آمار‌های پژوهشکده پولی و بانکی نشان می‌دهد هرچند روند رو به رشد تولیدات صنعتی شرکت‌های بورس که از زمستان سال1398 آغاز شده، در اردیبهشت امسال با ثبت رشدی 6.1درصدی تداوم داشته اما با این‌حال هنوز سطح تولید صنعتی به قبل از تحریم‌ها بازنگشته است.

تحریم‌ها ظرف چند سال گذشته ضربه‌ بزرگی به تولید در ایران وارد کرد. تحریم‌ها از یک طرف بازارهای صادراتی را برای شرکت‌ها محدود کرد و از طرف دیگر با کاهش قدرت خرید موجب شد سطح تقاضا در بازار داخلی هم کاهش یابد. به این معنا که بسیاری از تولیدکننده‌های بزرگ ایران بعد از شدت گرفتن تحریم‌ها از 18اردیبهشت1397و خروج دونالد ترامپ از برجام، با کاهش شدید تقاضا، هم در بازار داخلی و هم در بازارهای خارجی، مواجه شدند، که به کاهش تولید در صنایع ایران منجر و موجب شد تیراژ تولید در بسیاری از کارخانه‌های ایرانی با ظرفیت اسمی تولید فاصله معناداری پیدا کند. برخی اقتصاددانان بر این باورند که خالی ماندن ظرفیت‌های تولید در مدت طولانی چندساله موجب شده ظرفیت‌های خالی تولید دیگر توانایی بازگشت به چرخه تولید را نداشته باشد یعنی احتمالا کاهش ظرفیت تولید، بر اثر تحریم‌ها، در سال‌های بعد اثر خود را نمایان خواهد کرد.
اثر تحریم‌ها
آمار‌ها نشان می‌دهد سطح تولیدات صنعتی شرکت‌های بورس از زمستان سال1398 در حال افزایش است اما با وجود این میزان رشد هنوز سطح تولید به سطوح قبل از اردیبهشت سال1397، یعنی آغاز تحریم‌های دوره ترامپ بازنگشته چنان‌که اطلاعات پژوهشکده پولی و بانکی از شاخص تولیدات صنعتی شرکت‌های بورس نشان می‌دهد هنوز هم سطح تولید 3درصد کمتر از اردیبهشت1397 است. این آمار نشان می‌دهد شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورس در اردیبهشت امسال به 99٫5 رسیده که نسبت به قبل از تحریم‌های دور جدید یعنی اردیبهشت1397 حدود 3درصد کاهش داشته و نسبت به سال پایه1395 نیز اندکی پایین‌تر است. مقایسه شاخص تولید صنعتی مرکز آمار در سال1399 با سال1390 نیز نشان می‌دهد سطح تولید در سال1399 حدود 10درصد کمتر از سال1390 است. این عقبگرد در بخش صنعت برای کشوری که منابع و پتانسیل زیادی برای رشد دارد نشان از وضعیت نامطلوب بخش تولید در یک دهه گذشته دارد. از طرف دیگر این آمار نشان‌دهنده وجود ظرفیت استفاده نشده در صنعت است.
به زعم تحلیلگران کاهش تحریم‌ها و افزایش تقاضای جهانی می‌تواند امکان استفاده از ظرفیت بلااستفاده این بخش را فراهم کند و رشد تولید در این بخش را به همراه داشته باشد.
رشد تولید در اردیبهشت
آمار‌های پژوهشکده پولی و بانکی نشان می‌دهد با وجود آنکه سطح تولیدات هنوز به دوران قبل ازتحریم‌ها بازنگشته اما شاخص تولیدات صنعتی شرکت‌های بورس از زمستان سال1398 شیب صعودی به‌خود گرفته و سطح تولید در برخی صنایع در حال افزایش است. طبق این اطلاعات سطح تولیدات صنعتی در اردیبهشت امسال در میان شرکت‌های بورس در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 6.1درصد رشد کرده و بیشترین رشد نیز متعلق به صنعت خودرو‌سازی‌ بود که نقش زیادی در رشد این شاخص داشته است. سطح تولید شرکت‌های خودرو‌سازی‌ که وزن زیادی در شاخص تولیدات صنعتی دارد 15.4درصد افزایش یافته با این حال هنوز هم سطح تولید در صنعت خودرو‌سازی‌ 30درصد پایین‌تر از آغاز تحریم‌ها در ابتدای سال1397 است. از دیگر صنایعی که سطح تولیداتشان در اردیبهشت امسال با رشد مطلوبی مواجه بوده می‌توان به منسوجات، محصولات کاغذی و محصولات فلزی اشاره کرد. در اردیبهشت امسال سطح تولید در صنعت نساجی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 62.3و در گروه محصولات کاغذی 26.8درصد رشد کرده است. حجم کل تولید محصولات فلزی نیز در این مدت نزدیک به 23درصد افزایش یافته است.
نزول برخی صنایع
با وجود رشد تولید در برخی صنایع در اردیبهشت‌ماه آمار‌ها نشان می‌دهد برخی صنایع توانسته‌اند در این‌ماه عملکرد مطلوبی داشته باشند. داده‌های آماری بیانگر آن است که حجم تولیدات شرکت‌های پتروشیمی که جزو مهم‌ترین صنایع بورس هستند و میلیون‌ها نفر سهام این شرکت‌ها را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در اختیار دارند در اردیبهشت امسال در مقایسه با اردیبهشت سال قبل 2.1درصد افت کرده است. همگام با شرکت‌های پتروشیمی 3 گروه دیگر نیز در اردیبهشت با کاهش تولید مواجه شده‌اند و سطح تولید در این 3صنعت بین یک تا 3درصد افت کرده یعنی این صنایع برای اینکه سطح تولیداتشان به دوران قبل از تحریم باز گردد باید تلاش بیشتری کنند.