یکی از مولفههای مهم سرمایه اجتماعی که تاثیر زیادی در کسبوکار و فعالیت اقتصادی دارد، «اطمینان به قول و قرار در محیط تجاری» است. این مولفه یکی از عوامل مثبت برای سرمایه اجتماعی محسوب میشود. در این مولفه استانهای کرمان، مازندران و سیستان و بلوچستان بیشترین امتیاز را کسب کردهاند.
وزارت اقتصاد وضعیت سرمایه اجتماعی در استانهای کشور را منتشر کرد. این تعیین وضعیت با هدف پایش محیط کسبوکار انجام شده است. گزارش وزارت اقتصاد نشان میدهد شاخص اجتماعی در کل کشور برای سال ۱۳۹۶ امتیاز ۸۷/ ۱۰ را از ۲۱ امتیاز کامل گرفته است. استانهای هرمزگان، مازندران و همدان در کفه بالا و استانهای قزوین، اصفهان، و سمنان در کفه پایین شاخص قرار دارند. وضعیت سرمایه اجتماعی در ۲۰ سوال و بر مبنای پرسش از فعالان اقتصادی استانها استخراج شده است. جزئیات گزارش نشان میدهد «نگرانی نسبت به آینده فرزندان» وضعیت مطلوبی ندارد. «ارائه نظرات به مقامات دولتی» نیز یکی از متغیرهای مولفه مشارکت مدنی است که بیشتر استانهای کشور در آن امتیاز پایینی را کسب کردهاند تا ثابت شود ارتباط پایینی بین فعالان اقتصادی و دولت و حکومت وجود دارد. همچنین «یکسان اجرا شدن قانون برای فعالان اقتصادی» و «گرفتن حق در دادوستد» دو متغیر دیگری هستند که نمرات پایینی را در کشور ثبت کردهاند. در مقابل اینها، دو متغیر «صدقه دادن» و «کمک مالی به خانواده دیگر» بیشترین امتیاز را در کل کشور ثبت کردند؛ یعنی با وجود مشکلات اقتصادی، همچنان در بین مردم و فعالان اقتصادی اعتماد درونگروهی و حمایتهای اجتماعی از شرایط مناسبی برخوردار است.
دماسنج اعتماد در استانها
وزارت اقتصاد در یک گزارش پژوهشی، شاخص سرمایه اجتماعی در سال ۱۳۹۶ را تحلیل کرده است. گزارش مذکور حاکی از این است که امتیاز سرمایه اجتماعی در کل کشور، ۸۷/ ۱۰ از ۲۱ بوده است. همچنین دادههای ارائه شده نشان میدهدکه خوشبینی نسبت به آینده فرزندان در وضعیت قرمز بهسر میبرد. گزارش مذکور ذیل برنامه پایش شاخصهای ملی محیط کسبوکار تدوین شده که سرمایه اجتماعی در هر یک از استانهای کشور را مورد بررسی قرار داده است.
مفهوم سرمایه اجتماعی
از نظر این گزارش، مفهوم سرمایه اجتماعی بهطور معمول در عرض مفاهیمی چون سرمایه فرهنگی، نمادین و سرمایه اقتصادی قرار میگیرد. به عقیده بانک جهانی، سرمایه اجتماعی به نهادها، روابط و هنجارهایی مربوط میشود که کنشهای متقابل اجتماعی را از حیث کمی و کیفی شکل میدهند. وجود سرمایه اجتماعی بستر مناسبی برای بهرهوری سرمایه انسانی، اقتصادی و فیزیکی است. بدون سرمایه اجتماعی، طی کردن راههای توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی، ناهموار و مشکل است. تشکیل شبکههای اجتماعی و انسجامیافته وقتی رخ میدهد که افراد جامعه بههم اعتماد داشته و به یکدیگر احترام بگذارند. از نظر صاحبنظران این مساله میتواند تاثیر مستقیمی روی رفاه یک کشور داشته باشد. رفاه یک فرد در جامعهای که مردم به هم اعتماد دارند و حمایت دوستان و اقوام پشت یک فرد است، بالاتر است. بررسیها نشان میدهد کشورهای با سطح پایینتر اعتماد، سطوح پایینتری از رشد اقتصادی را تجربه میکنند. در نتیجه واژه «سرمایه» در گزاره «سرمایه اجتماعی» سهم شبکههای اجتماعی را به عنوان یک دارایی که بازدهی اقتصادی ایجاد میکند و رفاه را افزایش میدهد، برجسته میکند. در این گزارش، از شاخص رفاه «لگاتوم» استفاده شده است. موسسه پژوهشی «لگاتوم» یکی از موسساتی است که سرمایه اجتماعی را در قالب مولفههای شاخص رفاه در سطح جهانی مورد سنجش قرار میدهد و رتبهبندی سالانه ارائه میکند. در این روش برای محاسبه سرمایه اجتماعی از ۳ مولفه اصلی «روابط شخصی و اجتماعی»، «هنجارهای اجتماعی» و «مشارکت مدنی» استفاده میشود. در گزارش وزارت اقتصاد، ۲۰ مولفه تحت ۲۰ پرسش برای محاسبه شاخص سرمایه اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته است. هر سوال و مولفه براساس میزان اهمیت و اثر آن بر سرمایه اجتماعی، وزنی را اختیار میکند که وزنها بر ۴ مقدار ۵/ ۰، ۱، ۵/ ۱ و ۲ هستند.
محاسبات این تحقیق با توجه به روششناسی لگاتوم انجام شده و امتیاز کل در بازه صفر تا ۲۱ قرار گرفته است. امتیاز بالا به معنی سرمایه اجتماعی بالا و امتیاز پایین، نمایانگر سرمایه اجتماعی پایین است.
یکی از مولفههای مهم سرمایه اجتماعی که تاثیر زیادی در کسبوکار و فعالیت اقتصادی دارد، «اطمینان به قول و قرار در محیط تجاری» است. این مولفه یکی از عوامل مثبت برای سرمایه اجتماعی محسوب میشود. در این مولفه استانهای کرمان، مازندران و سیستان و بلوچستان بیشترین امتیاز را کسب کردهاند.
.