گزارشی که منتشر نشد؛
پاس گل به «تخریب» تاریخ ایران
کد خبر: 14314
چرا گزارش مفصل وزیر میراث فرهنگی از «تهدید ۴۰۰۰ بنای ارزشمند» منتشر نشد؟. محوطه‌‌‌های تاریخی در ایران تحت‌تاثیر «زلزله خاموش «فرونشست» قرار گرفته‌اند. در جلسه یکشنبه هیات دولت، وزیر میراث فرهنگی و گردشگری گزارش مفصلی از وضعیت فرونشست زمین در محوطه‌‌‌های تاریخی و ایجاد آسیب‌‌‌های جدی به این آثار گرانبها ارائه داد...
بر اساس این گزارش ۴هزار بنای تاریخی اعم از مکان‌‌‌های تاریخی، موزه‌‌‌ها، روستای تاریخی و مناطق گردشگری در معرض تهدید فرونشست زمین قرار دارند. نکته قابل‌توجه این است که با وجود تاثیر جدی پدیده فرونشست، این گزارش هنوز از سمت متولی میراث فرهنگی منتشر نشده و مردم از آن آگاه نیستند.
پدیده فرونشست به واسطه بهرهبرداری بیرویه از آبهای زیرزمینی رخ می‌دهد. همین موضوع پای انواع و اقسام دستگاه‌ها، سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها را به میان می‌آورد. نمونه آنها وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، مجلس شورای اسلامی و... هستند. در کنار آن مردم نیز به واسطه بهرهبرداری از آبهای زیرزمینی به‌ویژه برای کشاورزی می‌توانند در تخفیف یا تشدید این پدیده اثرگذار باشند. انتشار گزارش مفصل وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در هیات دولت می‌تواند در مقابل تخریب بیشتر بناهای تاریخی بازدارندگی ایجاد و توجهات عمومی را به خود جلب کند. با این حال همچنان این اقدام انجام نشده و در حد سه خط درباره تبعات فرونشست روی ۴هزار بنای تاریخی، موزه‌‌‌ها، روستای تاریخی و مناطق گردشگری هشدار داده شده است.
تخریب میراث تاریخی ایران، برگشتناپذیر است
علی بیتاللهی رئیس بخش زلزله‌‌‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه تهیه این گزارش اقدام مثبتی است می‌گوید: این گزارش نشان می‌دهد که مساله فرونشست روی میز مسوولان در بالاترین سطح آمده است. بنابراین گام اول برداشته شده هر چند که ما نیازمند گام‌های بعدی هستیم.
به گفته رئیس بخش زلزله‌‌‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی صدمه و آسیب دیدن آثار تاریخی برگشتناپذیر است. او اضافه می‌کند: اگر این آثار را از دست دهیم امکان جایگزینی برای آنها را نداریم. به عنوان مثال اگر کاشی‌کاری‌های مسجد جامع تخریب شوند، حتی اگر فرض بر محال مشابه ارگ بم بنا را بازسازی کنیم حال و هوای خود را از دست می‌دهد.
او با اشاره به حساسیت درباره تبعات فرونشست روی بناهای تاریخی به واسطه تکرارناپذیری بیشتر آنها نسبت به فضاهای شهری، لوله‌های نفت و گاز و... می‌گوید: رئیس‌جمهور دستور داده تا کمیته ویژه‌ای در هیات دولت برای این موضوع شکل بگیرد تا بتوانیم به شکل تخصصی روی این پدیده متمرکز شویم.
بیتاللهی در ادامه خواستار اولویت‌بندی رسیدگی به مساله فرونشست زمین درباره آثار تاریخی و میراث فرهنگی شده و می‌افزاید: باید استان‌های مختلف اعم از اصفهان، سمنان، زنجان، یزد، فارس و... در موضوع رسیدگی به فرونشست اولویت‌بندی شوند و ملاحظات مهندسی برای کاهش خطرات این پدیده روی این نمادهای ارزشمند را شروع کنیم.
او معتقد است هر اقدامی نیازمند اعتبار و بودجه است اما پیش از هر اقدامی باید اولویت‌بندی بر اساس اهمیت بناها و نمادهای تاریخی انجام شود. رئیس بخش زلزله‌‌‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه می‌دهد: اگرچه تمام بناها اهمیت دارند ولی ما به شکل نسبی نیازمند اولویت‌بندی بر اساس میزان خطر فرونشست روی این بناها هستیم. به علاوه باید یک برنامه کاری داشته باشیم که فراتر از اختیارات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.
بیتاللهی می‌گوید: شکاف بزرگ فرونشستی در پای نقش رستم بر اثر استحصال آب و مجاور بودن زمین کشاورزی با این سایت ارزشمند ایجاد شده است. در چنین محدوده‌ای انتظار ما این است که وزارت جهاد کشاورزی نوع کشت و شیوه آبیاری را به گونه‌ای طراحی و مدیریت کند که هم کشاورزان متضرر نشوند و هم آثار تاریخی ما از بین نرود.
به گفته رئیس بخش زلزله‌‌‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی دنیا تجربه‌های موفقی در زمینه مدیریت فرونشست دارد. او اضافه می‌کند: متاسفانه در تمام زون‌های فرونشستی ایران که از نزدیک دیده‌ام مثالی ندارم که در مجموعه‌های آثار تاریخی ما کار ویژه‌ای انجام شده باشد. امیدوارم این فعالیت وزیر میراث فرهنگی در طرح موضوع فرونشست در هیات دولت نویدبخش اقدام ملموس اجرایی باشد؛ زیرا این آثار امانت آیندگان و ریشه هویتی ما هستند.
بیتاللهی معتقد است که نتایج مطالعات انجام شده که در قالب یک گزارش مفصل در هیات دولت مطرح شده است باید به شکل عمومی منتشر شود. او می‌گوید: کاهش خطرات فرونشست بدون مشارکت عمومی امکان‌پذیر نیست. این پدیده به دلیل بهرهبرداری بیرویه از آب زیرزمینی شکل گرفته است. از این رو برای مقابله با آن نیازمند فرهنگ‌سازی در مصرف آب هستیم به شکلی که «قدر آب را دانستن» به جزئی از فرهنگ ما بدل شود.
حساسیت با شفافیت ایجاد می‌شود
پیگیری‌ها برای دسترسی به این گزارش از وزارت میراث فرهنگی و گردشگری تاکنون ناموفق بوده است. در فقدان دسترسی نه معلوم است کدام استان‌ها با چالش بیشتری درباره فرونشست مواجهند و نه کدام آثار تاریخی در معرض این پدیده قرار دارند. همین موضوع سبب می‌شود جامعه هم حساسیت اندکی نسبت به این مقوله داشته باشد و آن را پدیده‌ای منحصر به چند اثر تاریخی در اصفهان یا استان فارس بداند و نسبت به بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی احساس مسوولیت کافی نداشته باشد.
به گزارش دنیای اقتصاد،بسیاری از بحران‌ها با در میان گذاشتن با مردم کنترل می‌شود اما شرط آن شفافیت و طرح آن در اتاق شیشه‌ای تحت عنوان رسانه است. از این روست که باید متولی میراث فرهنگی درباره وضعیت فرونشست شفافیت بیشتری به خرج داده و ارائه محتوای گزارش مفصلی که تهیه کرده را به یک خبر سه خطی محدود نکند.
پدیده فرونشست به واسطه بهرهبرداری بیرویه از آبهای زیرزمینی رخ می‌دهد. همین موضوع پای انواع و اقسام دستگاه‌ها، سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها را به میان می‌آورد. نمونه آنها وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، مجلس شورای اسلامی و... هستند. در کنار آن مردم نیز به واسطه بهرهبرداری از آبهای زیرزمینی به‌ویژه برای کشاورزی می‌توانند در تخفیف یا تشدید این پدیده اثرگذار باشند. انتشار گزارش مفصل وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در هیات دولت می‌تواند در مقابل تخریب بیشتر بناهای تاریخی بازدارندگی ایجاد و توجهات عمومی را به خود جلب کند. با این حال همچنان این اقدام انجام نشده و در حد سه خط درباره تبعات فرونشست روی ۴هزار بنای تاریخی، موزه‌‌‌ها، روستای تاریخی و مناطق گردشگری هشدار داده شده است.
تخریب میراث تاریخی ایران، برگشتناپذیر است
علی بیتاللهی رئیس بخش زلزله‌‌‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه تهیه این گزارش اقدام مثبتی است می‌گوید: این گزارش نشان می‌دهد که مساله فرونشست روی میز مسوولان در بالاترین سطح آمده است. بنابراین گام اول برداشته شده هر چند که ما نیازمند گام‌های بعدی هستیم.
به گفته رئیس بخش زلزله‌‌‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی صدمه و آسیب دیدن آثار تاریخی برگشتناپذیر است. او اضافه می‌کند: اگر این آثار را از دست دهیم امکان جایگزینی برای آنها را نداریم. به عنوان مثال اگر کاشی‌کاری‌های مسجد جامع تخریب شوند، حتی اگر فرض بر محال مشابه ارگ بم بنا را بازسازی کنیم حال و هوای خود را از دست می‌دهد.
او با اشاره به حساسیت درباره تبعات فرونشست روی بناهای تاریخی به واسطه تکرارناپذیری بیشتر آنها نسبت به فضاهای شهری، لوله‌های نفت و گاز و... می‌گوید: رئیس‌جمهور دستور داده تا کمیته ویژه‌ای در هیات دولت برای این موضوع شکل بگیرد تا بتوانیم به شکل تخصصی روی این پدیده متمرکز شویم.
بیتاللهی در ادامه خواستار اولویت‌بندی رسیدگی به مساله فرونشست زمین درباره آثار تاریخی و میراث فرهنگی شده و می‌افزاید: باید استان‌های مختلف اعم از اصفهان، سمنان، زنجان، یزد، فارس و... در موضوع رسیدگی به فرونشست اولویت‌بندی شوند و ملاحظات مهندسی برای کاهش خطرات این پدیده روی این نمادهای ارزشمند را شروع کنیم.
او معتقد است هر اقدامی نیازمند اعتبار و بودجه است اما پیش از هر اقدامی باید اولویت‌بندی بر اساس اهمیت بناها و نمادهای تاریخی انجام شود. رئیس بخش زلزله‌‌‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه می‌دهد: اگرچه تمام بناها اهمیت دارند ولی ما به شکل نسبی نیازمند اولویت‌بندی بر اساس میزان خطر فرونشست روی این بناها هستیم. به علاوه باید یک برنامه کاری داشته باشیم که فراتر از اختیارات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.
بیتاللهی می‌گوید: شکاف بزرگ فرونشستی در پای نقش رستم بر اثر استحصال آب و مجاور بودن زمین کشاورزی با این سایت ارزشمند ایجاد شده است. در چنین محدوده‌ای انتظار ما این است که وزارت جهاد کشاورزی نوع کشت و شیوه آبیاری را به گونه‌ای طراحی و مدیریت کند که هم کشاورزان متضرر نشوند و هم آثار تاریخی ما از بین نرود.
به گفته رئیس بخش زلزله‌‌‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی دنیا تجربه‌های موفقی در زمینه مدیریت فرونشست دارد. او اضافه می‌کند: متاسفانه در تمام زون‌های فرونشستی ایران که از نزدیک دیده‌ام مثالی ندارم که در مجموعه‌های آثار تاریخی ما کار ویژه‌ای انجام شده باشد. امیدوارم این فعالیت وزیر میراث فرهنگی در طرح موضوع فرونشست در هیات دولت نویدبخش اقدام ملموس اجرایی باشد؛ زیرا این آثار امانت آیندگان و ریشه هویتی ما هستند.
بیتاللهی معتقد است که نتایج مطالعات انجام شده که در قالب یک گزارش مفصل در هیات دولت مطرح شده است باید به شکل عمومی منتشر شود. او می‌گوید: کاهش خطرات فرونشست بدون مشارکت عمومی امکان‌پذیر نیست. این پدیده به دلیل بهرهبرداری بیرویه از آب زیرزمینی شکل گرفته است. از این رو برای مقابله با آن نیازمند فرهنگ‌سازی در مصرف آب هستیم به شکلی که «قدر آب را دانستن» به جزئی از فرهنگ ما بدل شود.
حساسیت با شفافیت ایجاد می‌شود
پیگیری‌ها برای دسترسی به این گزارش از وزارت میراث فرهنگی و گردشگری تاکنون ناموفق بوده است. در فقدان دسترسی نه معلوم است کدام استان‌ها با چالش بیشتری درباره فرونشست مواجهند و نه کدام آثار تاریخی در معرض این پدیده قرار دارند. همین موضوع سبب می‌شود جامعه هم حساسیت اندکی نسبت به این مقوله داشته باشد و آن را پدیده‌ای منحصر به چند اثر تاریخی در اصفهان یا استان فارس بداند و نسبت به بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی احساس مسوولیت کافی نداشته باشد.
به گزارش دنیای اقتصاد،بسیاری از بحران‌ها با در میان گذاشتن با مردم کنترل می‌شود اما شرط آن شفافیت و طرح آن در اتاق شیشه‌ای تحت عنوان رسانه است. از این روست که باید متولی میراث فرهنگی درباره وضعیت فرونشست شفافیت بیشتری به خرج داده و ارائه محتوای گزارش مفصلی که تهیه کرده را به یک خبر سه خطی محدود نکند.
| لینک مطلب: | http://eghtesadkerman.ir/News/item/14314 |