ایران کشوری با منابع متعدد معدنی است، اما یافتن این منابع و چگونگی استخراج آن نیازمند اکتشافات گسترده و بنیادی است. علی‌اصغر پورمند، مدیرعامل شرکت هلدینگ توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) معتقد است تامین مالی چنین اقدامی بدون سرمایه‌گذاری‌های سنگین امکان پذیر نیست و یکی از بهترین راه‌ها برای دستیابی به این هدف استفاده از منابع صندوق توسعه ملی است.

 پورمند می‌گوید: شاید حداکثر میزان حفاری طولی که در تاریخ استخراج معادن در ایران صورت گرفته معادل ۳ میلیون متر باشد؛ این درحالی است ‌که کشورهای معدنی نظیر کانادا، برزیل و استرالیا سالانه ۶ میلیون متر حفاری می‌کنند. از این رو باید یک نهضت اکتشافی در کشور ایجاد شود که حداقل بتوان سالی یک میلیون متر کار حفاری کرد تا نسبت به ذخایر زیرزمینی خود شناخت پیدا کنیم.
وی در گفت‌و گو با دنیای اقتصاد، درباره شرایط احتمالی تحریم و تاثیر آن بر صنایع معدنی گفت: خوشبختانه در دوران تحریم، میدکو به افزایش ظرفیت خوبی در بخش فولاد و سنگ‌آهن دست یافت از این رو شرکت با بازگشت تحریم‌های ثانویه با مشکلی مواجه نخواهد شد و در این مورد نگرانی نداریم. مشروح گفت‌وگو با این مدیر با سابقه بخش معدن را در ادامه می‌خوانید:
 
با توجه به رشد جهانی بهای فولاد از یکسو و تغییر مسیر تقاضا در بازارهای مختلف، پیش‌بینی شما از چشم‌انداز این صنعت در سال ۲۰۱۸ چیست؟
روندهای قیمت جهانی فولاد و فلزات در بازارهای جهانی در یک بازه‌ زمانی ۳۰ ساله تعیین می‌شود، هم‌اکنون در ۳۰ ساله بین ۲۰۰۵ تا ۲۰۳۵ قرار داریم که پیش بینی‌ها حاکی از روند افزایشی است؛ البته احتمال دارد به دلیل عوامل مقطعی، طی یک یا دو سال از نوسان برخوردار شود، اما این نوسانات کوتاه‌مدت است. بنابراین کاهش قیمت فولاد هم مثل سایر‌ فلزاتدر سال ۲۰۱۸ متصور نیست.
 
جنگ تجاری آمریکا و چین و تعرفه ۲۵‌درصد و ۱۰ درصدی برای فولاد و آلومینیوم چه تاثیراتی بر بازارهای این دو کالا در دنیا دارد؟
همان‌طور که می‌دانید چین بیشترین تولید فلزات را در دنیا دارد بالاخص در زمینه فولاد. البته در زمینه تولید آلومینیوم و مس نیز از آمار بالایی برخوردار است. بالطبع هر تصمیمی که چین بگیرد به‌عنوان یک تولیدکننده‌ بزرگ بر قیمت بازار جهانی اثر گذار است. هم اکنون جنگ تعرفه‌ای بین آمریکا و چین در جریان است. در مجموع رابطه تجاری و مالی بین آمریکا و چین زیاد بوده و به لحاظ بازارهای مالی و پولی نیز آمریکایی‌ها وابسته به چینی‌ها هستند.
 
چین با محدودیت‌هایی که در مسیر صادرات فولاد در پیش گرفته و تلاش می‌کند این محصول را در داخل به مصرف برساند چه تغییراتی را در حوزه تجاری فولاد برای کشورهایی نظیر ایران ایجاد خواهد کرد؟
به‌طور قطع به نفع ایران خواهد بود. چین از میزان صادرات بالایی برخوردار است، از این رو بر بازار ایران تاثیر چندانی ندارد. چنانچه میزان صادرات این کشور با کاهش مواجه شود به نفع کشور ما خواهد بود و به‌طور حتم ما می‌توانیم صادرات بیشتری داشته باشیم.
هم اکنون میزان تولید فولاد ایران در مقایسه با چین که سالانه یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تن تولید می‌کند اندک است. در صورت مصرف فولاد به جای صادرات در این کشور، وضعیت ما بهتر ‌می‌شود. زیرا ما به چین فولاد صادر نمی‌کردیم، چون چین صادرکننده‌ فولاد است و می‌توانیم بخش کوچکی از آن بازار را در اختیار بگیریم.
 
تحلیل شما از وضعیت جهانی سنگ‌آهن و روندهای قیمتی حاکم بر آن چیست؟
قیمت جهانی سنگ‌آهن به‌عنوان ماده اولیه معدنی از رشد بالایی نسبت به فلزات برخوردار خواهد بود، زیرا هم‌اکنون دنیا با محدودیت‌های منابع و مواد اولیه مواجه است.
بر‌اساس گزارش سازمان تجارت جهانی، تا سال ۲۰۵۰ مصرف مواد معدنی در دنیا بین ۴ تا ۱۰ برابر می‌شود، اما پیش بینی‌ها حاکی از آن است که میزان ذخایر این مواد با احتساب ذخیره‌های کشف‌ و آماده‌سازی‌شده تکافوی میزان تقاضا را نمی‌دهد، از این رو روند قیمتی مواد معدنی مخصوصا سنگ‌آهن رو به رشد است.
برای برون‌رفت از چالش کمبود عرضه سنگ‌آهن در سال‌های آینده باید به سمت توسعه هرچه بیشتر اکتشاف برویم از این رو باید در این زمینه دو اقدام عملی نظیر اجرای اکتشافات جدید و استخراج زیرزمینی صورت گیرد. هم اکنون معدن ۶ گل‌گهر با مشارکت میدکو و گل گهر در حال استخراج زیرزمینی است؛ هرچند که موجب افزایش هزینه‌های استخراج برای واحدهای فولادی می‌شود اما برای آن دسته از شرکت‌هایی که از معدن برخوردارند هزینه بالایی نخواهد داشت.
 
وضعیت کشور در اکتشافات زیرزمینی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
استخراج زیرزمینی در کشور صورت گرفته است اما اکتشافات زیرزمینی نه. باید به سمت استخراج معادن با عمق زیاد برویم. البته در ایران ما تا به حال خیلی در عمق زیاد استخراج نکرده ایم و شاید در ۳۰۰ متر، ۴۰۰ متر و ۵۰۰ متر بتوانیم کار استخراجمان را انجام بدهیم. از این رو با توجه به وضعیت جهانی سنگ‌آهن و روند افزایشی آن، قیمت تمام‌شده‌ اکتشاف و همچنین استخراج به ما آسیب نمی‌زند.
 
یکی از نگرانی‌هایی که این روزها فعالان حوزه سنگ‌آهن به آن اشاره می‌کنند احتمال واردات سنگ‌آهن در آینده است. این موضوع را چگونه تحلیل می‌کنید؟
امکان واردات سنگ‌آهن به‌صورت کلوخه وجود ندارد. واردات سنگ‌آهن از هر کشوری باید به‌صورت دانه‌بندی، کنسانتره یا گندله صورت گیرد. برخی از واحدهای فولادسازی تصور می‌کردند که از راه واردات می‌توانند نسبت به تامین سنگ‌آهن مورد نیاز خود اقدام کنند، اما این امر محقق نشد زیرا دنیا با کمبود مواد اولیه مواجه است. به اعتقاد من جنگ اقتصادی آینده در دنیا جنگ مواد اولیه است. هم اکنون در کشور به‌صورت بالقوه مواد اولیه وجود دارد که باید به بالفعل تبدیل شود. به همین علت طی چند سال اخیر ایمیدرو و شرکت مس در حوزه‌ اکتشاف به‌ویژه حفاری اقدامات خوبی انجام داده اند؛ اما باید فعالیت‌های بیشتری در این زمینه صورت گیرد. زیرا در کشور در طول تاریخ اقدامات زیادی انجام شده اما شاید حداکثر میزان حفاری طولی که در طول تاریخ استخراج معادن در ایران صورت گرفته معادل ۳ میلیون متر باشد. این در حالی است ‌که کشورهای معدنی نظیر کانادا، برزیل و استرالیا سالانه ۶ میلیون متر حفاری می‌کنند. از این رو باید یک نهضت اکتشافی در کشور انجام شود که حداقل بتوان سالی یک میلیون متر کار حفاری کرد تا نسبت به ذخایر زیرزمینی خود شناخت پیدا کنیم.دوم اینکه باید ذخایر کشور را به صنایع وصل کنیم، به این معنی که زنجیره تولید فولاد از معدن تا فولاد را یکپارچه کنیم که خوشبختانه هم اکنون این روش سیاست وزارتخانه و ایمیدرو است. زیرا با قرار گرفتن در این زنجیره و توسعه اکتشاف، نگرانی‌‌های موجود برای مواد اولیه برطرف خواهد شد؛ البته آماده‌سازی معادن مهم است. در این میان، تامین مالی برای آماده‌سازی معادن امری بسیار مهم است، زیرا تامین مالی آماده‌سازی معادن الزاما از محل تولید انجام نخواهد شد و مستلزم هزینه برای سرمایه‌گذاری جدید است که شرکت‌ها باید برای آن حتما منابع مالی ارزان‌قیمت در اختیار داشته باشند.
 
به نظر شما راه‌های تامین مالی سرمایه‌گذاری برای آماده‌سازی معادن کدامند؟
جذب سرمایه‌گذاری خارجی شرایط خاص خود را دارد اما برای اینکه بتوان به مواد معدنی دسترسی داشت برای آماده‌سازی معادن و اکتشافات هم دولت می‌تواند از محل صندوق توسعه یا صندوق ذخیره‌ ارزی کمک کند که این روش زود بازده، موجب افزایش دارایی‌هایمان می‌شود و علاوه بر اینکه پایداری تولید فلزات را به دنبال خواهد داشت همچنین می‌تواند به این زنجیره کمک کند. از این رو خواستار استفاده از صندوق توسعه ملی برای اکتشافات وآماده‌سازی معادن هستیم که در جلسات مختلف مطرح کرده‌ایم.
 
شرکت میدکو در بحث‌های مرتبط با توسعه طرح‌ها و افزایش تولید و صادرات چه دستاوردهایی در سال ۹۶ داشته و پیش‌بینی شما از روند سال‌جاری چیست؟
 عمده‌ پروژه‌های میدکو از جمله فرآوری‌سازی‌ها، در سال ۹۷ به بهره‌برداری می‌رسند. کنسانتره و گندله سنگ‌آهن، فرآوری زغال‌سنگ و کک‌سازی به بهره‌برداری رسیده‌اند و پیش بینی می‌شود که واحد فولادسازی شرکت در سال جاری به بهره‌برداری برسد. تمامی محصولات میدکو نظیر گندله و کنسانتره قابلیت صادرات دارند، اما سیاست شرکت براساس چارچوب سیاست‌هایوزارتخانه است. اگر اولویت با تامین نیاز داخل باشد ما نیز نیاز صنایع داخلی را تامین می‌کنیم.
 
برنامه‌های شرکت برای توسعه ظرفیت‌ها تا سال ۱۴۰۴ چیست؟
هم‌اکنون برنامه‌ ما این است که طرح‌ها و پروژه‌ها وارد مدار تولید شود و به ظرفیت برسند تا زنجیره تولید کامل شود. اما در زمینه سایر مواد معدنی و خصوصا فلزات با توجه به اکتشافات در دست اجرا، چنانچه مواد اولیه و ذخایرش در کشور موجود باشد، احتمال ورود به چرخه تولید در زمینه دیگر فلزات وجود دارد.
 
میدکو چه چشم‌اندازی را برای ۱۴۰۴ تعریف کرده است؟
هدف اصلی شرکت تمرکز بر زنجیره‌ کامل تولید فولاد و مس هست و تقریبا یک دهه از آغاز تاسیس و فعالیت شرکت که در ۸-۷ سال اخیر با شدت و فعالیت بیشتر کار خود را انجام داده است، می‌گذرد.میدکو به‌عنوان هلدینگ، در حال حاضر ۱۶ شرکت تابعه مجموعا ۳۵ کارخانه و طرح را در دست دارد. بخشی از این طرح‌ها، طرح‌های معدنی و اکتشافی است.اهداف میدکو بعد از تکمیل زنجیره‌اش، تولید ۲/ ۴ میلیون تن شمش فولادی «بیلت» و «بلوم» است که کل آن به بازار عرضه می‌شود. هم اکنون ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی در این شرکت تولید می‌شود و تمامی آهن اسفنجی‌های تولیدی به بازار عرضه می‌شود. ۵/ ۷ میلیون تن گندله‌ سنگ‌آهن، ۸ میلیون تن کنسانتره سنگ‌آهن، ۱/ ۱ میلیون تن زغال فرآوری‌شده و ۲/ ۱ میلیون تن کک متالورژیکی، ۴۰۰ هزار تن آهک ‌و ‌دولومیت و ۲۴ هزار تن فروسیلیسیوم، ۵۰ هزار تن کاتد مسی، ۱۲ هزار تن لوله‌ مسی و ۶۳۰ مگاوات الکتریسیته در پرتفو و سبد پروژه‌های گروه میدکو قرار دارد. مدل کسب‌و‌کار میدکو به این صورت است که کل زنجیره‌ ارزش فولاد و مس را از معدن تا محصول نهایی که به تعریف ما اینجا شمش فولادی یا کاتد مسی یا لوله‌ مسی اعم از اکتشاف، بهره‌برداری از معادن، تولید کنسانتره، گندله، احیای مستقیم و آهن اسفنجی و در نهایت فولادسازی استپوشش می‌دهد. در مورد مس هم همین طور است. همچنین تمامی مواد جانبی عمده‌ لازم برای تولید فولاد را هم میدکوپوشش می‌دهد که شامل آهک‌و‌دولومیت، سیلیس و زغال‌سنگ است.کسب عنوان شرکت برتر معدنی در منطقه غرب آسیا و همچنین به ظرفیت رسیدن تولیدات و تحقق بازپرداخت‌ها از اهداف میدکو تا سال ۱۴۰۴ است که در همین راستا برنامه‌ریزی‌های لازم هم شده است.
 
با خروج آمریکا از برجام، از ۱۸۰ روز دیگر قرار شده تحریم‌های ثانویه شامل فلزات هم بشود، آیا تاثیری در عملکرد شما خواهد داشت؟ برای این امر تدابیرشما چیست؟ آیا ممکن است واردات ماشین آلات برای کارخانه‌های شما با مشکل مواجه شود؟
خوشبختانه در دوران تحریم، میدکو به افزایش ظرفیت خوبی در بخش فولاد و سنگ‌آهن دست یافت از این رو شرکت با بازگشت تحریم‌های ثانویه با مشکلی مواجه نخواهد شد و در این مورد نگرانی نداریم.به اعتقاد من دنیای کسب‌و‌کار با دنیای سیاست متفاوت است و در برخی از مواقع با وجود موضوعات مطروحه در دنیای سیاست شاهد اتفاقات متفاوتی در دنیای کسب‌و‌کار بودیم. از سوی دیگر در زمان تحریم‌ها در کشور ماشین‌آلات وارد و نصب شده‌اند و تولید را شروع کردیم.
 
نظر شما درخصوص تحویل ارزصادراتی صنایع مادر چیست؟ آیا صنایع مادر نباید از این امر مستثنی شوند؟
بالطبع اگر صادرکننده، ارز خود را در اختیار داشته باشد راحت‌تر می‌تواند برنامه‌های توسعه‌ای خود را مدیریت کند اما در برخی مواقع کشور در شرایطی قرار می‌گیرد که دولت‌ها به ناچار باید سیاست‌هایی را اتخاذ کنند که لازم‌الاجرا باشد. هم‌اکنون درخواست دولت بازگشت ارز به چرخه‌ای است که بتوان مدیریت کرد که البته به اعتقاد من سیاست درستی است؛ زیرا در شرایط کنونی که کشور با مشکلات ارزی مواجه است بالطبع دولت باید بتواند ارز موجود را مدیریت کند و با اعمال محدودیت، ارز صادراتی طی مراحلی دوباره به صنایع بازگشت داده می‌شود منتها در یک پروسه‌ای (شاید در یک زمان طولانی‌تری) ممکن است این اتفاق بیفتد.