اصلاح الگوی کشت در صنعت کشاورزی میتواند شکوفایی این بخش را به همراه داشته باشد و مانع از برهم خوردن عرضه و تقاضای بازار شود.
طی چند سال اخیر نوسان و عدم تعیین قیمت محصولات کشاورزی متناسب با هزینههای تولیدی به معضلی بزرگ برای کشاورزان و تولیدکنندگان محصولات تبدیل شده است و این موضوع باعث شده تا در طی سال زراعی بسیاری از کشاورزان خرد با خسارات بسیار سنگینی مواجه شوند، گاهی حجم سنگین زیان متحمل شده توسط کشاورزان باعث میشود تا آنها از چرخه تولید خارج شوند.
حذف کشاورزان خرد و در ادامه آن کشاورزان بزرگ باعث میشود تا امکان تامین نیاز جامعه به برخی محصولات کشاورزی در داخل کشور از بین برود و در شرایط کنونی نیازمند واردات شویم، وارداتی که با آغاز آن مافیا و دلالان فعالیتهای خود را شروع میکنند و به دنبال کسب منافع کلان خود از آب گلآلود بازار محصولات کشاورزی میشوند.
یکی از بزرگترین عوامل زیان یکباره کشاورزان در فصل برداشت عدم اجرای الگوی کشت است، عمده کشاورزان هیچگونه آگاهی از نیاز و کشش بازار به انواع محصولات زراعی و باغی ندارند به همین دلیل بر اساس نرخ محصولات در سال زراعی گذشته اقدام به کشت میکنند، هرچه قیمت محصول در سال زراعی قبل بالاتر باشد سطح زیر کشت آن محصول در سال زراعی جدید بیشتر میشود، این موضوع تراز عرضه و تقاضای بازار را نامتوازن میکند و محصولات تولیدی با کیفیت بالا روی دست کشاورزان میماند.
هزینه برداشت محصولات کشاورزی گاهی از قیمت محصول کشت شده بالاتر است و کشاورزان علیرغم هزینه تولید بالا ترجیح میدهند دسترنج یکساله خود را در مزارع رها کنند و اقدام به جمعآوری و فروش آن نکنند.
محدودیت و ممنوعیتهای صادراتی نیز نقش بسیار پر رنگی در وضعیت اقتصادی کشاورزان و تعیین قیمت محصولات آنها در بازار دارند، متاسفانه با وجود بازارهای بزرگ و در دسترسی مانند کشور عراق و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس استفاده چندانی از ظرفیت صادراتی محصولات کشاورزی نشده است، میتوان در شرایطی که محصولات بیش از نیاز بازار تولید شدهاند با صادرات آنها از زیان تولیدکنندگان جلوگیری کرد.
علی رغم اینکه گفته میشود بخشی از محصولات کشاورزی تولیدی در کشور ما دارای استانداردهای لازم برای حضور در بازارهای جهانی نیستند، اما شاهد استقبال بازار از محصولات ایرانی مانند زعفران و پسته هستیم. برای تصاحب جایگاه در بازارهای جهانی محصولات کشاورزی، باید حضور مستمر در آنها داشته باشیم.
برخی از نهادها نیز همانند سازمان تعاونی روستایی میتوانند با خرید حمایتی محصولاتی که کشاورزان با وجود اشباع بازار در زمینه فروش آنها دچار مشکل شدهاند مانع از زیان و حذف آنها از چرخه تولید شوند و از سوی دیگر با ذخیره سازی محصول نیاز بازار در سایر فصول سال را تامین کنند.