مهر ۱۴۰۴ برای بازارهای مالی ایران ماهی پر‌نوسان، اما در مجموع مثبت بود. در حالی‌که دلار آزاد با رشد محدود ۳.۱ درصدی همراه شد، بازار طلا و بورس شاهد بازدهی‌های قابل‌توجه‌تری بودند؛ موضوعی که هم از تحولات جهانی طلا و هم از انتظارات تورمی در داخل کشور تاثیر پذیرفت...

بررسی داده‌های بازدهی نشان می‌دهد در بازه یک‌ساله منتهی به مهر ۱۴۰۴، طلا و سکه همچنان صدرنشین بازارها هستند، درحالی‌که بازار سهام پس از رکود طولانی، بار دیگر نشانه‌هایی از بازگشت سرمایه‌گذاران را بروز داده است.
طلای ۱۸ عیار در مهرماه با رشد ۱۴.۸۵ درصدی نسبت به شهریور به سطح ۱۰‌میلیون و ۸۶۲ هزار تومان رسید؛ رشدی که پس از یک دوره اصلاح در تابستان رخ داد. بازدهی هفت‌ماهه آن نیز ۳۳.۹۴ درصد و بازدهی سالانه آن ۱۴۴.۸۲ درصد ثبت شده است؛ به‌عبارتی قیمت هر گرم طلا در مقایسه با مهر سال گذشته بیش از ۲.۴ برابر شده است. افزایش بهای جهانی طلا تا محدوده ۴۳۰۰ دلار در کنار رشد تدریجی نرخ دلار آزاد، دو عامل اصلی صعود طلا در بازار داخلی بودند. هم‌چنین خبرهایی از افزایش تقاضای فصلی برای مصنوعات طلا و حفظ انتظارات تورمی، روند صعودی این فلز گران‌بها را تقویت کرد. فعالان بازار معتقدند در صورت ثبات دلار در کانال فعلی، طلا می‌تواند در ماه‌های آینده نیز عملکرد بهتری نسبت به سایر بازارها داشته باشد.
عملکرد متناقض سکه‌ها
برخلاف طلای خام، بازار سکه در مهرماه عملکردی دوگانه داشت. سکه طرح جدید با رشد ۱۲.۳ درصدی نسبت به شهریور به ۱۱۲‌میلیون و ۲۹۰ هزار تومان رسید، اما در بازه هفت‌ماهه هنوز تنها ۱۵.۷۶ درصد رشد داشته است. در مقابل، ربع‌سکه و نیم‌سکه که طی ماه‌های گذشته از تب خرید خرد خانوارها تغذیه می‌شدند، رشد کمتری داشتند. نیم‌سکه با ۹.۶ درصد افزایش ماهانه به ۵۸‌میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رسید، اما بازدهی هفت‌ماهه آن منفی ۳ درصد بود. ربع‌سکه نیز تنها ۴.۷ درصد رشد ماهانه داشت و در بازدهی هفت‌ماهه همچنان منفی ۴.۶درصد است. به‌نظر می‌رسد با افزایش شکاف قیمتی بین سکه کامل و قطعات کوچک‌تر، بازار به سمت اصلاح حباب ربع و نیم‌سکه حرکت کرده است. هم‌زمان افزایش عرضه از سوی بانک مرکزی در قالب حراج شمش و سکه نیز به تعدیل انتظارات دامن زده است.
دلار در مسیر احتیاط
بازار ارز در مهرماه رفتاری نسبتا آرام داشت. دلار آزاد در محدوده ۱۰۷ هزار و ۶۰۰ تومان نوسان کرد و رشد ماهانه آن تنها 3.1 درصد بود. با وجود رشد 9.46 درصدی در هفت ماه نخست سال و بازدهی سالانه 66.69 درصدی، این بازار در مقایسه با طلا و سکه جذابیت کمتری برای سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت داشت. تحلیلگران معتقدند سیاست تثبیت ارزی بانک مرکزی، افزایش عرضه در بازار مبادله و کاهش انتظارات تورمی پس از سیگنال‌های مثبت سیاسی، نقش کلیدی در مهار نوسانات دلار داشت. با این حال، تداوم اختلاف نرخ رسمی و آزاد و محدودیت عرضه اسکناس می‌تواند زمینه‌ساز نوسانات مقطعی در ماه‌های آینده باشد.
بازگشت امید به بورس
پس از چند ماه رکود، بازار سهام در مهرماه جانی تازه گرفت. شاخص کل بورس با رشد 21.25 درصدی در یک ماه به سطح ۳‌میلیون و ۷۹ هزار واحد رسید و بازدهی سالانه خود را به 51.44 درصد رساند. اگرچه رشد 13.66 درصدی در هفت ماه نخست سال همچنان پایین‌تر از نرخ تورم است، اما افزایش حجم معاملات و ورود نقدینگی جدید، نشانه‌هایی از بازگشت اعتماد به بازار را ایجاد کرده است. کارشناسان رشد بازار سهام را ناشی از سه عامل می‌دانند؛ افزایش قیمت جهانی کالاها، چشم‌انداز کاهش نرخ بهره بین‌المللی و انتظار برای تسهیل سیاست‌های ارزی و مالی دولت. با این وجود، تداوم رشد بورس نیازمند شفافیت در نرخ خوراک صنایع، ثبات سیاست ارزی و کاهش بی‌اعتمادی عمومی است.
بازدهی صندوق‌ها و نرخ سود بانکی
در میان گزینه‌های کم‌ریسک، صندوق‌های درآمد ثابت در مهرماه بازدهی 2.6 درصدی داشتند و در بازه هفت‌ماهه و سالانه به‌ترتیب 19.58 و 33.57 درصد بازدهی داده‌اند؛ ارقامی که تقریبا معادل نرخ سود بانکی رسمی است. نرخ سود بانکی نیز به طور میانگین حدود ۲ درصد ماهانه و ۲۵ درصد سالانه باقی مانده است. این اعداد نشان می‌دهد که سود بدون ریسک فاصله قابل‌توجهی با تورم و بازدهی بازارهای طلا و سهام دارد و از منظر سرمایه‌گذاران، انگیزه ورود به بازارهای پرریسک‌تر همچنان بالاست.
برآیند تحولات مهر ۱۴۰۴ حاکی از آن است که اقتصاد ایران در دوره‌ای از نوسان کنترل‌شده و انتظار محتاطانه قرار گرفته است. طلا و سکه به‌دلیل پناهگاه بودن در برابر تورم، همچنان جذاب‌ترین بازارها هستند، دلار در محدوده ثبات قرار گرفته و بورس نشانه‌هایی از احیا را بروز می‌دهد. به گزارش دنیای اقتصاد،با این حال، تصمیمات آتی در حوزه سیاست خارجی، نرخ بهره و بودجه سال ۱۴۰۵ نقش تعیین‌کننده‌ای در جهت‌گیری سه‌ماهه آینده بازارها خواهند داشت.