بازوی پژوهشی مجلس، رشد اقتصادی در سال ۱۴۰۳ را ۲.۸درصد برآورد کرد. این در حالی است که رشد محقق‌شده تولید ناخالص داخلی در چهار سال گذشته به طور میانگین حدود ۴.۷درصد بوده است...

بازوی پژوهشی مجلس، رشد اقتصادی در سال ۱۴۰۳ را ۲.۸درصد برآورد کرد. این در حالی است که رشد محقق‌شده تولید ناخالص داخلی در چهار سال گذشته به طور میانگین حدود ۴.۷درصد بوده است. به عبارتی به نظر می‌رسد در این سال، یک کاهش محسوس ۲واحد درصدی در رشد تولید ناخالص داخلی نسبت به سال‌های گذشته اتفاق افتاده است. همچنین تولید ناخالص داخلی در اسفندماه سال ۱۴۰۳ با احتساب نفت ۳.۶درصد و بدون احتساب نفت ۴.۲درصد رشد داشته است. در این ماه بخش خدمات با ۵.۱درصد رشد و بخش کشاورزی با ۴.۶درصد بالاترین نرخ رشد را داشته‌اند.
همچنین بخش نفت خام و گاز طبیعی تحت تاثیر کاهش تولید نفت خام رشد منفی ۳.۸درصدی را تجربه کرد. با اینکه رشد بخش نفت خام در اسفندماه منفی بود و شاهد تخلیه‌ اثر نفت در رشد بودیم، اما بخش خدمات در این ماه رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد و کورسویی از امیدواری در رابطه با پایداری رشد اقتصادی بدون نفت را از خود به جا گذاشت. اما سوال مهم این است که آیا این روند مثبت ادامه‌دار خواهد بود؟ به عقیده کارشناسان رفع تحریم‌ها می‌تواند مسیر بهبود رشد را تسهیل کند. 
تصویر رشد ۱۴۰۳
داشتن تصویری قابل‌اعتماد از تحولات تولید ناخالص داخلی کشور، می‌تواند به سیاستگذاران برای بهبود تصمیم‌گیری و بررسی روند اقتصاد کلان کمک کند. با‌این‌حال مراکز آماری این گزارش را با تاخیر منتشر می‌کنند. بازوی پژوهشی مجلس برای ارائه‌ بهنگام‌تر تصویری از رشد اقتصادی، گزارشی با عنوان «پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران: برآورد تولید ناخالص داخلی ماهانه (اسفندماه ۱۴۰۳)» را منتشر کرده است.
در این گزارش با استفاده از داده‌های ماهانه در دسترس و در چارچوب رویکرد «کنون‌بینی»، رشد اقتصادی و رشد ارزش افزوده به تفکیک فعالیت‌های اقتصادی برآورد شده است. در این رویکرد، برخلاف پیش‌بینی‌های سنتی که معمولا به داده‌های فصلی یا سالانه وابسته هستند و ممکن است با تاخیر منتشر شوند، از داده‌های ماهانه، هفتگی یا حتی روزانه استفاده می‌شود. این روش علاوه بر دقت خوبی که در پیش‌بینی دارد، به سیاستگذاران کمک می‌کند تا تصویری از وضعیت کنونی و بر اساس آن تصمیمات فوری و بموقع اتخاذ کنند.
در نهایت بر اساس آمار ۹‌ماهه‌ حساب‌های ملی بانک مرکزی و نتایج برآورد فصل زمستان مرکز پژوهش‌ها، تولید ناخالص داخلی در سال ۱۴۰۳ در مقایسه با سال ۱۴۰۲، ۲.۸درصد رشد و تولید ناخالص داخلی بدون احتساب نفت، ۲.۷درصد رشد داشته است؛ در‌حالی‌که رشد محقق‌شده‌ سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ به طور متوسط حدود ۴.۷درصد بوده است. به‌عبارتی رشد اقتصادی در سال گذشته با کاهش محسوس ۲واحد درصدی همراه بوده است.
طبق محاسبات مرکز پژوهش‌ها، رشد اقتصادی کشور در زمستان 1403 کاهشی بوده است. رشد تولید ناخالص داخلی در زمستان سال1403 نسبت به زمستان سال قبل 1.8درصد و بدون احتساب نفت 1.9درصد بوده است. با‌این‌حال رشد اسفندماه نسبت به دی و بهمن، امیدبخش بوده است. رشد تولید ناخالص داخلی در دی‌ماه و بهمن‌ماه 1403 به ترتیب 1 و 0.9درصد برآورد شده است، اما در اسفندماه 3.6درصد برآورد شد. از نرخ رشد تولید ناخالص داخلی در اسفندماه، گروه خدمات سهمی معادل 2.6واحد درصد داشته و پس از آن گروه صنایع و معادن با 1.1واحد درصد رشد، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند.
همچنین نرخ رشد تولید ناخالص داخلی بدون احتساب نفت در اسفندماه سال 1403 نسبت به ماه مشابه در سال قبل برابر با 4.2درصد بوده است؛ این در حالی است که در دی و بهمن به ترتیب 0.8 و 0.7درصد بوده است. نتایج  برآوردهای مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد در اسفندماه سال 1403 ارزش‌افزوده گروه نفت نسبت به ماه مشابه در سال قبل 4.6درصد رشد داشته است. آمارهای دریافتی از وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد که در اسفندماه تولید محصولات زراعی 7درصد رشد داشته؛ همچنین تولید محصولات باغی و دامی در این مه به‌ترتیب، 3 و 3.7درصد افزایش داشته است. با‌این‌حال، بر اساس آمار دریافتی از مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، میزان بارش در اسفندماه 14میلی‌متر کاهش داشته است.
پایان رشد نفتی
ارزش افزوده گروه نفت در اسفند سال 1403 نسبت به ماه مشابه سال قبل رشد منفی 3.8درصدی داشته است. همچنین براساس آمار بانک مرکزی، بخش نفت خام و گاز طبیعی در پاییز سال 1403رشد 0.1درصدی را ثبت کرده است. اگر به روند رشد بخش نفت از ابتدای سال 1402 تا کنون دقت کنیم، رشد این بخش در ماه‌های نیمه ابتدایی سال 1402 حدود 20درصد بوده و با گذراندن یک روند کاهشی به رشد منفی در اسفندماه 1403 رسیده است. با ورود بایدن به کاخ سفید، شاهد افزایش رشد بخش نفت از اواخر سال 1399 بودیم. همچنین توافق ایران و عربستان در اسفندماه سال 1401 تاثیر مثبت بر افزایش درآمدهای نفتی داشت. این در حالی است که با گذشت زمان اثر رشد نفتی در حال تخلیه شدن است. به عقیده کارشناسان، یکی از دلایل مهم اثرگذار بر رشد پایین تولید ناخالص داخلی امسال، نسبت به سال گذاشته همین اثر تخلیه‌ای رشد بخش نفتی بوده است، به طوری که سهم بخش نفت از کل نرخ رشد امسال منفی 0.3واحد درصد برآورد شده است.
بر اساس برآورد مرکز پژوهش‌ها، گروه صنایع و معادن در اسفندماه 3.1درصد رشد داشته است. دلیل رشد امیدوارکننده در اسفندماه عمدتا متاثر از افزایش شاخص تولید بخش صنعت و افزایش شاخص فروش نهاده‌های ساختمانی بورسی بوده است. با‌این‌حال رشد گروه صنایع و معادن در ماه‌های دی و بهمن نسبت به ماه مشابه در سال قبل به‌ترتیب،  منفی2 و منفی 3.7درصد بوده است که نشانه‌ رکود تولید و کاهش فعالیت‌های عمرانی است.
رشد فصلی خدمات
به گزارش دنیای اقتصاد،ارزش افزوده گروه خدمات در اسفندماه سال 1403 نسبت به ماه مشابه سال قبل رشد 5.1درصدی را ثبت کرده است. این در حالی است که دی و بهمن به‌ترتیب 2.9 و 4.1درصد رشد داشته‌اند. دلیل اصلی افزایش رشد بخش خدمات در اسفندماه این است که بخش‌های «عمده‌فروشی و خرده‌فروشی»، «اداره عمومی، دفاع و تامین اجتماعی» و «فعالیت‌های مالی و بیمه» رشد مثبتی داشته‌اند. بخش‌های خرده‌فروشی و عمده‌فروشی به دلیل نزدیک شدن به پایان سال، شاهد افزایش تقاضا بوده‌اند. همچنین با نزدیک شدن به پایان سال مالی و موعد تسویه‌حساب‌ها،‌ فعالیت بخش خدمات نیز به طور معمول افزایش می‌یابد.