آخرین آمارهای بودجه خانوار نشان می‌دهد که هزینه کل تمام دهک‌های شهری در سال 1402 نسبت به سال 1401 افزایش یافته اما این افزایش در دهک‌های ثروتمند شدیدتر از دهک‌های فقیر بوده است. می‌توان گفت که علت این مسئله، تورم بالای اقلام غیرخوراکی در سال گذشته بوده است...

هزینه کل سالانه خانوارهای شهری در سال گذشته به 206 میلیون تومان رسیده است. البته این هزینه برای هر دهک متفاوت است. دهک اول فقیرترین خانوارهای جامعه را شامل می‌شود. هر چه به دهک‌های بالاتر نزدیک شویم سطح درآمد و هزینه افزایش می‌یابد به طوری که دهک دهم نماینده ثروتمندترین خانوارهای کشور است. بررسی ها نشان می دهد اختلاف هزینه کل فقیرترین و ثروتمندترین دهک شهری در سال گذشته 543 میلیون تومان بوده است.
آخرین آمارهای بودجه خانوار نشان می‌دهد که هزینه کل تمام دهک‌های شهری در سال 1402 نسبت به سال 1401 افزایش یافته اما این افزایش در دهک‌های ثروتمند شدیدتر از دهک‌های فقیر بوده است. می‌توان گفت که علت این مسئله، تورم بالای اقلام غیرخوراکی در سال گذشته بوده است. چراکه اقلام غیرخوراکی نسبت به اقلام خوراکی در سبد مصرفی دهک‌های برخوردار وزن بیشتری دارند و به طبع بر تورم این دهک ها اثرگذاری بیشتری خواهند داشت. یکی از مواردی که تاثیر زیادی روی تورم اقلام غیرخوراکی داشته، اجاره مسکن است که اهمیت بالاتری در سبد دهک‌های برخوردار دارد.
مفهوم دهک‌های هزینه‌ای
دهک‌های هزینه‌ای به دسته‌بندی‌های اقتصادی گفته می‌شود که برای تقسیم‌بندی جمعیت بر اساس میزان هزینه‌های مصرفی افراد و خانوارها استفاده می‌شود. این دهک‌ها برای تحلیل وضعیت اقتصادی و توزیع ثروت در جامعه به کار می‌روند. دهک‌ها به ده بخش مساوی تقسیم می‌شوند، که هر یک از دهک‌ها 10 درصد از کل جمعیت را شامل می‌شود.
در تحلیل گزارش بودجه خانوار بیش از آنکه درآمدها مهم باشد، باید به هزینه‌ها توجه کرد. به بیان دیگر، امکان دارد افراد و خانوارها درباره درآمد خود واقعیت را نگفته و در اعلام میزان عایدی خود کم نمایی داشته باشند. اما هزینه‌ها راحت‌تر ودقیق‌تر بدست آمده و افزایش آن به این معنی است که خانوارها نسبت به سال‌های قبل بیشتر مصرف کردند و وضعیت بهبود یافته است. از همین‌رو از مفهوم دهک‌های هزینه‌ای استفاده می‌شود. اگر خانوارهای مناطق شهری را از کمترین هزینه به بیشترین هزینه ردیف کرده و هر 10 درصد آن‌ها را در یک گروه قرار دهیم، به دهک‌های هزینه‌ای مناطق شهری رسیده‌ایم. بر این اساس، دهک اول نماینده فقیرترین و دهک دهم نماینده ثروتمندترین خانوارهای جامعه است.
تمایز دهک دهم در رشد هزینه‌ها در مقایسه با سایر دهک‌ها
بررسی‌ها نشان می‌دهد در مناطق شهری تنها هزینه دهک دهم بیش از 50 درصد رشد کرده و هزینه سایر دهک کمتر از 50 درصد افزایش یافته است.
در سال 1401 هزینه خانوارهای شهری دهک اول 33 میلیون تومان اعلام شده درحالی که در سال گذشته هزینه دهک اول در مناطق شهری معادل 47 میلیون تومان برآورد شده که رشد 44 درصدی را نشان می‌دهد. آمارها حاکی از آن است که هزینه‌های خانوارهای مناطق شهری نیز در دهک نهم در سال 1402 برابر 317 میلیون تومان بوده که نسبت به سال 1401 رشدی معادل 47 درصد داشته است. در سال 1401 هزینه این دهک در نقاط شهری 215 میلیون تومان برآورد شده است. همه‌این‌ها در حالی اتفاق افتاده که در سال گذشته نسبت به سال 1401 هزینه دهک دهم که ثروتمندترین خانوارهای جامعه را نمایندگی می‌کند نزدیک به 63 درصد رشد داشته است. هزینه این دهک در سال 1401، 362 میلیون تومان بوده که در سال 1402 به 590 میلیون تومان افزایش یافته است.
علت رشد بیشتر هزینه‌ دهک‌های بالاتر
روند رشد هزینه خانوارهای مناطق شهری در سال گذشته نسبت به سال 1401 نشان می‌دهد که هرچه از دهک اول به سمت دهک دهم حرکت می‌کنیم رشد هزینه خانوارها بیشتر و بیشتر می‌شود.
به گزارش اکوایران، به طوری که رشد هزینه خانوارهای مناطق شهری در دهک اول 44 درصد ، در دهک پنجم 46 درصد و در دهک دهم نزدیک به 63 درصد ثبت شده که حاکی از صعودی بودن این روند است. دلیل این امر به سبد متفاوت دهک‌ها مرتبط است. به طور مثال سهم هزینه‌ای اقلام غیرخوراکی مانند اجاره مسکن در سبد دهک اول که فقیرترین خانوارهای جامعه را نمایندگی می‌کند 57 درصد بوده درحالی که در دهک دهم 83 درصد ثبت شده است. یا به عبارت دیگر دهک‌های پایین‌تر اهمیت بیشتری نسبت به دهک‌های بالاتر به اقلام خوراکی می‌دهند و از همین‌رو تورم خوراکی‌ها منجر به افزایش هزینه این دهک‌ها می‌شود. در دهک‌های بالاتر نیز اقلام غیر خوراکی وزن بیشتری در سبد خانوار دارند و به همین دلیل تورم غیرخوراکی‌ها فشار بیشتری به جیب طبقه‌های بالاتر جامعه وارد می‌کند.