سفرهای نوروز ۱۴۰۴ براساس شاخص «میزان تردد خودرو در جاده‌ها»، ۱۸درصد نسبت به عید ۱۴۰۳ افزایش یافت. اما این رشد یک «نقطه‌کور» دارد و آن، «کیفیت سفرها» است که با مشاهدات در مقاصد نوروزی، افت این شاخص محرز است. «سرگردانی در جاده‌ها» و «دوقطبی ‌شدن تفریح» از جمله اتفاقات معنادار عید بود...

با پایان یافتن تعطیلات عید و سفرهای نورو‌زی، نهادهای مختلف آمار مرتبط با ترددهای مسافران‌‌‌، اقامت و... را اعلام می‌کنند. نمونه آنها گفته‌‌‌های رئیس پلیس راهور فراجاست که از ثبت بیش از ۵۰۵ میلیون تردد در جاده‌‌‌های کشور از ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ تا ۱۳ فروردین ۱۴۰۴ خبر داد. این عدد نسبت به سال قبل که ۴۲۶میلیون تردد را شاهد بودیم، ‌‌‌ رشد ۱۸درصدی را نشان می‌دهد.
در مقابل اقامت‌‌‌ها در نوروز امسال ۵۴میلیون و ۷۰۰‌هزار نفر بود که در مقایسه با تعطیلات سال نو ۱۴۰۳ که ۶۳میلیون و ۶۰۰‌هزار نفر اقامت ثبت شد، ‌‌‌ حکایت از کاهش ۱۴درصدی دارد. مقایسه این دو عدد نشان می‌دهد بخشی از سفرهای نوروزی یک روزه، به مقاصد نزدیک و بدون اقامت بوده تا هزینه‌‌‌ها را کاهش دهند. کاهش هزینه‌‌‌ها تنها در سفرهای یک روزه خود را نشان نداده است. از ۵۴میلیون و ۷۰۰‌هزار نفر اقامتی که در سفرهای عید داشتیم، ۸میلیون و ۹۷۰‌هزار نفر در مراکز رسمی‌(هتل، هتل آپارتمان، مهمان‌پذیر و بوم‌‌‌گردی) ساکن بودند و بقیه آنها یا شامل خانه اقوام و آشنایان یا به مراکز غیررسمی مانند چادرخوابی و... مربوط می‌شد. به عنوان مثال در تعطیلات سال نو شاهد رشد ۱۵درصدی اقامت در طرح اسکان فرهنگیان بودیم. استان‌‌‌های فارس، ‌‌‌ بوشهر و خراسان رضوی یعنی سه استانی که در فهرست ۱۰ استان برتر گردشگرپذیر در نوروز بودند بیشترین اسکان را در همین طرح به خود اختصاص دادند.
سردرگمی در جاده‌ها
بخش وسیعی از اطلاعاتی که سامانه «۱۴۱» در نوروز ۱۴۰۴ درباره وضعیت «جاده‌‌‌های شمال» در اختیار مسافران قرار داد، «در لحظه ورود گردشگران به جاده»، توسط پلیس و تیم‌‌‌های عملیات جاده‌‌‌ای «نقض» شد. نحوه مدیریت «تردد خودرو در جاده‌‌‌های شمال» در نوروز امسال نشان داد، برخلاف ادعای مرکز مدیریت راه‌‌‌های کشور که «شناسایی سریع وقایع جاده‌‌‌ای» را به عنوان فعالیت اساسی این مرکز معرفی کرده، اطلاعات تاریخ مصرف گذشته از وضعیت جاده‌‌‌های شمال را به مسافران مخابره می‌کند. سامانه ۱۴۱ یا همان سامانه «مرکز مدیریت راه‌‌‌های کشور» بیش از ۳ سال است که به «مرجع مسافران جاده‌‌‌های شمال برای دریافت اطلاعات از وضعیت جوی یا انسداد جاده‌‌‌ای» تبدیل شده است. این سامانه که با همان عدد سه‌رقمی هم از طریق اینترنت و هم با تلفن همراه قابل دسترسی و اتصال است، به صورت «تصاویر با تاخیر حدود ۱۰دقیقه‌‌‌ای دریافتی از دوربین‌‌‌های جاده‌‌‌ای»، وضعیت جاده‌‌‌ها را به مسافران نمایش می‌دهد. همچنین اپراتورهای «۱۴۱» نیز هنگام تماس تلفنی مسافران، دو پرسش فراگیر آنها را جواب می‌دهند: «آیا ترافیک خودرویی در جاده وجود دارد؟» و «آیا جاده مسدود یا یک‌طرفه است؟» این دو مدل اطلاع‌‌‌رسانی سامانه ۱۴۱ که برحسب مراجعه افراد به آن صورت می‌گیرد، طی سال‌های اخیر باعث شد در مقاطعی از سال که «سفر به شمال» شدت می‌گیرد یا در مقاطعی مثل زمستان که احتمال بروز حوادث در جاده‌‌‌ها وجود دارد، «رجوع مردم به ۱۴۱» به شکل تصاعدی افزایش پیدا کند. مرکز مدیریت راه‌‌‌های کشور وظیفه دارد بر اساس «امکاناتی که برای آن فراهم شده است»، اطلاعات درست، دست‌‌‌اول، شفاف و البته لحظه‌‌‌ای از اوضاع همه شریان‌‌‌های اصلی برون‌‌‌شهری را به عموم مردم مخابره کند. با این حال در نوروز امسال، «عدم‌هماهنگی آشکار» بین سامانه ۱۴۱ و پلیس جاده‌‌‌ای در محورهای شمالی کشور وجود داشت. در روزهای متعددی از تعطیلات نوروز به‌رغم آنکه سامانه ۱۴۱ در تماس مسافرانی که قصد سفر به شمال را داشتند، «وضعیت جاده را عادی و فاقد انسداد» گزارش کرده، مسافران به محض رسیدن به ورودی جاده -چه از سمت شمال به تهران و چه برعکس- متوجه «انسداد جاده» شده‌‌‌اند. مسافران بعد از آنکه با «تضاد اطلاعات ۱۴۱ و واقعیت جاده» روبه‌رو می‌‌‌شوند، از تیم عملیات مستقر، علت این ناهماهنگی را پرسش می‌کنند و مطلع می‌‌‌شوند، کارشناسان سامانه ۱۴۱ از «تصمیمات لحظه‌‌‌ای یا محلی که سر جاده یا میانه محورهای شمالی توسط پلیس اتخاذ و اعمال می‌شود»، بی‌‌‌اطلاع هستند یا دیر مطلع می‌‌‌شوند.
کاهش خدمات با توریسم بیش از ظرفیت
دومین چالش در تعطیلات سال نو در مقاصد گردشگرپذیر عدم تعادل خدمات و مسافر ورودی بود. در برخی مناطق شاهد گردشگری انبوه و بیش از ظرفیت بودیم. همین مورد سبب شد صاحبان اقامتگاه‌‌‌ها و سایر اماکن اقامتی‌‌‌، در ارائه خدمات به گردشگران کاستی‌هایی داشته باشند و باعث نارضایتی توریست‌ها شوند. علاوه بر پایین آمدن سطح خدمات‌‌‌، مشکل زباله هم در این مناطق وجود داشت که تصاویر و فیلم‌های متعددی از آن در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.
چادرخوابی انبوه در حاشیه دریاچه‌ها و دریا
سومین مساله در تعطیلات سال نو به چادر‌خوابی در سطح انبوه بر می‌گشت که مشکلاتی را برای سایر گردشگران به‌ویژه در استان‌های جنوبی ایجاد کرد. در شهرهایی مانند بوشهر برخی گردشگران امکان دسترسی به دریا برایشان محدود شد، در مواردی در بوشهر گردشگران قصد داشتند چادر برپا کنند، اما حتی فضا برای نصب چادر هم برایشان وجود نداشت. در استان خوزستان و در حاشیه دریاچه شهیون نیز حجم انبوه چادرها به همراه سروصدای شبانه‌‌‌‌‌‌، نارضایتی را میان گروهی از توریست‌ها به وجود آورد.
قطع درختان برای افروختن آتش
تعرض به محیط‌زیست چهارمین موردی بود که در نوروز 1404 شاهد بودیم. به عنوان مثال گردشگرانی که به سمت دریاچه شهیون برای دیدن طلوع آفتاب رفته بودند با حجم انبوه زباله روی این دریاچه مواجه شدند. یا در روز طبیعت و سیزده به در، برخی توریست‌های ناآگاه اقدام به قطع درختان جنگلی برای تهیه آتش کردند. آفرودسواری، ‌‌‌ چادرزنی به تعداد بالا در مناطق طبیعی، ‌‌‌ ایجاد سرو صدای زیاد که باعث اختلال در زندگی جانوران شد از دیگر مواردی بود که در تعطیلات سال نو شاهد آن بودیم.
دو قطبی شدن سفر
پنجمین موردی که در نوروز 1404 شاهد آن بودیم سفرهای دوقطبی بود. در حالی که برخی توریست‌ها توانستند سفرهایشان را با همان کیفیت سابق برگزار کنند‌‌‌، گروه بزرگ‌تری از گردشگران به واسطه تورم و بالا رفتن هزینه‌ها ناچار شدند سراغ گزینه‌هایی بروند تا هزینه‌های سفرهایشان را کاهش دهند.
موزه‌گردی با راهنمایان گردشگری
حضور راهنمایان گردشگری در موزه‌ها ششمین ویژگی و نکته مثبت تعطیلات سال نو برای کسانی بود که به این اماکن مراجعه کردند. به عنوان مثال در موزه فرش، توضیحات دو راهنمای گردشگری توانست تجربه خوبی را برای بازدیدکنندگان این موزه رقم بزند.
در سایر موزه‌ها نیز شرایط مشابه موزه فرش بود. همچنین در این ایام در موزه هنرهای معاصر نمایشگاهی از آثار پابلو پیکاسو نقاش برجسته اسپانیایی برپا بود. شکل ارائه آثار و بهره‌گیری از فیلم‌های راهنما و... در این موزه هم مخاطبان تخصصی و عمومی را راضی نگه داشت.
رتبه‌بندی استان‌ها و شهرهای گردشگری
آمارها نشان می‌دهد بیشترین میزان سفرها را در استان مازندران با 4میلیون و 699‌هزار مسافر داشتیم. در رتبه‌‌‌های بعدی به ترتیب گیلان، خراسان رضوی، ‌‌‌ تهران، اصفهان، فارس، ‌‌‌ خوزستان، هرمزگان، ‌‌‌ بوشهر و آذربایجان شرقی قرار می‌‌‌گیرند. اما در رتبه‌‌‌بندی شهرها سه شهر مشهد، ‌‌‌ شیراز و اصفهان سه مقصد اصلی گردشگران بودند. این آمار نشان می‌دهد شاهد توزیع گردشگر در استان‌های مازندران، ‌‌‌ گیلان، هرمزگان، ‌‌‌ بوشهر، خوزستان‌‌‌، آذربایجان شرقی و تهران بوده‌‌‌ایم.
آمار تصادفات منجر به مرگ افزایش یافت
در موضوع تصادفات جاده‌‌‌ای، نوروز 1404 نسبت به مدت زمان مشابه در سال قبل شرایط دشوارتری را داشت‌‌‌، رئیس پلیس راهور فراجا اعلام کرد که در بازه ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ تا ۱۴فروردین ۱۴۰۴ در مجموع ۹۷‌هزار و ۱۴۴ تصادف در سطح جاده‌‌‌های کشور ثبت شده و ۶۹۸ فقره تصادف فوتی داشتیم و در کل ۸۳۸ نفر از هموطنان جان خود را از دست داده‌‌‌اند. ۱۵‌هزار و ۱۷۶ فقره تصادف جرحی که منجر به مجروح شدن ۱۹‌هزار و ۱۶۶ نفر و ۸۱‌هزار و ۵۷۱ فقره تصادف خسارتی که تنها منجر به خسارت مالی شده نیز در این ایام ثبت شدند.
به گزارش دنیای اقتصاد، علل این تصادفات عدم توجه به جلو برای 44‌درصد تصادفات، ‌‌‌ عدم توانایی در کنترل وسیله نقلیه برای 15‌درصد تصادف‌ها و تغییر مسیر ناگهانی برای 15‌درصد تصادفات جاده‌ای عنوان شد و کرمان با 76 فوتی، بیشترین کشته‌‌‌ها را داشت. خراسان رضوی با 53 کشته و خوزستان با 51 کشته در رتبه‌‌‌های دوم و سوم فوتی‌های نوروز بودند.