مظفر محمدی، عضو هیات نمایندگان و رئیس کمیسیون واردات و تجارت داخلی اتاق کرمان در یادداشتی به موضوع اهمیت برندسازی در صنعت خوراکی‌ها؛ فرصت‌ها و چالش‌ها برای بازارهای داخلی و صادراتی پرداخته است...

 “در دنیای امروز، دیگر کافی نیست که یک محصول خوراکی فقط “کیفیت بالا” داشته باشد. برندها هستند که در ذهن مشتریان ماندگار می‌شوند و ارزش افزوده ایجاد می‌کنند. یک برند موفق نه‌تنها باعث افزایش فروش و سودآوری می‌شود، بلکه سهم بازار را تثبیت کرده و اعتماد مشتری را جلب می‌کند.
اما چرا برخی برندهای خوراکی حتی با کیفیتی متوسط، سهم بیشتری از بازار دارند، در حالی که تولیدکنندگان ایرانی با محصولات درجه‌یک، اغلب در رقابت شکست می‌خورند؟ چرا برخی کشورها محصولات خوراکی خود را با قیمت‌های بالا و ارزش افزوده فراوان به فروش می‌رسانند، در حالی که ایران هنوز درگیر فروش فله‌ای و خام‌فروشی است؟
در این فرصت، به اهمیت برندسازی در صنعت خوراکی‌ها، نقش آن در افزایش فروش و سهم بازار، چالش‌های موجود و راهکارهای موفقیت می‌پردازیم. همچنین، به ظرفیت‌های ویژه استان کرمان در حوزه محصولات خوراکی و لزوم برندسازی برای آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
برندسازی چگونه ارزش افزوده ایجاد می‌کند؟
۱. تفاوت قیمت یک محصول فله‌ای و برندشده
به مثال‌های زیر توجه کنید:
پسته ایرانی در برابر پسته «Wonderful» آمریکا: پسته کرمان از نظر طعم و کیفیت در جهان بی‌رقیب است، اما بخش عمده‌ای از آن به‌صورت فله‌ای صادر می‌شود. در مقابل، برند Wonderful Pistachios آمریکا پسته را در بسته‌بندی‌های کوچک و لوکس عرضه می‌کند و قیمت هر کیلوگرم آن ۳ تا ۴ برابر پسته خام ایرانی است.
زعفران ایرانی در برابر برندهای اسپانیایی: ایران بیش از ۹۰٪ زعفران جهان را تولید می‌کند، اما برندهای اسپانیایی مانند Tarvand و Safinter زعفران ایرانی را با بسته‌بندی و برندینگ بهتر به چندین برابر قیمت در بازارهای جهانی می‌فروشند.
۲. تجربه مشتری و ایجاد وفاداری
برندسازی باعث می‌شود که مشتریان احساس ارتباط بیشتری با محصول داشته باشند و به آن وفادار بمانند. برای مثال، برند Lindt در صنعت شکلات، تجربه‌ای از لوکس بودن و کیفیت ارائه می‌دهد، در حالی که شکلات‌های فله‌ای هرگز چنین احساسی ایجاد نمی‌کنند.
چالش‌های برندسازی در صنعت خوراکی ایران و کرمان
۱. خام‌فروشی و فروش فله‌ای
یکی از مشکلات اصلی در صنعت خوراکی ایران، عرضه محصولات به‌صورت خام و بدون فرآوری است. استان کرمان تولیدکننده محصولات خوراکی ارزشمندی همچون پسته، خرما، زیره و زعفران است، اما بخش عمده‌ای از این محصولات بدون بسته‌بندی مناسب صادر می‌شود.
نمونه موفق خارجی: برند Bateel عربستان، خرما را نه‌تنها در بسته‌بندی‌های لوکس بلکه به‌عنوان یک “هدیه خاص” عرضه می‌کند و در بازارهای اروپا و آمریکا با قیمت‌های بالا به فروش می‌رساند.
نمونه موفق ایرانی: برند زرماکارون که توانست از یک محصول ساده (ماکارونی) یک برند باکیفیت بسازد و اکنون در بسیاری از کشورها به فروش می‌رسد.
۲. ضعف در بسته‌بندی و طراحی محصول
بسته‌بندی نقش کلیدی در ارزش برند دارد. برندهای موفقی مانند Ferrero Rocher در صنعت شکلات، توانسته‌اند محصول خود را به‌عنوان یک کالای لوکس معرفی کنند، در حالی که بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی هنوز از بسته‌بندی‌های ساده و غیربهینه استفاده می‌کنند.
نمونه موفق ایرانی: برند دکتر بیس که در زمینه اسنک‌های سالم فعالیت دارد و بسته‌بندی مدرن و جذابی ارائه می‌دهد.
۳. عدم استفاده از بازاریابی دیجیتال
یکی از اصلی‌ترین ابزارهای برندسازی امروز، بازاریابی دیجیتال و فروش آنلاین است. برندهای موفق از شبکه‌های اجتماعی، همکاری با اینفلوئنسرها و تبلیغات اینترنتی برای افزایش آگاهی از برند خود استفاده می‌کنند.
نمونه موفق خارجی: برند Tony’s Chocolonely از هلند که با کمپین‌های دیجیتال خلاقانه، بازار خود را در اروپا و آمریکا گسترش داده است.
نمونه موفق ایرانی: برند نبات نیوشا که از طریق بازاریابی شبکه‌ای و دیجیتال توانسته بازار بزرگی برای دمنوش‌های گیاهی خود ایجاد کند.
چگونه می‌توان یک برند موفق در صنعت خوراکی ساخت؟
۱. تعریف هویت برند و ایجاد تمایز
برای موفقیت در برندسازی، باید ابتدا یک هویت مشخص برای برند تعریف شود. این شامل نام، لوگو، رنگ‌بندی و پیام برند است.
مثال ایرانی: برند چای محمود که با شعار “چای خوش‌طعم و معطر” و تبلیغات مؤثر، توانسته جایگاه ویژه‌ای در بازار ایجاد کند.
۲. سرمایه‌گذاری در بسته‌بندی و ارزش افزوده
محصولات خوراکی باید فراتر از یک کالای ساده باشند. استفاده از بسته‌بندی‌های خلاقانه و طراحی‌های لوکس می‌تواند ارزش برند را افزایش دهد.
مثال خارجی: برند Godiva که شکلات‌های خود را در بسته‌بندی‌های شیک ارائه می‌دهد.
مثال ایرانی: برند گلستان که با بسته‌بندی‌های مدرن در حوزه چای، برنج و آجیل، توانسته جایگاه ممتازی در بازار پیدا کند.
۳. استفاده از بازاریابی دیجیتال و فروش آنلاین
حضور در Amazon، Alibaba، Instagram و وب‌سایت‌های اختصاصی می‌تواند به رشد فروش و آگاهی از برند کمک کند.
مثال ایرانی: برند شیرین عسل که با تبلیغات گسترده در فضای دیجیتال، سهم بزرگی از بازار شیرینی و شکلات ایران را در اختیار دارد.
۴. شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی
نمایشگاه‌هایی مانند Gulfood در دبی، SIAL در فرانسه و Anuga در آلمان فرصت فوق‌العاده‌ای برای معرفی برندهای خوراکی ایرانی فراهم می‌کنند.
مثال خارجی: برند Barilla ایتالیا که حضور موفقی در این نمایشگاه‌ها دارد.
۵. توسعه محصولات فرآوری‌شده و لوکس
به‌جای صادرات محصولات خام، باید روی فرآوری و تولید محصولات با ارزش افزوده تمرکز کرد.
مثال خارجی: برند Nutella که از فندق و شکلات، محصولی نمادین ساخت.
مثال ایرانی: برند پاستا مانا که با استفاده از گندم داخلی، محصولی باکیفیت ارائه می‌دهد.
نتیجه‌گیری
برندسازی در صنعت خوراکی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک الزام است. اگر تولیدکنندگان خوراکی استان کرمان بتوانند هویت برند قوی، بسته‌بندی جذاب، استراتژی بازاریابی دیجیتال و محصولات متنوعی داشته باشند، می‌توانند سهم بیشتری از بازار را تصاحب کنند.
اگر امروز برای برندسازی اقدام نکنیم، فردا شاهد خواهیم بود که کشورهای دیگر محصولات خوراکی ما را با برندهای خودشان و با چندین برابر قیمت به فروش می‌رسانند. زمان آن رسیده که کرمان نه‌تنها به‌عنوان یک تولیدکننده برتر، بلکه به‌عنوان یک صادرکننده برندهای لوکس خوراکی در جهان شناخته شود.
همچنین پیشنهاد می‌شود برای محصولات استان کرمان مانند خرما با دعوت از کارشناسان مطرح و برگزاری جلسات طوفان فکری با توجه به شرایط بازار یک مدل برندسازی ارائه شود اگر خواستید انجام این کار در این کمیسیون قابل انجام است.