استان کرمان با وجود افزایش تولیدات معدنی و کشاورزی به عقیده کارشناسان ظرفیت ۱۰ میلیارد دلار صادرات را دارد اما باقی ماندن آن روی عدد ۲.۲ میلیارد دلار در سال ضرورت بازنگری در فرایندهای صادراتی و توجه به این حوزه را گوشزد می‌کند.

باوجود تمامی تلاش ها استان کرمان سالانه تنها بیش از ۲ میلیارد دلار صادرات دارد و این رقم در حالی است که با وجود افزایش تعداد کارخانه ها و تولیدات بویژه در بخش های معدنی و کشاورزی، صادرات این استان تغییر چندانی با سال های گذشته نداشته است.
مسئولان معتقدند این رقم تا ۱۰ میلیارد دلار در سال براحتی قابل دستیابی است لذا ضرورت بازنگری در تمامی فرایندهای صادرات وجود دارد.
گرچه تحریم ها آسیب هایی بر تولید و صادرات ما وارد کرده اما جهش تولید به عنوان یک بازی ۲ سر برد علاوه بر اینکه منبعی برای درآمدزایی بخش غیردولتی باشد، منفعت هایی برای دولت هم دارد؛ کارشناسان می گویند رونق تولید و صادرات ضمن افزایش عرضه و همچنین تامین کسری بودجه دولت در روزگاری که کشور با مشکل ارزآوری روبه روست می تواند تورم و گرانی های افسارگسیخته اقتصادی را نیز کنترل کند.
لذا ورود قدرتمند دولت به این حوزه با سیاست یافتن بازارهای جدید جهانی، ارتباط اقتصادی با سایر کشورها و نیز کاهش هزینه صادرات، کلید خورد و در واقع دورنگار این سیاست راه بازارهای جهانی را برای کالاهای تولید شده دورن کشور هموار و یک گام ما را به اهداف توسعه ای کشور نزدیک می کند.
صدور مجوز راه اندازی دفاتر مرکز تجاری ایران در کشورهای مختلف با اتکا بر دیپلماسی اقتصادی و عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای را می توان از دیگر اقدامات مهم دولت سیزدهم برشمرد که می تواند سرانه صادرات را در مسیر توسعه اقتصادی کشور ارتقا دهد، ضمن اینکه در بهبود روابط تجاری ایران با کشورهای منطقه و دیگر فواید آن نیز می تواند تاثیرگذار باشد.
سهم کرمان از صادرات
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت کرمان با بیان اینکه مجموع صادرات این استان طی ۱۱ ماهه امسال ۲ میلیارد و ۲۲۰ میلیون دلار و واردات بیش از یک میلیارد دلار بوده است گفت: تراز تجاری کرمان با احتساب کالاهای وارداتی از دیگر گمرکات نزدیک به ۷۰۰ میلیون دلار مثبت شده است.
مهدی حسینی نژاد افزود: ارزش صادرات از گمرکات این استان طی ۱۱ ماهه امسال ۸۷۴ میلیون دلار و صادرات از غیر گمرکات استان یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بوده است.
وی اظهار داشت: واردات ما نیز به ارزش یک میلیارد دلار طی ۱۱ ماه گذشته بوده که این کالاها عموما قطعات و تجهیزات کارخانه های در حال ساخت و اجزای خودرو برای رونق تولید در استان کرمان بوده است.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان گفت: صادرات این استان عمدتا به مقصد ۱۵ کشور همسایه و کشورهای چین و هند انجام گرفته است که در این زمینه سیاست دولت در ارتباط ایران با همسایه ها به صورت جدی دنبال می شود.
وی اضافه کرد: صادرکنندگان تلاشگران جبهه اقتصادی هستند که در شرایط سخت کنونی تلاش می کنند و در این زمینه فرمایشات مقام معظم رهبری را در دستور کار قرار دهند و اتفاقات خوبی در این استان رقم خورده است.
صادرات با صنعتی شدن کرمان ارتقا می‌یابد
حسینی نژاد در بخش دیگری از سخنانش معتقد است که افزایش صادرات با صنعتی شدن استان می تواند ارتقا یابد؛ وی گفت: برنامه ریزی ها به لحاظ سیاست کلان استان کرمان در حال هدایت به سمت صنعت و معدن و ایجاد ارزش افزوده در حوزه معادن و صنایع معدنی است.
وی با بیان اینکه با توجه به ظرفیت ها و توان داخلی اتفاقات خوبی در استان کرمان رقم خورده است عنوان کرد: کرمان با تلاش صادرکنندگان علاوه ‌بر اینکه استانی معدنی در کشور است بزودی به‌عنوان استان صنعتی نیز شناخته می شود زیرا تکمیل زنجیره ارزش افزوده را در این منطقه حمایت کرده‌ایم.

حسینی نژاد افزود: برنامه خام‌فروشی در افق ۱۴۰۴ تولید بیش از ۵۵ میلیون تن فولاد است که ۳۰ درصد فعالیت های فولادی کشور در استان کرمان شکل گرفته و بزودی شاهد رشد استانی صنعتی در کرمان خواهیم شد.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان بیان داشت: این استان با تولید یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن کنستانتره و ۴۰۰ هزار تن کاتد مس قطب تولید این محصول در کشور است.
موانع صادرات در کرمان چیست؟
اقدامات خوبی طی این سال ها انجام شده و این اقدامات آمار صادرات استان کرمان را طی ۱۱ ماهه امسال به ۲.۲ میلیارد دلار و تراز تجاری مثبت ۷۰۰ میلیون دلاری را برای استان رقم زده اما برخی از کارشناسان و مسئولان ظرفیت کرمان را برای صادرات تا ۱۰ میلیارد دلار در سال می دانند که برای تحقق این مهم بایستی ابتدا موانع پیش روی صادرات را رفع کرد.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان کرمان در این خصوص با احصا و معرفی موانع فراروی صادرکنندگان گفت: ما همچنان محدود به بازارهای محدودتری در دنیا هستیم، کالاهای صادراتی ما تکراری و مبتنی بر پایه منابع هستند و صادرکنندگان ما هم روزانه به دلایل متعددی کاهش می‌یابند.
سیدمهدی طبیب زاده افزود: ۱۰ میلیارد دلار صادرات استان در سال براحتی قابل دسترس است، اما چرا اتفاق نمی افتد و هرسال روی رقم ۲.۲ میلیارد دلار باقی می مانیم و این درحالی است که رقم مذکور باوجود تمامی سرمایه گذاری ها افزایش نیافته است.
وی با اشاره به تولید ۱۰ میلیون تن تولید شمش فولادی و ۴۰۰ هزار تن مس کاتد، همچنین ظرفیت خدمات و معدنی استان، عنوان کرد: استان کرمان پنج تا ۶ میلیارد دلار فقط ظرفیت صادرات محصولات معدنی دارد، سالانه ۲ میلیارد دلار ظرفیت صادرات پسته و به همین میزان نیز ظرفیت خدمات فنی مهندسی و توریست درمانی و ظرفیت صادرات فرش را دارد که آمار نشان می‌دهد رسیدن به آمار ۱۰ میلیارد دلار صادرات براحتی برای استان قابل دسترس است.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان کرمان گفت: ضمن اینکه صادرات استان با افزایش سطح فناوری و دانش بنیان شدن تولید در میان مدت تا ۲۰ میلیارد دلار قابل افزایش است، اینها ارقام واقعی است و رویا نیست.
وی ابراز داشت: صادرکنندگان نباید به ۲.۲ میلیارد دلار و برتر شدن در صادرات استان بسنده کنند، زیرا طی دراز مدت می توان اقدامات توسعه ای خوبی رقم زد و در این زمینه رویکرد جدیدی برای صادرات باید اتخاذ کرد.
به گفته وی ضرورت شنیدن صدای صادرکننده در راستای توسعه صادرات استان امری ضروری است زیرا این مسیر با تمامی مزایای آن بدون رفع موانع هموار نمی شود و فواید آن بدون اقدام در رفع مشکلات بخش خصوصی نسیب کشور نخواهد شد.
طبیب زاده در ادامه با اشاره به شعار هر تولید کننده یک صادرکننده باشد گفت: رقابت غیرسازنده باعث افت قیمت ها می شود درحالی که صادرات ‌کاری حرفه ای است لذا باید این امور به شرکت های تخصصی واگذار شود.
وی با بیان اینکه برای کالاهای اساسی باید برنامه ریزی داشته باشیم اظهارداشت: با بهره ۱۴ تا ۲۰ درصدی تسهیلات بانکی نمی توان‌ در حوزه صادرات با دنیا رقابت کرد و با این تسهیلات نمی توان توسعه را رقم زد.
حمل و نقل، برندسازی و بسته بندی
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان کرمان گفت: شرکت حمل و نقل بین المللی برای صادرات نداریم، هیچکدام از پنج فرودگاه استان کرمان امکان صادرات ندارند و برندسازی بسته بندی مناسب کالاهای تولیدی استان نیاز به زیرساخت نیاز دارد.
رقابت با تعرفه های بالا
وی تاکید کرد: با عربستان و اردن برای صادرات خرما رقابت می کنیم در حالی که تعرفه های ما چند برابر عربستان تعریف شده، در بازار روسیه نیز باید با ترکیه رقابت می کنیم و اگر انتظار حضور در بازارهای بین المللی وجود دارد، ابتدا باید فضای کسب و کار فراهم شود و حداقل در شرایط برابر با سایر رقبا باشیم.
دیگر مشکلات بخشنامه ای
این مسئول افزود: یک بخشنامه وزارت جهاد کشاورزی برای سلامت محصولات کشاورزی از یکم بهمن ضرورت اجرا یافت که بر این اساس صادرات برخی محصولات بویژه بادمجان ممنوع و برای صادرات گواهی سازمان غذا و دارو مطالبه شد در حالی که امکانات آزمایشگاهی آن درجنوب کرمان مستقر نبود.
طبیب زاده ادامه داد: بسختی امکان صادرات این محصولات را به مدت یک ماه (بدون نیاز به این گواهینامه) تمدید و در مقابل به ساخت آزمایشگاه کمک کردیم اما باز هم آزمایش های ما را ناقص اعلام کردند زیرا یک دستگاه از هفت دستگاه برای انجام آزمایشات در ایران وجود نداشت. متاسفانه پیش از تامین تجهیزات بخشنامه ها صادر می شود و کامیون های بارگیری شده ما معطل می‌مانند.
وی یادآور شد: حاضریم در اتاق بازرگانی کرمان تحلیلی واقع بینانه از سیاست های ارزی سال ۹۷ ارائه کنیم که نتیجه تصمیم های خلق‌الساعه در کشور چه بود و چه آسیبی به کشور رساند؟؛ صادرکنندگان بنام را از رده خارج کردیم و در قالب آن ضربه های بسیاری خوردیم.
این مسئول با اشاره به دستورالعمل رفع تعهدات ارزی افزود: صادرکنندگان بسیاری در این دستورالعمل گرفتار شده اند؛ سیستمی که اینگونه با صادرکنندگان برخورد می‌کند انتظار تراز مثبت تجاری و افزایش صادرات را نداشته باشد.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان کرمان با بیان اینکه کارت بازرگانی یک صادرکننده استان کرمان حین صادرات باطل شد گفت: این شرکت با ۵۰۰ میلیون دلار کالای صادراتی با مشکلی مواجه شد که ما در سامانه تجارت برای او ایجاد کرده‌ بودیم و بار او پنج ماه معطل شد و این موارد است که به صادرات ما ضربه می زند.
کل اقتصاد دنیا را ببینیم
وی همچنین گفت: این استراتژی که کانون توجهات را تنها همسایه‌هایمان قرار دادیم اشتباه است زیرا همه کشورهای همسایه ما در مجموع پنج درصد مراودات بین المللی را دارند و ۹۵ درصد اقتصاد دنیا را رها کردیم.
طبیب زاده با طرح این پرسش که ما در کانون توجه کدام کشور همسایه هستیم و چه نقشی در واردات و صادرات آنان داریم تصریح کرد: باید بتوانیم به همه کشورهای مهم در اقتصاد دنیا صادرات کنیم.
تولید، صادرات محور شود
وی اضافه کرد: بیایید بنایی برای توسعه صادرات در استان کرمان بگذاریم که در این زمینه تحقق ۱۰ میلیارد دلار دست یافتنی است؛ بازارهای دوردست و کشورهای نوظهور آفریقا ظرفیت خوبی دارند، شرق آسیا، اروپا و آمریکای شمالی می‌توانند هدف مبادلات تجاری ما باشند به شرط اینکه بنیه صادرات را تقویت کنیم، تولید صادرات محور باشد که رقابت پذیری شکل گیرد.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان کرمان تصریح کرد: بنا بگذارید که از فردا همه بخش های تولید استان کرمان صادرات محور شود زیرا در سایه آن بقیه مباحث توسعه‌ای استان محقق می شود، ما حتی در صادرات پسته و خرما طی ۱۱ ماهه امسال افت داشتیم.
نیازمند تدوین سند ملی دیپلماسی در کشور هستیم
بهره گیری از حوزه سیاست در اقتصاد، حرکتی است که بیشتر کشورهای توسعه یافته دنیا در مسیر رشد اقتصادی خود، از آن بهره گرفته اند اما باوجود شکل گرفتن جنگ اقتصادی و تحریم ها علیه کشورمان، این روابط ایران را نیز تحت شعاع قرار داده و ضرورت توجه به این حوزه را بیش از گذشته گوشزد می کند.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در این زمینه معتقد است: مطالبه‌ای جدی از وزارت امور خارجه داریم، امروز بشدت نیازمند تدوین سند ملی دیپلماسی در کشور هستیم سندی که راهبرد بلند مدت ایران را مشخص می‌کند.
محمدرضا پوابراهیمی تصریح کرد: خروجی سئوال از وزیر خارجه در سال ۹۳ این بود که دیپلماسی اقتصادی در این وزارت تعریف شده اما این سیاست باید به صورت همه جانبه در تمامی دولت رقم بخورد.
پورابراهیمی عنوان کرد: وزارت امور خارجه باید پرچم نظام‌جمهوری اسلامی را بر سر صادرکنندگان ایرانی در سراسر دنیا بگستراند.
وی افزود: وزارتخانه های صمت و اقتصاد هم ظرفیت های خوبی برای توسعه صادرات کشور دارند، جذب سرمایه گذاری خارجی جزو اولویت های ماست که در این زمینه باید ظرفیت سازی بیشتری بر تولید داشته باشیم.
تاثیر مذاکرات
نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی در ادامه با تاکید بر اینکه هماهنگی برای ایجاد سند راهبردی به عنوان دیپلماسی اقتصادی با جدیت پیگیری شود گفت: روند مذاکرات خارجی ایران مثبت است اما آینده کشور را به مذاکرات گره نخواهیم زد.
وی افزود: بیانیه مجلس شورای اسلامی پشتوانه ای برای دولت در مذاکرات است، خوشبختانه مسیر باز شده و خود آمریکایی ها اعلام کردند که باوجود تحریم های سخت روند شرایط اقتصادی ما از سال های گذشته بهتر شده؛ خودشان شکست مقابل جمهوری اسلامی را اعلام کردند و صادرکنندگان افتخار ما در جنگ اقتصادی هستند و باعث شدند که جلو آمریکا پیروز باشیم.
پشتیبانی از صادرات، هزینه نیست
استاندار کرمان نیز معتقد است: متخصصان را باید در تار و پود صنعت تزریق کنیم، صنعتگر بداند کار او فقط اداره واحد تولیدی خودش است و صادرات را به افراد خبره این حوزه بسپرد؛ اینها هزینه نیست و در واقع به سرمایه گذاری عمیق و چندوجهی تبدیل می شود.
علی زینی وند افزود: در این حوزه باید گروه‌هایی به کمک صنایع استان بیایند، اگر واحدی تولیدی به فکر انجام همه کارها از تولید تا صادرات باشد، آن صنعت محکوم به شکست است.
وی افزود: ذهنیت مردم ما حتی پس از گذشت چند نسل همچنان روی برخی از کالاهای خارجی و برندهای خاص  است و در حالی که در واقعیت کیفیت آنها از محصولات داخلی ما هم کمتر است، ذهنیت مصرف کننده را نمی توانیم تغییر دهیم، زیرا آنان کار عمیق انجام می دهند و تا نسل‌ها جایگاه خود را در بازار حفظ می‌کنند و ما نیز باید همینگونه عمل کنیم.
زینی وند افزود: بدون دانش و شناخت نیاز دنیا و پیچیدگی رقابت‌ها و بدون شناخت ذائقه عرضه و تقاضا ملت‌ها نمی توان روی توسعه صادرات کار کرد.
وی با طرح این سوال که صادرات استان کرمان در حوزه مواد معدنی افزایش یافته و باید بررسی کرد که آیا به علت مزیت و برنامه ریزی ما بوده یا فاکتورهای دیگر به داد ما رسیده است؟ گفت: صادرکننده ما نباید از ارزان شدن دلار و از دست دادن بازارهای خود بترسد که وجود این اتفاق نشان می دهد، پایه های اقتصاد ما محکم نیست.
ضرورت نگاه راهبردی در صادرات
استاندار کرمان تصریح کرد: نرخ دلار حتی در جاهایی تحریم ها به داد ما می رسد لذا صادرکنندگان باید به دقت روی این حوزه برنامه ریزی کنند، اگر انرژی را بخواهیم به قسمت معمول جهانی به صنعت بدهیم، این سوال مطرح می شود که آن صنایع چکار می کنند؟ پس باید با دید راهبردی روی این حوزه کار شود.
زینی وند افزود: استان کرمان همچنین با برنامه ریزی دقیق و بازارهای قابل دسترس بین الملل را تصاحب می‌کند، هرچند تصرف این بازارهای باوجود زیرساخت‌ها و حمل و نقل فعلی کاری دشوار نیست اما هم اکنون بنادری در دسترس ما هستند که حتی از بازارهای داخلی استان نزدیکترند و این ظرفیت مغفول مانده است.
وی بیان کرد: بندر چابهار از راه‌ دریایی به کانون های جمعیتی همچون هند وصل می شود و می‌توانیم به سهولت به این بازار پر ظرفیت راه یابیم و برندسازی محصولات استان سال ها در افغانستان و پاکستان جا افتاده و آنها به صنایع و تولیدات کشاورزی مرغوب و خارج از فصل ما نیاز دارند.
استاندار کرمان خاطرنشان کرد: این همه ظرفیت صادراتی استان کرمان ازجمله پسته، خرما ،صنایع معدنی و صنایع دستی زیبا در استان وجود دارد که اعتقاد دارم کف صادرات کرمان باید پنج میلیارد دلار باشد که دور از دسترس نیست.
وی یادآور شد: رسیدن به آمار پنج میلیارد دلار صادرات نیاز به پیگیری، تمرکز و هماهنگی در اخذ تصمیمات استانی دارد و اتاق بازرگانی استان کرمان در این حوزه به خوبی ورود کرده و جلساتی با سفرای ما در کشورهای مختلف می گذارد.
استاندار کرمان تاکید کرد: بایستی شاهد حضور هدفمند و تاثیرگذار بازرگانان ایرانی در نمایشگاه های جهانی باشیم که این امر بشدت می تواند صادرات ما را توسعه بخشد، ضمن آنکه نباید از ظرفیت فضای مجازی و بازاریابی الکترونیکی غافل شویم و باید روی این بحث کاری حرفه ای شود.
به گزارش ایرنا هرچند اکنون اراده و اقدامات خوبی برای حمایت از تولید و صادرات درون کشور شکل گرفته اما تا رسیدن به نقطه مطلوب همچنان رفع موانع و چالش های موجود صادرکنندگان با نگاه صادرات محور ضرورت دارد.