌قدم بوده‌‌‌اند. در این راستا نیز باید یادآور شد که صنعت فولاد بیش از صنایع معدنی دیگر، اقدام به تاسیس نیروگاه برق کرده‌‌‌اند، به‌‌‌گونه‌‌‌ای که سهم آنها در احداث نیروگاه در میان صنایع معدنی و بزرگ هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اکنون به ۷۳‌درصد رسیده است.
ایجاد ۱۷هزار مگاوات برق توسط صنایع
با توجه به قانونی شدن ایجاد نیروگاه از سوی صنایع انرژی‌‌‌بر، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) به عنوان متولی بخش صنعت و معدن کشور، زمینه و راهبری ساخت نیروگاه‌‌‌های برق را در صنایع و معادن از نیمه دوم سال ۱۴۰۰ فراهم کرده است. در همین راستا طی سال‌های اخیر شرکت‌هایی بزرگ در حوزه‌‌‌های فولاد، آلومینیوم، مس، پتروشیمی و مناطق ویژه اقتصادی در ساخت نیروگاه‌‌‌های خودتامین، اقدامات قابل‌توجهی انجام داده‌‌‌اند و برخی از آنها نیز موفق شده‌‌‌اند تا نیروگاه‌‌‌های خود را وارد مدار تولید کنند و برخی نیز تا پایان سال‌جاری و سال آینده نیروگاه‌‌‌های آنها وارد مدار خواهد شد.
بر اساس آخرین گزارش این سازمان، اکنون ظرفیت تولید برق از مرز ۱۷‌هزار و ۱۲۲ مگاوات عبور کرده است. هم‌‌‌اکنون بر مبنای تفاهم‌‌‌نامه بین وزارتخانه‌‌‌های صنعت، معدن و تجارت و نیرو طرح احداث نیروگاه‌‌‌ها در ۱۹ استان از جمله استان‌‌‌های اصفهان، کرمان، هرمزگان، یزد، فارس، مرکزی، خراسان‌‌‌رضوی، شمالی و جنوبی، سمنان، خوزستان، زنجان، آذربایجان‌‌‌شرقی، قم، سیستان و بلوچستان، ایلام، مازندران، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر در حال انجام است. بر این اساس و در راستای اجرای تفاهم‌‌‌نامه اولیه وزارتخانه‌‌‌های صنعت، معدن و تجارت و نیرو برای احداث نیروگاه‌‌‌های جدید صنایع و معادن، با توجه به افزایش تعداد ساختگاه‌‌‌های نیروگاهی، میزان ظرفیت‌‌‌ها از برنامه اولیه ۱۰هزار مگاواتی به بیش از ۱۷هزار مگاوات افزایش یافته است.
فولادی‌‌‌ها، پیشران ایجاد نیروگاه
باوجود پیشتازی صنایع معدنی در ایجاد نیروگاه‌‌‌های برق در این میان باید اذعان کرد که شرکت‌های فولادی با احداث نیروگاه‌‌‌های خودتامین، بیشترین سهم تولید برق را به خود اختصاص داده‌‌‌اند؛ یعنی از ۱۷هزار و ۱۲۲ مگاوات برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌شده، فولادی‌‌‌ها حدود ۱۲‌هزار و ۴۸۳ مگاوات برق تولید خواهند کرد که معادل ۷۳درصد می‌شود. در این میان سهم حوزه آلومینیوم ۲‌هزار و ۱۱۹ مگاوات، مس ۹۶۰ مگاوات و سایر صنایع‌هزار و ۵۶۰ مگاوات است که در مجموع سهم این صنایع به حدود ۲۷درصد رسیده است.
بر اساس گزارش سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به ترتیب ۶۷۸ و یک ‌‌‌هزار و ۲۴ مگاوات برق صنایع و معادن با راهبری سازمان ایمیدرو و مشارکت شرکت‌های معدنی، صنایع معدنی و دیگر صنایع به بهره‌‌‌برداری رسیده است. همچنین در سال‌جاری تا پایان مرداد حدود ۲۰۰ مگاوات دیگر برق وارد مدار شده است. بر اساس گزارش سازمان ایمیدرو، برنامه‌‌‌ریزی برای تولید ۶۱۶ مگاوات نیروگاه حرارتی و ۱۴۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی نیز تا پایان سال‌جاری انجام شده است که انتظار می‌رود تا پایان سال نزدیک به ۲هزار مگاوات توسط شرکت‌های معدنی و صنایع وارد مدار شوند.
انتظار می‌رود شرکت‌های معدنی، صنعتی و فولادی با راه‌‌‌اندازی نیروگاه‌‌‌های خودتامین بتوانند برق مورد نیاز خود را تامین کنند و از قطعی برق که منجر به تعطیلی خط تولید و بیکاری نیروی کار می‌شود، پیشگیری به عمل آورند. ضمن اینکه به‌روزرسانی تجهیزات نیز سهم قابل ‌‌‌توجهی در کاهش مصرف انرژی دارد.
سهم فولادسازان در مصرف برق
با وجود پیشتازی فولادسازان در ایجاد نیروگاه باید به این موضوع توجه داشت که سهم فولادسازان در مصرف برق چندان قابل‌توجه نیست. به طور کلی بر اساس آمار وزارت نیرو ۳۳درصد برق کشور در بخش خانگی ۱۷.۵‌درصد در بخش عمومی و ۱۴.۷درصد در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و در این میان نیز سهم صادرات ۲.۳درصد است و مابقی این عدد ۳۳درصد است که به بخش صنعت اختصاص دارد که از این میزان مصرف تنها ۶ تا ۷‌درصد آن به صنعت فولاد کشور اختصاص دارد.
ضرر فولادسازان از قطعی برق
فولادسازان با وجود تعطیلی ۴۵ روزه در تابستان در هر ماه به طور متوسط حدود ۲.۵ میلیون تن ضرر و زیان متحمل شده‌‌‌اند و این روند آنها را با زیان ۹‌هزار میلیارد تومانی (همت) در تابستان سال‌جاری همراه خواهد کرد. همچنین فولادسازان در سال ۱۴۰۰ بابت اعمال محدودیت‌های برق ۵۲۸ همت، در سال ۱۴۰۱ به میزان ۲۴۲ همت و در سال ۱۴۰۲ به میزان ۳۰۵ همت از ارزش تولید خود را از دست داده‌‌‌اند.
دریغ از فولادسازان
به گزارش دنیای اقتصاد، مساله قابل‌توجه در زمینه ایجاد نیروگاه از سوی فولادسازان توجه به این نکته است که باوجود آنکه این صنعتگران در ایجاد نیروگاه بیش از سایر صنایع پیش‌قدم بوده‌‌‌اند، اما در استفاده از نیروگاه‌‌‌های ایجادشده خود بازهم در اولویت مصرف برق قرار ندارند و مجبور به ارائه برق خود به سیستم کل کشور شده‌‌‌اند که در صورت صلاحدید دولت برق به آنها اختصاص پیدا می‌کند، این در حالی است که سهم فولادسازان در مصرف برق در کل کشور به بالای ۴‌هزار مگاوات می‌‌‌رسد که تاکنون حدود ۳‌هزار مگاوات از آن را خود واحدهای فولادسازی تولید کرده‌‌‌اند. در چنین شرایطی واحدهای فولادسازی انتظار دارند حداقل از برق تولیدی نیروگاه‌‌‌های خود دریغ نشوند و در اولویت مصرف قرار بگیرند.