حدود دودهه قبل همزمان با توسعه اقتصادی و گردشگری در استان کرمان، شهرستان بم نیز شاهد شکل‌گیری قطب جدید خودروسازی در کشور بود. آن سال‌ها صنعت خودروی کشور شاید شاهد طلایی‌ترین روزهای خود بود...

 در تهران دو خودروساز بزرگ کشور نه تنها در حال طراحی مدل‌های جدید و بومی‌بودند، بلکه همزمان تیپ‌های خودروی روز اروپا و کره‌جنوبی را نیز مونتاژ می‌کردند. از اوایل دهه ۸۰ همزمان با آزادشدن واردات خودرو به شکل محدود، خودروسازی بخش‌خصوصی نیز سعی کرد در کنار واردات خودروهای خارجی به مونتاژ و در نهایت توسعه ساخت داخل خودرو روی آورد. بزرگ‌ترین تلاش سازمان‌یافته در این زمینه به گروه صنایع خودروسازی کرمان بازمی‌گشت.
این مجموعه به‌دور از شعارزدگی و با قراردادهای مناسب سعی کرد استان کرمان را هم به جرگه استان‌های خودروساز کشور البته با سرمایه بخش‌خصوصی تبدیل کند. همکاری گسترده با دوو و هیوندای از جمله اقدامات خوب این مجموعه‌ها بود. خودروسازان بم از جمله شرکت‌های گروه صنایع خودروسازی کرمان است که در آن سال‌ها شکل گرفت و توسعه یافت. این مجموعه  از سال ۱۳۸۲  در ارگ جدید فعالیت می‌کند. از جمله خودروهای تولید شده در این گروه صنعتی، خودروی فولکس واگن مدل گل است که همچنان در خیابان‌های ایران دیده می‌شود، اما این روند صعودی زیاد طول نکشید. بعد از مونتاژ حدود ۱۱هزار دستگاه فولکس واگن، تحریم‌های صنعت خودرو شروع شد و در سال ۱۳۸۹ فولکس آلمان از اولین شرکت‌هایی بود که همکاری خود را با شریک ایرانی قطع کرد در نتیجه خودروسازان بم فعالیت خودرویی خود را با شرکت جیلی چین شروع کرد و تا دور تحریم‌های جدید در سال ۹۷ با این شرکت همکاری و خودروهای این شرکت را در ایران تولید می‌کرد.

حال بعد از قطع همکاری جیلی با این گروه صنعتی، زمزمه‌های همکاری این شرکت با لیفان به گوش می‌رسد. لیفان که پیش‌تر با کرمان‌موتور از دیگر شرکت‌های گروه صنایع خودروسازی کرمان فعالیت می‌کرد، با توجه به زیرساخت مناسب خودروسازان بم، عملیات مونتاژ خود را به این شرکت واگذار کرد. خودروسازان بم در نظر دارد کراس اوور X۷۰ لیفان را  پاییز ۹۹ با قیمت ۳۵۰ میلیون تومان  عرضه کند (البته این قیمت‌ها با توجه به نرخ ارز احتمالا ثابت نیست) و بعد از آن به دنبال تولید مدل X۸۰ لیفان است که یک خودروی SUV بزرگ است. در بازار خودرو نیز نمونه‌های با کیفیت لیفان مثل ۸۲۰ موجود است که استقبال خوبی از آن شد و بعد از محقق شدن تولید X۷۰ خودروسازان بم به دنبال تولید فیس‌لیفت خودروی ۸۲۰ لیفان با موتور جدید توربو GDI است.

آیدین خوردوستان، مدیرعامل  شرکت خودروسازان بم، فعالیت کاری خود را از شرکت کرمان موتور شروع کرده است. او در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» از برنامه‌های آتی این گروه صنعتی گفت و اتفاقاتی را که در این چند سال بر این گروه صنعتی گذشت تشریح کرد. خوردوستان مشکلات بر سر راه تولید را فراوان می‌داند، اما تاکید می‌کند فرماندار شهر بم و  استاندار کرمان به بحث اشتغال‌زایی کرمان و تولید کمک بزرگی کرده‌اند. آنچه می‌خوانید مشروح گفت‌وگو با وی است.

 پس از فراز و نشیب‌های سال‌های اخیر  شرکت خودروسازان بم چه طرح‌هایی در دست اجرا دارد؟

برای جواب به این سوال باید از اتفاقاتی که طی این دو سال گذشته افتاده است، صحبت کنم. تقریبا از دو سال پیش که مدیر مهندسی در خودروسازان بم بودم،  مدیرعامل وقت خودروسازان بم تصمیم گرفت خودروسازان بم به صورت مستقل صاحب کارخانه باشد. لازم به ذکر است که خودروسازان بم سال‌های قبل با فولکس آلمان و جیلی چین کار می‌کرده و درست است که همه این برندها با برند خودروسازان بم شناخته می‌شدند، ولی به صورت اجاره‌ای در کارخانه کرمان موتور تولید می‌شدند. تمام تجهیزات توسط خودروسازان بم خریداری می‌شد و چون امکانات کارخانه‌ای نداشتیم از شرکت کرمان موتور که در مجموعه خودمان است کمک می‌گرفتیم. کرمان موتور بزرگ‌ترین شرکت گروه صنایع خودروسازی کرمان است و حکم برادر بزرگ‌تر خودروسازان بم را دارد. آن زمان با تصمیم و اراده مهندس میرعلینقی، مدیرعامل شرکت  تجهیزات خریداری شد و کارخانه در دی‌ماه ۹۷ به بهره‌برداری رسید. از آن به بعد تمام تجهیزات خط تولید جیلی را از سالن بدنه تا تزئینات به کارخانه اصلی خودروسازان بم منتقل کردیم. از آن زمان تا الان کلیه خودروهای GC۶ جیلی تولید شده در کشور در کارخانه اصلی خودروسازان بم مونتاژ شد. امکاناتی که در کارخانه خودروسازان بم ایجاد کردیم بالغ بر ۳۶ هزار مترمربع زیربنای کارخانه است و امکانات و تجهیزاتی که در آن نصب شده جزو بهترین‌ها و به‌روزترین تاسیساتی است که در صنعت خودروی کشور وجود دارد. استفاده از خودران‌های AGV برای انتقال قطعات از قسمت لجستیک به پای خط تولید یا استفاده از هنگرهایی که تمام خطوط خودرو را در یک ارتفاع مشخص از سطح زمین قرار می‌دهد تا یک ارگونومی ‌خوبی را برای کارگر ایجاد کند یا تست لاین انتهای خط تولید شامل تجهیزات مربوط به تنظیم فرمان، کنترل سرعت، ترمز، تنظیم چراغ‌ها و تنظیم دور موتور از جمله امکانات استاندارد خودروسازان بم در کارخانه تازه‌تاسیس خود است. این امکانات با هماهنگی شرکت جیلی خریداری شده  و جیلی از بهترین برندهای حاضر در چین است. ظرفیتی که در حال حاضر در سالن‌های بدنه و تزئینات خودروسازان بم ایجاد شده است، بین ۲۰ تا ۲۵ دستگاه تولید خودرو در ساعت است که می‌تواند جزو بهترین‌های ایران محسوب شود. سالن رنگ فعلا به بهره‌برداری نرسیده و آن هم به دلیل تحریم‌هایی است که از اردیبهشت ۹۷ شروع شد. همه مطالعات تولید انبوه انجام شده  و طرح‌های توجیهی مشخص شده بود. پیمانکارهای خوبی هم برای آن مدنظر داشتیم. با پیمانکار معروف آلمانی به نام Durr وارد صحبت شدیم. این شرکت از بهترین‌های ساخت سالن رنگ در جهان است و اکثر سالن‌های رنگ شرکت‌های خودروسازی آمریکایی نیز توسط این شرکت ساخته شده است. به دلیل شروع تحریم‌ها از اردیبهشت ۹۷ نتوانستیم سالن رنگ خودروسازان بم را بسازیم. البته همین الان سازه سالن رنگ آماده است. سالنی بالغ بر ۱۳ هزار مترمربع با ۱۳۰ متر طول و عرض ۸۰ متر که با ارتفاع ۱۰ متر می‌توان سالنی دو طبقه در آن احداث کرد. این قابلیت  به محض رفع تحریم‌ها و ورود تجهیزات می‌تواند  در عرض یک سال به بهره‌برداری می‌رسد. در فاز اولیه خودروسازان بم فضایی بالغ بر ۱۰۰ هزار متر مربع در نظر گرفته شده که ۳۵ هزار مترمربع آن برای انبارش کالا است. برای بالا بردن راندمان کار کارخانه طوری طراحی شده است که انبارها دقیقا چسبیده به سالن‌های تولید هستند. یعنی برای انتقال قطعات به سالن‌های تولید احتیاجی به دستگاه‌های حمل‌کننده نیست. فاصله انبار تا خط تولید شاید ۲۰ متر باشد و این طراحی به دلایل مختلف است. یکی از این دلایل اقلیم منطقه است که آب و هوای آن بسیار گرم است و نگهداری و انتقال قطعات باید سریع انجام شود.

 پس در حال حاضر با تغییر نسبی در کارها مواجه شده‌اید؟

 از اردیبهشت ۹۷ همزمان با ایجاد تغییرات اقتصادی و فشار تحریم‌ها در یک جلسه داخلی با حضور تمام مدیران و معاونت‌ها به این نتیجه رسیدیم که تمام طرح‌های عمرانی و فنی مهندسی خود را در کارخانه که نیاز به سرمایه‌گذاری بلندمدت دارند، به حالت تعلیق درآوریم و الان می‌بینیم که تصمیم کاملا درستی گرفته شده است، چون ظرفیت‌های خودروسازی به شدت کم شده  و طی یکی، دو سال بعدی به برگشت سرمایه نخواهد رسید. در آن زمان تصمیم دیگری گرفتیم به این معنی که نگرش و به‌روزآوری را از طرح‌های عمرانی به پروژه‌ها و طرح‌های خدماتی منتقل کنیم. به همین منظور برای ارتباط موثر با بازار بیشتر انرژی خود را به خدمات منتقل کردیم. به این صورت که نمایندگی‌های خود را اضافه  و تامین قطعه خود را در نمایندگی‌ها بهتر کردیم. از طرفی در کارخانه استفاده از تکنولوژی‌های روز را در دستور کار خود قرار دادیم، به این منظور که با حداقل امکانات بیشترین راندمان را به دست بیاوریم. به همین منظور از سیستم‌های RFID در فرآیند تولید و لجستیک خود استفاده کردیم، به طوری که خودرو و بعضی قطعات مهم خودرو را با این تگ‌های RFID قابل ردیابی کرده‌ایم. در کنار این اقدامات، نرم‌افزارهای بومی‌ شده‌ای را طراحی کردیم. یکی از این نرم‌افزارها مربوط به لجستیک قطعات CKD است. به محض ورود کانتینر به کارخانه تا انتقال خودرو، به صورت مکانیزه قابل ردیابی است و باعث شده است تا ضایعات را به کمترین حد ممکن برسانیم. همچنین به راحتی توان تولید و موجودی یک به یک قطعات در لحظه و به صورت آنلاین قابل محاسبه و گزارش‌گیری است. نرم‌افزارهای مالی، اداری و اتوماسیون خودروسازان بم همگی در یک هماهنگی کامل با هم طراحی شده‌اند و یک شبه ERP کامل را در شرکت به وجود آورده‌ایم. همین اقدامات باعث مدیریت هزینه در شرکت شده و خودروسازان بم را در دوران تحریم سرپا نگه داشته است.

 برنامه شرکت خودروسازان بم در سال ۹۹ چیست؟

شاید یکی از مظلوم‌ترین شرکت‌های خودروسازی در ایران شرکت خودروسازان بم بود. یعنی از ابتدا که این شرکت برای فولکس واگن آلمان تاسیس شد و تا الان که فعالیت می‌کنیم همیشه مورد بی‌مهری شرکای خارجی خود بوده‌ایم. در دوره تحریم قبل فولکس اولین شرکتی بود که از بازار ایران خارج شد. در دوره تحریم سال ۹۷ نیز جیلی جزو اولین شرکت‌هایی بود که رابطه خود را با خودروسازان بم قطع کرد. این اتفاق هیچ موقع برای خودروسازی‌های دیگر نیفتاد، مثلا ایران خودرو در دوران تحریم پژو یا رنو را از دست نداد، ولی در سال ۸۹ و بعد از تولید ۱۱ هزار دستگاه فولکس در عرض دو سال، این شرکت رابطه خود را با ما قطع کرد. خودروسازان بم برنامه‌های زیادی برای فولکس واگن داشت و برنامه تولید مدل‌هایی نظیر پولو، بورا و ژتا فولکس واگن را داشتیم. فولکس آن زمان تعهد کرده بود که خودرویی اکونومیک ‌را برای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا طراحی کند و در کارخانه ما تولید و به این کشورها صادر شود. برنامه تولید ۲۵۰ هزار دستگاه در سال را داشتند تا ایران پایگاه تولید فولکس در خاورمیانه شود. به علت تحریم‌ها همین کارخانه در هند برپا شد و این فرصت از ایران گرفته شد. در سال ۹۰ و بعد از تحریم‌ها سراغ شرکت چینی «هفی موتور» رفتیم که بعدا با چانگان ادغام شد و به علت همکاری چانگان با سایپا نتوانستیم با آنها ادامه دهیم. بعد از آن با جیلی کار را شروع کردیم که جزو بهترین خودروسازان چینی است و با توجه به اینکه جیلی سهامدار دایملر است و شرکت ولوو را خریده، قوانین قرص و محکمی ‌برای شریک خود می‌گذارد. با توجه به قوانین سفت و سختی که جیلی داشت یک سال طول کشید تا به استانداردهای آن برسیم. سال ۹۴ قرارداد خودروسازان بم با جیلی شروع شد و در اردیبهشت ۹۷ با اولین زمزمه‌های تحریم جیلی نامه قطع همکاری خود را برای ما ارسال کرد. قرار بود‌ هاب منطقه جیلی بشویم اما این نیز به ثمر ننشست. در طول این چند سال با سه برند فعالیت کردیم، اما هر سه با مشکل روبه‌رو شد و به همین دلیل می‌گویم خودروسازان بم مظلوم‌ترین شرکت خودرویی داخلی است. لیفان از بدو ورود با گروه خودروسازی کرمان شروع کرد و با توافقی که با کرمان موتور داشتیم تصمیم گرفتیم شراکت لیفان را از کرمان‌موتور به خودروسازان بم منتقل کنیم و برای اینکه خیلی هم برای نمایندگان مشکلی به وجود نیاید، از ابتدای کار با یک مدل جدید لیفان شروع خواهیم کرد. به همین جهت مدل‌های قبلی را کنار گذاشته و با X۷۰ شروع کردیم. بین ۵ تا ۱۰هزار دستگاه را در عرض شش ماه تولید خواهیم کرد آن هم به دلیل زیرساخت موجود در شرکت است.

 همکاری لیفان با شرکت خودروسازان بم به چه شکل است؟

با توجه به فراز و فرودهای اقتصاد ایران و احتمال بهتر شدن اوضاع در آینده، در شرکت تصمیم گرفته شده است که دو دیدگاه وجود داشته باشد، اگر شرایط بد بود به این معنی نیست که نمی‌خواهیم با برند اسم و رسم‌داری مثل جیلی کار کنیم و از آن سمت اگر وضعیت خوب شد به معنی آن نیست که لیفان را کنار بگذاریم. طوری تعریف کردیم که هیچ موقع محصولات عرضه شده شرکت به رقابت با یکدیگر کنار نروند، هم احتمال حالت فراز را داشته باشیم و هم به فرود فکر کنیم. همیشه خود را برای هر شرایطی و هر همکاری با هر برندی آماده کرده‌ایم. دیدگاه ما این است که در بدترین شرایط اقتصادی نیز محصول برای عرضه داشته باشیم. برنامه ما برای لیفان هم ایجاد یک شرکت مشترک در ایران است. این باعث می‌شود تا به سمت سرمایه‌گذاری برای یک خودروی ارزان‌قیمت که بتواند جایگزین پراید شود و از استانداردهای مناسب بهره‌مند باشد برویم. اگر کار  با لیفان خوب پیش رفت و به اهدافی که مشخص کردیم رسیدیم، برنامه داریم محصول سدان ۸۲۰ را با یک فیس لیفت جدید یک موتور بسیار مدرن با حجم ۱۵۰۰ سی سی TGDI در بازار عرضه کنیم.