printlogo


پرونده‌ای برای تولید شمش فولاد در میدکو/2
فصلی برای جبران عقب ماندگی؛ رویدادی اقتصادی با اثرات بی بدیل اجتماعی
فصلی برای جبران عقب ماندگی؛ رویدادی اقتصادی با اثرات بی بدیل اجتماعی
کد خبر: 431
یکی‭ ‬از‭ ‬نشانه‭ ‬های‭ ‬توسعه‭ ‬یافتگی‭ ‬هر‭ ‬کشور‭ ‬یا‭ ‬منطقه،‭ ‬کاهش‭ ‬نسبت‭ ‬خام‭ ‬فروشی‭ ‬به‭ ‬محصولات‭ ‬واسطه‭ ‬ای‭ ‬و‭ ‬نهایی‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬دیگر‭ ‬سخن،‭ ‬هر‭ ‬چه‭ ‬سهم‭ ‬منابع‭ ‬طبیعی‭ (‬در‭ ‬مقابل‭ ‬سهم‭ ‬بهره‭ ‬وری،‭ ‬تکنولوژی،‭ ‬دانش‭ ‬و‭ ...) ‬در‭ ‬تولید‭ ‬حقیقی‭ ‬و‭ ‬رشد‭ ‬اقتصادی،‭ ‬بیشتر‭ ‬باشد،‭ ‬نشانه‭ ‬عقب‭ ‬ماندگی‭ ‬بیشتری‭ ‬در‭ ‬اقتصاد‭ ‬است‭. ‬یکی‭ ‬از‭ ‬خصوصیات‭ ‬مهم‭ ‬کشورها
 حسین مهرابی:

بررسی‭ ‬قیمت‭ ‬مواد‭ ‬خام‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬محصولات‭ ‬فرآوری‭ ‬شده،‭ ‬طی‭ ‬یک‭ ‬دوره‭ ‬سی‭ ‬ساله،‭ ‬حکایت‭ ‬از‭ ‬کاهش‭ ‬قیمت‭ ‬نسبی‭ ‬مواد‭ ‬خام‭ ‬در‭ ‬مقایسه‭ ‬با‭ ‬محصولات‭ ‬فرآوری‭ ‬شده،‭ ‬را‭ ‬دارد‭. ‬به‭ ‬بیان‭ ‬دیگر‭ ‬رابطه‭ ‬مبادله‭ ‬قیمتی،‭ ‬به‭ ‬زیان‭ ‬خام‭ ‬فروشی‭ ‬است‭. ‬از‭ ‬طرف‭ ‬دیگر،‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬الگوهای‭ ‬نظری‭ ‬مرحله‭ ‬ای‭ ‬توسعه،‭ ‬انتظار‭ ‬بر‭ ‬افزایش‭ ‬سهم‭ ‬محصولات‭ ‬فرآوری‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬بهره‭ ‬وری‭ ‬اقتصادی،‭ ‬در‭ ‬دوره‭ ‬گذار‭ ‬اقتصادی‭ ‬است‭. ‬استان‭ ‬کرمان‭ ‬از‭ ‬دیرباز‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬بهشت‭ ‬معادن،‭ ‬بر‭ ‬سر‭ ‬زبان‭ ‬ها‭ ‬افتاد،‭ ‬اما‭ ‬به‭ ‬اندازه‭ ‬شهرتش‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬زمینه،‭ ‬بهره‭ ‬مند‭ ‬نشد‭. ‬دلیل‭ ‬این‭ ‬امر،‭ ‬عمدتا‭ ‬در‭ ‬عدم‭ ‬تکمیل‭ ‬زنجیره‭ ‬ارزش،‭ ‬نهفته‭ ‬بود،‭ ‬برداشت‭ ‬های‭ ‬سلیقه‭ ‬ای،‭ ‬کوتاه‭ ‬مدت،‭ ‬متفاوت‭ ‬و‭ ...  ‬از‭ ‬ارزش‭ ‬آفرینی‭ ‬و‭ ‬توسعه‭ ‬این‭ ‬فعالیت،‭ ‬باعث‭ ‬این‭ ‬امر‭ ‬گردید‭. ‬

خوشبختانه‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬های‭ ‬اخیر،‭ ‬تکمیل‭ ‬زنجیره‭ ‬ارزش‭ ‬معادن‭ ‬استان‭ ‬کرمان،‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬ویژه‭ ‬در‭ ‬زمینه‭ ‬فولاد،‭ ‬به‭ ‬همگرایی‭ ‬بیشتری‭ ‬رسیده‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬امر‭ ‬بیم‭ ‬و‭ ‬امیدهایی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬همرا‭ ‬داشته‭ ‬و‭ ‬موافقین‭ ‬و‭ ‬مخالفین‭ ‬جدی‭ ‬و‭ ‬خاص‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬دارد‭. ‬تبدیل‭ ‬استان‭ ‬کرمان‭ ‬به‭ ‬قطب‭ ‬فولاد‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬دهه‭ ‬آینده،‭ ‬از‭ ‬منظر‭ ‬ملی،‭ ‬جای‭ ‬اما‭ ‬و‭ ‬اگرهای‭ ‬زیادی‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬نیازمند‭ ‬جلب‭ ‬حمایت‭ ‬افراد‭ ‬زیادی،‭ ‬از‭ ‬ذینفوذان‭ ‬سایر‭ ‬استان‭ ‬ها،‭ ‬در‭ ‬فرایند‭ ‬تصمیم‭ ‬سازی‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬زمینه،‭ ‬و‭ ‬نیز‭ ‬آماده‭ ‬سازی‭ ‬زیر‭ ‬ساخت‭ ‬ها‭ ‬است‭.  ‬

این‭ ‬بخش،‭ ‬می‭ ‬تواند‭ ‬سهم‭ ‬بالایی‭ ‬از‭ ‬تولید‭ ‬کالاهای‭ ‬واسطه‌ای‭ ‬را‭ ‬ارائه‭ ‬نماید‭. ‬همچنین‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬میزان‭ ‬مصرف‭ ‬هر‭ ‬یک‭ ‬از‭ ‬کالاهای‭ ‬واسطه‌ای‭ ‬در‭ ‬سایر‭ ‬فعالیت‌های‭ ‬اقتصادی،‭ ‬جایگاه‭ ‬مهمی‭ ‬دارد‭. ‬

بر‭ ‬اساس‭ ‬مطالعات‭ ‬اینجانب،‭ ‬با‭ ‬جدول‭ ‬داده‭ - ‬ستانده‭ ‬استان‭ ‬کرمان،‭ ‬مشخص‭ ‬شد‭ ‬که‭ ‬ساخت‭ ‬فلزات‭ ‬اساسی‭ ‬و‭ ‬ساخت‭ ‬سایر‭ ‬محصولات‭ ‬کانی‭ ‬غیرفلزی‭ (‬از‭ ‬بین‭ ‬39‭ ‬بخش‭ ‬جدول‭ ‬داده‭- ‬ستانده‭ ‬استان‭ ‬کرمان‭) ‬در‭ ‬گروه‭ ‬با‭ ‬پیوندهای‭ ‬پسین‭ ‬و‭ ‬پیشین‭ ‬قوی،‭ ‬قرار‭ ‬دارد‭. ‬مفهوم‭ ‬این‭ ‬امر،‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬که،‭ ‬افزایش‭ ‬تقاضای‭ ‬نهایی‭ ‬برای‭ ‬تولیدات‭ ‬این‭ ‬گروه‭ ‬از‭ ‬کالاها،‭ ‬بیشترین‭ ‬اثر‭ ‬را‭ ‬بر‭ ‬تقویت‭ ‬تولید‭ ‬سایر‭ ‬بخش‭ ‬های‭ ‬بالادستی‭ ‬استان‭ ‬خواهد‭ ‬داشت،‭ ‬ضمن‭ ‬اینکه‭ ‬سهم‭ ‬نسبتا‭ ‬بالای‭ ‬تولیدات‭ ‬این‭ ‬گروه‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬کالای‭ ‬واسطه‭ ‬مورد‭ ‬مصرف‭ ‬بخش‭ ‬های‭ ‬پا‭ ‬یین‭ ‬دستی‭ (‬به‭ ‬صورت‭ ‬کالای‭ ‬واسطه‭) ‬قرار‭ ‬خواهد‭ ‬گرفت‭. ‬

کاهش‭ ‬خام‭ ‬فروشی‭ ‬و‭ ‬ایجاد‭ ‬ارزش‭ ‬افزوده‭ ‬بالاتر‭ ‬از‭ ‬هر‭ ‬واحد‭ ‬دخایر‭ ‬معدنی،‭ ‬راهکار‭ ‬بهره‭ ‬وری‭ ‬از‭ ‬سرمایه‭ ‬های‭ ‬معدنی‭ ‬است‭. ‬استان‭ ‬کرمان‭ ‬حدود‭ ‬نیمی‭ ‬از‭ ‬ذخایر‭ ‬سنگ‭ ‬آهن‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬داراست،‭ ‬اما‭ ‬سهمش‭ ‬از‭ ‬زنجیره‭ ‬ارزش،‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬اندازه‭ ‬نبوده‭ ‬و‭ ‬راه‭ ‬درازی‭ ‬برای‭ ‬رسیدن‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬پیش‭ ‬دارد‭. ‬ارزنده‭ ‬ترین‭ ‬پیامد‭ ‬اتفاقات‭ ‬توسعه‭ ‬صنایع‭ ‬فولادی،‭ ‬در‭ ‬استان‭ ‬کرمان،‭ ‬اثرات‭ ‬اشتغال‭ ‬زایی‭ ‬مستقیم‭ ‬و‭ ‬غیر‭ ‬مستقیم‭ ‬آن‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬اثر‭ ‬به‭ ‬نوبه‭ ‬خود،‭ ‬اثرات‭ ‬بی‭ ‬بدیل‭ ‬اجتماعی،‭ ‬و‭ ... ‬را‭ ‬ایجاد‭ ‬خواهد‭ ‬کرد‭. ‬

توسعه‭ ‬صنایع‭ ‬فولادی،‭  ‬و‭ ‬پایداری‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬بلند‭ ‬مدت،‭ ‬نیاز‭ ‬به‭ ‬قدرت‭ ‬رقابت‭ ‬پذیری‭ ‬جهانی‭ ‬دارد‭. ‬بهره‭ ‬مندی‭ ‬از‭ ‬انرژی‭ ‬ارزان،‭ ‬اعتبارات‭ ‬حمایتی،‭ ‬نیروی‭ ‬کار‭ ‬ارزان،‭ ‬محدودیت‭ ‬های‭ ‬وارداتی،‭ ‬و‭ ... ‬در‭ ‬بلند‭ ‬مدت،‭ ‬نمی‭ ‬تواند‭ ‬ادامه‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭. ‬همچنین‭ ‬محدویت‭ ‬آب‭ ‬هم‭ ‬یک‭ ‬مسأله‭ ‬اساسی‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬قطعا‭ ‬قیمت‭ ‬آب‭ ‬در‭ ‬بلند‭ ‬مدت،‭ ‬جهش‭ ‬بیشتری‭ ‬را‭ ‬تجربه‭ ‬خواهد‭ ‬کرد‭. ‬

لذا‭ ‬رقابت‭ ‬بلند‭ ‬مدت‭ ‬نیازمند‭ ‬تکنولوژی‭ ‬های‭ ‬پیشرفته‭ ‬همانند‭ ‬تکنولوژی‭ ‬های‭ ‬کم‭ ‬آب‭ ‬بر‭( ‬مثل‭ ‬خنک‭ ‬سازی‭ ‬کک‭ ‬بدون‭ ‬آب‭)‬،‭ ‬تکنولوژی‭ ‬های‭ ‬دانش‭ ‬بنیان،‭ ‬تکنولوژی‭ ‬های‭ ‬ارتقا‭ ‬بهره‭ ‬وری‭ ‬فنی‭ ‬و‭ .... ‬است‭. ‬

همچنین‭ ‬اکتشافات‭ ‬جدید،‭ ‬باید‭ ‬توسط‭ ‬شرکت‭ ‬های‭ ‬مجرب،‭ ‬مورد‭ ‬توجه‭ ‬جدی‭ ‬قرار‭ ‬گیرد‭. ‬همچنین‭ ‬بایستی‭ ‬شرایط‭ ‬برای‭ ‬ورود‭ ‬کارآفرینان‭ ‬بخش‭ ‬خصوصی‭ ‬و‭ ‬شرکت‭ ‬های‭ ‬کوچک‭ ‬و‭ ‬متوسط،‭ ‬در‭ ‬صنایع‭ ‬پائین‭ ‬دستی‭ ‬فولاد،‭ ‬توسط‭ ‬ایجاد‭ ‬شرایط‭ ‬و‭ ‬زیر‭ ‬ساخت‭ ‬های‭ ‬لازم،‭ ‬ایجاد‭ ‬گردد،‭ ‬زیرا‭ ‬این‭ ‬امر‭ ‬موجب‭ ‬تمرکز‭ ‬سرمایه‭ ‬و‭ ‬گسترش‭ ‬صنعت‭ ‬در‭ ‬بلند‭ ‬مدت‭ ‬خواهد‭ ‬شد‭. ‬

افزایش‭ ‬هزینه‭ ‬حمل‭ ‬و‭ ... ‬هم‭ ‬در‭ ‬افزایش‭ ‬اهمیت‭ ‬این‭ ‬مساله‭ ‬نقش‭ ‬مهمی‭ ‬دارد‭. ‬توجه‭ ‬به‭ ‬مسایل‭ ‬زیست‭ ‬محیطی‭ ‬و‭ ‬تبدیل‭ ‬این‭ ‬صنعت‭ ‬به‭ ‬صنعت‭ ‬سبز‭ ‬هم،‭ ‬باید‭ ‬مورد‭ ‬توجه‭ ‬قرار‭ ‬گیرد‭. ‬

بدیهی‭ ‬است،‭ ‬مداخله‭ ‬هوشمندانه‭ ‬دولت‭ ‬در‭ ‬خصوص‭ ‬نرخ‭ ‬های‭ ‬مالیات،‭ ‬یارانه‭ ‬ها،‭ ‬حمایت‭ ‬ها،‭ ‬ممنوعیت‭ ‬ها‭ ‬و‭...(‬حتی‭ ‬در‭ ‬سایر‭ ‬حوزه‭ ‬ها‭ ‬همانند‭ ‬حمل‭ ‬و‭ ‬نقل،‭ ‬پتروشیمی‭ ‬و‭ ...)‬،‭ ‬نقش‭ ‬مهمی‭ ‬در‭ ‬تکمیل‭ ‬زنجیره‭ ‬ارزش،‭ ‬و‭ ‬دستیابی‭ ‬به‭ ‬اهداف‭ ‬عالیه‭ ‬این‭ ‬صنعت‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬امر،‭ ‬مستلزم‭ ‬تدوین‭ ‬یک‭ ‬بسته‭ ‬جامع‭ ‬سیاستی،‭ ‬و‭ ‬نیز‭ ‬رایزنی‭ ‬مقامات‭ ‬استان،‭ ‬برای‭ ‬عملیاتی‭ ‬کردن‭ ‬آن‭ ‬است‭. ‬تجربه‭ ‬چین‭ ‬طی‭ ‬سه‭ ‬دهه‭ ‬گذشته،‭ ‬در‭ ‬صنعت‭ ‬فولاد‭ ‬می‭ ‬تواند‭ ‬راهنمای‭ ‬خوبی‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬زمینه‭ ‬باشد،‭ ‬البته‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬تجربه،‭ ‬نیازمند‭ ‬بومی‭ ‬کردن‭ ‬و‭ ‬انطباق‭ ‬آن‭ ‬با‭ ‬شرایط‭ ‬و‭ ‬ظرفیت‭ ‬های‭ ‬استان‭ ‬و‭ ‬کشور‭ ‬است‭. ‬

 

‭* ‬عضو‭ ‬هیات‭ ‬علمی‭ ‬دانشگاه‭ ‬شهید‭ ‬باهنر‭ ‬کرمان

لینک مطلب: http://eghtesadkerman.ir/News/item/431