نقش کلیدی محصولات آهنی و فولادی در توسعه زیرساخت‌ها، راه‌سازی و حمل و نقل، ماشین‌آلات و... سبب شده است زنجیره فولاد در سطح جهان از اهمیت استراتژیک برخوردار باشد. ایران با دارا بودن ۷/۲ میلیارد تن ذخایر شناسایی شده در رتبه نهم دنیا قرار دارد. میانگین عیار سنگ آهن در ایران حدود ۵۶ درصد است که نسبت به میانگین ۴۸ درصدی دنیا در وضعیت مطلوبی قرار دارد و از مزیت رقابتی برخوردار است...

محمدجعفر بامودت
کارشناس بازار سرمایه
نقش کلیدی محصولات آهنی و فولادی در توسعه زیرساخت‌ها، راه‌سازی و حمل و نقل، ماشین‌آلات و... سبب شده است زنجیره فولاد در سطح جهان از اهمیت استراتژیک برخوردار باشد. ایران با دارا بودن ۷/۲ میلیارد تن ذخایر شناسایی شده در رتبه نهم دنیا قرار دارد. میانگین عیار سنگ آهن در ایران حدود ۵۶ درصد است که نسبت به میانگین ۴۸ درصدی دنیا در وضعیت مطلوبی قرار دارد و از مزیت رقابتی برخوردار است.

نقش کلیدی محصولات آهنی و فولادی در توسعه زیرساخت‌ها، راه‌سازی و حمل و نقل، ماشین‌آلات و... سبب شده است زنجیره فولاد در سطح جهان از اهمیت استراتژیک برخوردار باشد. ایران با دارا بودن ۷/ ۲ میلیارد تن ذخایر شناسایی شده در رتبه نهم دنیا قرار دارد. میانگین عیار سنگ آهن در ایران حدود ۵۶ درصد است که نسبت به میانگین ۴۸ درصدی دنیا در وضعیت مطلوبی قرار دارد و از مزیت رقابتی برخوردار است.

در سال ۱۳۹۸ حدود ۴۷ میلیون تن کنسانتره سنگ آهن در ایران تولید شده است که دو شرکت بورسی گل گهر و چادر ملو با سهم ۳۳ درصدی و ۱۹ درصدی در رتبه اول تولید کنسانتره کشور قرار داشته‌اند. همچنین هلدینگ میدکو،سنگ آهن گهر زمین(کگهر) و معدنی و صنعتی صبا نور (کنور) به ترتیب با سهم ۱۲، ۱۰و ۶/ ۲ تولید‌کننده چهارم، پنجم و هشتم کنسانتره در ایران هستند. شرکت گل گهر با تولید بالغ بر ۱۲ میلیون تن گندله از مجموع ۷/ ۴۱ میلیون تولید گندله ایران در سال ۹۸ بزرگ ترین تولید‌کننده گندله در ایران است. دو شرکت کگهر ومیدکو با سهم ۹/ ۶۶ و ۵/ ۱۶ درصدی از تولید سنگ آهن دانه‌بندی بزرگ‌ترین تولید‌کننده‌های این محصول در ایران هستند. سرانه پایین مصرف فولاد در ایران و کشور‌های همسایه مانند عراق، افغانستان و سوریه نسبت به میانگین کشور‌های در حال توسعه می‌تواند نوید بخش افزایش تقاضای فولاد و درنتیجه سنگ‌آهن در سال‌های آتی باشد. به‌طور خاص در مورد ایران سرانه فعالی مصرف فولاد حدود ۲۲۶ کیلوگرم نفر است که بر اساس طرح جامع فولاد میزان مصرف فولاد باید به رقم ۳۷۴ کیلوگرم نفر افزایش یابد. مزیت دیگر صنعت معدنی در ساختار هزینه و درآمد‌های شرکت‌های این صنعت است. در چهار نماد بورسی کگل، کگهر،کچاد و کنور میانگین موزون سهم هزینه‌هایی که به‌طور مستقیم از دلار تاثیر می‌گیرند به کل هزینه‌های عملیاتی این شرکت‌ها حدود ۵۵ درصد است، در حالی که تمامی فروش این شرکت‌ها به واسطه قیمت‌گذاری بر مبنای شمش فولاد خوزستان مستقیما از نرخ دلار تاثیر می‌گیرند. بنابراین رشد نرخ برابری دلار به سرعت بر میزان فروش و سودآوری این شرکت‌ها تاثیر مثبت می‌گذارد. یکی از موضوعات مهم در تحلیل شرکت‌های معدنی شیوه قیمت‌گذاری محصولات است. قیمت محصولات معدنی شامل سنگ آهن خام، کنسانتره و گندله بر مبنای ضرایب مشخصی از قیمت شمش فولاد خوزستان تعیین می‌شود. با توجه به دغدغه سیاست گذاران مبنی بر حمایت از صنعت فولاد همواره نسبت تعیین شده به نحوی بوده است که منفعت فولاد سازان را تامین می‌کرده است. برای مثال در حال حاضر ضریب قیمت کنسانتره و گندله به نسبت شمش فخوز در حدود ۱۶ و ۵/ ۲۳ درصد است، حال آنکه این ضرایب در سطح جهانی به ترتیب ۲۴ و ۳۰ درصد است.

از طرف دیگر وضع قوانین محدود‌کننده صادراتی نیز سبب شده است شرکت‌های معدنی از مزیت قیمت‌های جهانی بالاتر بی‌بهره بمانند. مجموع عوامل گفته شده از طرفی سبب رشد نامتوازن زنجیره فولاد شده است، به نحوی که محصولات پایین‌دستی پاسخگوی نیاز حلقه‌های بعدی زنجیره نیست و از طرف دیگر موجب شده است فولاد سازان به سمت تملک معادن رفته و معدنی‌ها به سمت تولید فولاد بروند. به نظر با توجه به مازاد تقاضای موجود برای مواد معدنی که حتی سبب سهمیه بندی این محصولات شده است و همچنین رشد و توسعه شرکت‌های معدنی و ورود آنها به تولید فولاد، قدرت چانه زنی معدنی‌ها برای افزایش نرخ بیشتر از گذشته شده است. طی ماه‌های اخیر نیز جلسات متعددی به منظور افزایش قیمت محصولات معدنی برگزار شده است که به نظر در نهایت به افزایش ضرایب قیمتی محصولات معدنی نسبت به شمش فخوز منجر خواهد شد و محرک سود‌آوری این شرکت‌ها خواهد بود.

چهار نماد از گروه کانی‌‌های فلزی به‌صورت خاص بر روی زنجیره فولاد متمرکز هستند که هر یک ویژگی‌های خود را دارند که به برخی از آنها اشاره خواهد شد.

نماد کگهر از جمله نماد‌های مورد توجه بازار در مدت اخیر بوده است که از ابتدای سال بازدهی ۲۵۷ درصدی را ثبت کرده است. معدن کگهر بزرگ ترین توده معدنی منطقه گل گهر است که خود بزرگ‌ترین منطقه معدنی ایران است. بیشترین میزان استخراج سنگ آهن توسط کگهر انجام می‌شود. ذخیره معدنی این شرکت ۶۴۳ میلیون تن است. ظرفیت اسمی تولید کنسانتره در این شرکت ۴ میلیون تن است که در حال تولید با مازاد ظرفیت است. چشم انداز شرکت تولید ۱۰ میلیون تن کنسانتره و ۱۰ میلیون تن گندله است که انتظار می‌رود در سال جاری خط تولید کنسانتره ۲ میلیونی و گندله ۵ میلیونی شرکت افتتاح شود که از دلایل اصلی توجه بازار به این نماد است.

از تهدید‌های مهم کگل توسعه و بهره‌برداری از طرح‌های جدید در شرکت کگهر است که تامین‌کننده اصلی کسری مواد اولیه شرکت است.بهره برداری از طرح‌های جدید سبب مصرف مواد اولیه در شرکت گهرزمین شده وگل گهر را با چالش در تولید مواجه می‌کند. شرکت به منظور پاسخ به این چالش به دنبال کسب امتیاز بهره‌برداری در آنومالی‌های ۷ تا ۱۰گل گهر است که این موضوع باید به دقت رصد شود. نکته مهم در ارتباط با گل‌گهر سرمایه‌گذاری قابل توجه این شرکت در حلقه‌های بعد زنجیره تولید فولاد است. شرکت‌های سرمایه گذاری و توسعه گل گهر، گهر انرژی سیرجان و کاوند نهان زمین از جمله دیگر شرکت‌های غیر بورسی کگل هستند که علاوه بر تاثیر مثبت بر سود‌سازی و آینده شرکت، درصورت عرضه اولیه این شرکت‌ها شاهد تاثیر مثبت بر قیمت سهم خواهیم بود. همچنین گل گهر مالک ۲۸ درصدی شرکت ارزشمند کگهر است که پیش از این بررسی شد.

نماد کنور کوچک‌ترین شرکت معدنی حاضر در بورس است. این شرکت مالکیت سه معدن کوچک باباعلی،گلالی و شهرک را دارد و از بابت تامین مواد اولیه در حال حاضر ریسکی متوجه شرکت نیست، به ویژه که در بین شرکت‌های بررسی شده این شرکت کمترین سهم هزینه‌های غیر ریالی را در ساختار هزینه‌های عملیاتی خود دارد و افزایش نرخ محصولات از محل دلار یا افزایش ضرایب می‌تواند تاثیر مهمی بر این شرکت بگذارد.