نشریه فایننشیال تایمز در گزارشی به بررسی مساله فرونشست زمین و عوامل و تبعات آن پرداخته است. براساس این گزارش ایران در میان پنج کشور اول جهان به لحاظ فرونشست زمین است...

نشریه فایننشیال تایمز در گزارشی به بررسی مساله فرونشست زمین و عوامل و تبعات آن پرداخته است. براساس این گزارش ایران در میان پنج کشور اول جهان به لحاظ فرونشست زمین است.
فایننشیال تایمز استدلال می‌کند که یک چالش قدیمی در ایران اخیرا فوریت بیشتری پیدا کرده است؛ زمین زیرپای مردم درحال نشست است، در حالی‌که به زیرساخت‌های مهم کشور آسیب می‌زند و امنیت عمومی را به خطر می‌اندازد.
براساس این گزارش، ایران با یکی از وخیم‌ترین موارد فرونشست زمین در جهان مواجه است؛ پدیده‌ای که عواملی چون خشکسالی، تغییرات آب‌وهوایی و مدیریت ضعیف آب در آن نقش اساسی ایفا می‌کند. ترک‌های ناشی از فرونشست، مهم‌ترین فرودگاه کشور و مکان‌های ثبت شده در یونسکو، چون شهر باستانی پرسپولیس را تهدید می‌کند، در حالی‌که سال گذشته ده‌ها مدرسه در یکی از شهرها به دلیل هراس از فروریختن تخلیه شدند.
بحران فرونشست در مناطق شهری ایران
براساس گزارش فایننشیال تایمز، این شرایط به ویژه در داخل و اطراف مناطق شهری، از جمله تهران بحرانی است، به طوری‌که شکاف‌های ناشی از فرونشست به خط آهن آسیب زده و خانه‌ها را ناپایدار ساخته است.
این مساله باعث شد رئیس جمهوری ایران، مسعود پزشکیان در ماه‌های اخیر ایده انتقال پایتخت کشور را مطرح کند و اعلام کند پدیده تهدیدآمیز فرونشست زمین، به همراه کمبود شدید آب، تهران را غیرقابل سکونت خواهد کرد.
کارشناسان اما معتقدند که ایده جابجایی پایتخت غیرعملی است. ولی مداخله بالاترین مقام انتخابی کشور، بحث درباره خطرات ناشی از مشکلی که حدود نیمی از ایرانیان را بطور مستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهد را دوباره برانگلیخته است.
ایران در میان پنج کشور اول جهان به لحاظ فرونشست
به گفته متخصصانی که در این حوزه کار می‌کنند، شرایط خشکسالی طولانی مدت و دهه‌ها مدیریت ناکارآمد زیست محیطی، فرونشست زمین را تشدید کرده است. براساس یک مطالعه جدید جهانی، ایران به لحاظ گستره و نرخ فرونشست در میان پنج کشور اول جهان است. براساس محاسبات مرکز ملی نقشه برداری ایران، مناطق جنوب غربی تهران تا 31 سانتی متر در سال درحال فرونشست بوده است. این درحالی است که حتی نرخ فرونشست سالانه 5 سانتی متری نیز طبق استاندارهای جهانی نگران کننده تلقی می‌شود.
تبعات فرونشست در نقاط مختلف کشور
به گفته محمد درویش، فعال محیط زیست، مردم در منطقه شهرری هر سال درب و پنجره‌های خود را تعمیر می کنند چراکه فرونشست زمین به پی ساختمان‌ها فشار وارد می‌کند. خطوط اصلی راه آهن، از جمله خطوطی که تهران و مشهد را به هم متصل می‌کنند به دلیل فرونشست زمین بارها نیاز به تعمیر پیدا کرده‌اند؛ این پدیده همچنین باعث کج شدن دکل‌های انتقال برق و نشست بزرگراه اصفهان به شیراز شده است.
دولت قصد دارد تا سال 2032 مصرف آب در کشاورزی و صنعت را به‌طور سالانه تا 45 میلیارد مترمکعب کاهش دهد، که بخشی از تلاش‌ها برای رسیدگی به بحران آب است؛ بحرانی که فرونشست زمین را بدتر می‌کند. با اینحال تامین بودجه مورد نیاز برای مقابله با این مشکل دشوار است چراکه اقتصاد ایران تحت فشار تحریم‌های آمریکا قرار دارد.
مقیاس وسیع چالش فرونشست
این چالش اما مقیاس وسیعی دارد؛ به گفته شینا انصاری، معاون رئیس جمهور در امور محیط زیست، فرونشست زمین مستقیما 11 درصد از مساحت کشور را تهدید می‌کند؛ منطقه‌ای که تقریبا نیمی از جمعیت 90 میلیون نفری کشور را در خود جای داده است.
در اطراف تخت جمشید نیز شکاف‌هایی در زمین ایجاد شده‌اند؛ همین‌طور در محوطه باستانی نقش رستم، که آرامگاه چهار پادشاه هخامنشی است و نقش‌برجسته‌های عظیمی در دل کوه آن حک شده‌اند.
ریشه‌های بحران
بهرام نادی، استاد مهندسی ژئوتکنیک در دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان معتقد است که گسترش کنترل نشده شهرها، توسعه صنعتی و کشاورزی بی‌رویه در مکان‌هایی که سدها درحال خشک شدن هستند و آب‌های زیرزمینی خای شده‌اند عامل اصلی این فرونشست‌هاست. از منظر او، این شرایط نه‌تنها فرونشست زمین را تسریع می‌کند، بلکه به بیابان‌زایی نیز دامن می‌زند. به گفته او، فرونشست زمین، شکاف‌هایی را در مسجد جامع اصفهان و برخی از ساختمان‌ها و بناهای تاریخی در میدان نقش جهان ایجاد کرده است؛ ستون‌های شرقی و غربی مسجد جامع عباسی این میدان به ترتیب پنج و هشت سانتی‌متر کج شده‌اند و شکاف‌هایی در پایه‌های سنگی آنها قابل مشاهده است.
به گزارش اکوایران، در این شرایط،  در صورتی که سیاست های گذشته در بخش کشاورزی و برنامه ریزی شهری، فرونشست زمین را در ایران در سال‌های آینده تسریع خواهد کرد.