سیاستگذار از برنامه توسعه تجدیدپذیرها جامانده است و شواهد آماری یک گزارش رسمی از تداوم ناترازی در سال‌های آینده حکایت دارد. مرکز پژوهش‌های مجلس با استناد به رشد اندک توسعه تجدیدپذیرها و عدم مدیریت تقاضای برق، عبور از چالش ناترازی را دور از دسترس می‌داند...

شواهد آماری یک گزارش رسمی از تداوم ناترازی در سال‌های آینده حکایت دارد. در نیمه اول۱۴۰۳ تولید برق یک‌سوم از اهداف برنامه هفتم است. مرکز پژوهش‌های مجلس با استناد به رشد اندک توسعه تجدیدپذیرها و عدم مدیریت تقاضای برق، عبور از چالش ناترازی را دور از دسترس می‌داند.
بررسی شاخص‌‌‌های برق بیانگر این است که سرعت حرکت به سمت اهداف برنامه هفتم کمتر از میزان مطلوب بوده و در صورت ادامه این وضعیت دستیابی به اهداف مذکور دور از انتظار است. رشد اندک نیروگاه‌‌‌های تجدیدپذیر و فقدان مدیریت رشد فزاینده تقاضای برق از مهم‌ترین کاستی‌‌‌ها در دستیابی به اهداف برنامه هفتم توسعه است. این موضوع بیانگر این است که سیاستگذار نیرو از برنامه توسعه تجدیدپذیرها جامانده است.
طبق‌‌‌ قانون برنامه‌‌‌ هفتم‌‌‌ پیشرفت‌‌‌، حداکثر توان تولید برق در زمان اوج بار در سال پایانی‌‌‌ برنامه‌‌‌ باید به‌‌‌ ۸۷.۱۴۰مگاوات افزایش‌‌‌ یابد که‌‌‌ به‌‌‌‌معنای‌‌‌ رشد متوسط‌‌‌ سالانه‌‌‌ ۷.۴‌درصد طی‌‌‌ دوران اجرای‌‌‌ این‌‌‌ برنامه‌‌‌ است‌‌‌. در حالی که‌‌‌ در ۶‌‌‌ماه‌‌‌ ابتدایی‌‌‌ سال‌جاری‌‌‌ به‌‌‌عنوان سال اول شروع برنامه‌‌‌، حداکثر توان تولید برق در زمان اوج با رشد تنها ۲.۱درصدی‌‌‌، به‌‌‌ مقدار ۶۲.۳۱۵مگاوات رسیده که‌‌‌ می‌‌‌توان گفت‌‌‌ حدود ۳.۲۱۲مگاوات کمتر از حد مورد انتظار بوده است‌‌‌.
افزایش ناترازی میان تولید و تقاضای برق در سال‌های اخیر، اعمال طرح‌های مدیریت مصرف برق به‌ویژه بر بخش صنعت را به دنبال داشته است. از این‌رو، در قانون برنامه هفتم پیشرفت، هدف‌گذاری‌هایی در راستای بهبود شرایط صنعت برق انجام شده که از جمله اهداف این قانون، افزایش ظرفیت نامی نیروگاه‌ها به ۱۲۴‌هزار مگاوات، شامل ۱۲‌هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر است. هدف دیگر برنامه هفتم در بخش برق، دستیابی به تراز مثبت ۱,۶۳۲مگاوات بین تولید و تقاضای برق در زمان اوج بار است، در حالی که در تابستان گذشته این تراز منفی ۱۷,۵۵۷مگاوات بوده است.
از دیگر اهداف برنامه هفتم به‌منظور رفع ناترازی‌ها، افزایش متوسط راندمان نیروگاه‌های موجود از ۳۹ به ۴۴‌درصد و احداث نیروگاه‌های جدید با راندمان حداقل ۵۵‌درصد است. مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس در گزارشی با پایش داده‌های مربوط به 6ماه اول سال ۱۴۰۳، به ارزیابی میزان تحقق اهداف بخش برق در قانون برنامه هفتم پیشرفت پرداخته است.در آغاز سال ١٤٠٣ که‌‌‌ سال اول اجرای‌‌‌ قانون برنامه‌‌‌ هفتم‌‌‌ پیشرفت‌‌‌ به‌‌‌شمار می‌‌‌آید، مجموع ظرفیت‌‌‌ اسمی‌‌‌ نیروگاهی‌‌‌ نصب‌شده 92.351مگاوات بوده است‌‌‌. از این‌‌‌ میزان، نیروگاه‌های‌‌‌ تجدیدپذیر 1.036مگاوات و نیروگاه‌های‌‌‌ هسته‌‌‌ای‌‌‌ 1.020مگاوات را به‌‌‌ خود اختصاص داده‌اند.
همچنین در 6‌‌‌ماه‌‌‌ اول سال ١٤٠٣، مجموع مصرف برق در کشور بالغ‌‌‌ بر ١٧٢میلیارد کیلووات‌ساعت‌‌‌ بوده است‌‌‌.بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد بخش‌‌‌ صنعت‌‌‌، بزرگ‌ترین‌‌‌ مصرف‌کننده برق است‌‌‌ و ٣٤‌درصد از کل‌‌‌ مصرف برق کشور را به‌‌‌ خود اختصاص داده و بخش‌‌‌ خانگی‌‌‌ با 33.6‌درصد در رتبه‌‌‌ دوم قرار دارد. طبق‌‌‌ برنامه‌‌‌ هفتم‌‌‌ پیشرفت‌‌‌، نیاز مصرف برق در زمان اوج بار باید تا پایان برنامه‌‌‌ به‌‌‌ حداکثر 85.508مگاوات برسد. این‌‌‌ هدف نشان‌دهنده رشد متوسط‌‌‌ سالانه‌‌‌ ٣درصد در طول اجرای‌‌‌ برنامه‌‌‌ است‌‌‌. در سال‌جاری که‌‌‌ نخستین‌‌‌ سال اجرای‌‌‌ این‌‌‌ برنامه‌‌‌ به‌‌‌‌شمار می‌‌‌آید، رشد مصرف برق معادل 8.7‌درصد بوده و نیاز مصرف به‌‌‌ 79.872مگاوات افزایش‌‌‌ یافته‌‌‌ که‌‌‌ حدود 3.979مگاوات بیشتر از هدف تعیین‌‌‌‌شده در قانون است‌‌‌. بنابراین‌‌‌، توجه‌‌‌ به‌‌‌ سیاست‌‌‌های‌‌‌ مدیریت‌‌‌ مصرف برق باید در اولویت‌‌‌ قرار گیرد.
وضعیت اسمی شاخص‌‌‌های کلان بخش برق در ۶ماه اول ۱۴۰۳
ظرفیت اسمی نیروگاه‌‌‌ها: هدف‌گذاری قانون برنامه هفتم رسیدن به ظرفیت 124.485مگاوات، معادل احداث 32.134مگاوات نیروی جدید است. این در حالی است که میزان تحقق برنامه هفتم 1.447مگاوات معادل 4‌درصد است.
ظرفیت اسمی نیروگاه‌‌‌های تجدیدپذیر: هدف‌گذاری قانون برنامه هفتم، رسیدن به ظرفیت تجدیدپذیر 12هزار مگاوات معادل احداث 10.964مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر جدید است. میزان تحقق برنامه هفتم، 244مگاوات معادل 2‌درصد است.
ظرفیت اسمی نیروگاه‌‌‌های هسته‌‌‌ای: هدف‌گذاری قانون برنامه هفتم، رسیدن به ظرفیت هسته‌‌‌ای 3هزار مگاوات معادل احداث 1.980مگاوات نیروگاه هسته‌‌‌ای جدید است. میزان تحقق برنامه هفتم، صفر ‌درصد است.
تولید همزمان در اوج تقاضا: هدف‌گذاری قانون برنامه هفتم، رسیدن به ظرفیت تولید 87.140مگاوات، معادل 26.523مگاوات افزایش تولید است. میزان تحقق برنامه هفتم 1.441مگاوات معادل 5‌درصد است.
مجموع تولید برق: هدف‌گذاری برنامه هفتم، تولید 489.295میلیون کیلووات برق در سال آخر برنامه است.
سهم سوخت مایع از مجموع سوخت مصرفی نیروگاه‌‌‌های حرارتی: عمده مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌‌‌ها مربوط به نیمه دوم سال است. با این حال مصرف سوخت مایع در نیمه اول سال‌جاری نیز قابل‌توجه بوده است.
راندمان نیروگاه‌‌‌های حرارتی: هدف‌گذاری قانون برنامه هفتم، 44‌درصد در انتهای برنامه است.
ضریب بهره‌‌‌برداری از نیروگاه‌‌‌ها: به دلیل افزایش تقاضای برق در نیمه اول سال، ضریب بهره‌‌‌برداری از نیروگاه‌‌‌ها 15.4واحد درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است.
حداکثر نیاز مصرف برق: هدف‌گذاری قانون برنامه هفتم، حداکثر 85.508مگاوات است که متاسفانه تنها در سال اول 52‌درصد محقق شده است.
بار تامین اجتماعی در اوج تقاضا: هدف‌گذاری در انتهای قانون برنامه هفتم، مثبت‌‌‌ شدن تراز برق در اوج به میزان 1.632مگاوات است.
مجموع مصرف برق: نسبت به دوره مشابه سال قبل 6.1‌درصد افزایش داشته است.
مصرف بخش خانگی: نسبت به دوره مشابه سال قبل 7.3‌درصد افزایش داشته است.
مصرف بخش صنعت: نسبت به دوره مشابه سال قبل 5.3‌درصد افزایش داشته است.
مصرف بخش کشاورزی: نسبت به دوره مشابه سال قبل 14‌درصد افزایش داشته است.
مصرف سایر بخش‌‌‌ها (تجاری، عمومی و روشنایی معابر): نسبت به دوره مشابه سال قبل 14‌درصد افزایش داشته است.