بیش از هزار و ۳۰۰ کارگر بزرگترین معدن کرومیت ایران که ۷۰ درصد منابع کل کشور را در خود جای داده، یک ماه است که به علت تعطیلی ناشی از اختلافات پیمانکار و کارفرما خانه‌نشین شده‌اند.

برخی از کارگران می‌گویند این اختلاف به خاطر این است که کارفرما بتواند در قرارداد خود تجدیدنظر کند و امتیاز بیشتری از دولت بگیرد و برخی دیگر می‌گویند مشکلات معدن به خاطر مسائل مالی زیاد شده است. دلیل آن هر چه هست، فعلا بیش از هزار کارگر به خاطر تعطیلی بیکار شده‌اند.  معدن فاریاب واقع در شهرستان منوجان کرمان یکی از منابع غنی کرومیت ایران را دارد که با اعلام تعطیلی از سوی کارفرمای خصوصی معدن و یکی از شرکت‌های زیر مجموعه خود جمعیت بزرگی از کارگران کرمانی را درگیر چالش بیکاری کرده است. آنهم در روز‌هایی که نان به قدر حفظ جان است و کمتر کارگری اساساً می‌تواند پس‌اندازی برای این روز‌های تنگ در دست داشته باشد.
بیکاری ۱۳۰۰ کارگر معدن فاریاب
بیش از سه ماه از سال ۱۴۰۱ گذشته، اما معدنکاران می‌گویند فقط با دستمزد فروردین ماه روزگارشان را سپری کرده‌اند. کارگران معدن فاریاب سال گذشته هم جاده بندرعباس-کهنوج را در اعتراض به عدم پرداخت مطالباتشان بستند.
در پی اعتصابات، کارفرما تعهداتی به کارگران داد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها استخدام مستقیم کارگران از طریق شرکت فاریاب بود، اما بعد از گذشت یک سال چالش‌هایی درباره عمل به این وعده، مجدداً معدن کرومیت منوجان کرمان را به صدر اخبار آورده است.
چنانکه کارگران می‌گویند تعطیلی شرکت به اختلافات اخیر کارگران و کارفرما بر می‌گردد. بنا به گفته یکی از نمایندگان کارگری معدن فاریاب؛ اواخر اردیبهشت ماه کارفرمای شرکت فاریاب از کارگران خواست با شرکت پیمانکاری انگوران زنجان قرارداد کاری خود را منعقد کنند. کارفرما حدود یک ماه پیش قرارداد‌های کاری را ساعت ۹ صبح در تونل به کارگران ارایه داده و ساعت ۱۱ صبح قرارداد‌ها جمع‌آوری شده است. در این دو ساعت نیز از آنجا که کارگران مشغول کار سخت در تونل معدن بودند، قرارداد‌ها امضا نشده است و سپس کارفرما تعطیلی معدن را به علت «عدم تمکین پرسنل در امضای قرارداد» اعلام کرده است و در پی این تعطیلی تاکنون حقوق اردیبهشت ماه و سنوات و عیدی کارگران نیز تسویه نشده است.
به گفته این کارگر؛ معمولاً امضای قرارداد در شرکت سه تا پنج روز زمان برده است، اما این بار خلاف قاعده کارفرما تنها حدود دو ساعت قرارداد را به کارگران ارایه کرده است. خواسته کارفرما یعنی امضای قرارداد با شرکت پیمانکار برخلاف چیزی است که کارفرما و مسئولان استانی در سال گذشته بعد از اعتراضات کارگری تعهد دادند که آنهم قرارداد مستقیم با شرکت فاریاب بود.
نبود امنیت شغلی کارگران پیمانکاری و حقوق و مزایای کمتر آن باعث نگرانی معدنکاران شرکت فاریاب هم بود. به همین علت این هزار و ۳۰۰ کارگر در سال گذشته اعتراض کردند؛ به این امید که پای شرکت‌های پیمانکاری به معدن فاریاب باز نشود.
این نماینده کارگری می‌گویند: کارگرانی که توسط شرکت‌های واسطه نیروی انسانی و پیمانکاران در بخش‌های مختلف معادن کرمان و شهر‌های دیگر در حوزه‌های پیش روی و استخراج، مشغول به کار هستند، عمدتاً ثبات شغلی ندارند و هر لحظه امکان بیکاری آن‌ها وجود دارد. آن‌ها از پایین بودن مزایا و حقوق خود نسبت به کارگران رسمی نیز گلایه دارند و ما نمی‌خواهیم در شرایط بی‌ثبات اقتصادی کشور دچار چنین مشکلاتی بشویم. ضمناً ما از ابتدا به استخدام شرکت فاریاب درآمدیم و شرکت نباید از وظیفه‌ای که نسبت به کارگران دارد، شانه خالی کند.
حالا بعد از یک سال تمام آن تلاش‌ها بر باد رفته و مجدداً بحث حضور پیمانکاران در این معدن مهم کرمان دوباره مطرح شده است. عجیب‌تر اینکه این چالش حتی به تعطیلی معدن نیز انجامید. اواخر خرداد ماه نیز یکی از شرکت‌های زیرمجموعه معدن کرومیت منوجان نیز به علت عجیب دیگری حدود ۲۰۰ کارگر خود را بیکار کرده است.
کارگران این شرکت می‌گویند: به ما اعلام شد که به علت صرفه‌جویی در مصرف برق فعلا کار را تعطیل می‌کنیم. حال آنکه یکی از مدیران پیشتر گفته بود که از توانیر بندرعباس مجوز استفاده از پانزده مگاوات را دریافت کرده‌ایم، اما اکنون حدود یک مگاوات مصرف داریم. چرا که همه کوره‌ها با حداکثر ظرفیت نیز روشن نیستند.
نماینده کارگری معدن منوجان می‌گوید: ما کارگران خواهان بازگشت به کار خود هستیم و ضمناً می‌خواهیم کارفرما به همه تعهداتی که در سال گذشته در جلسات شورای تامین استان به کارگران داشته، عمل کند. به گفته این نماینده کارگری؛ اکنون نیز این موضوعات به اطلاع مسئولان استانی رسیده، ولی هنوز نتایجی در بر نداشته است.
به گفته یکی از کارگران شرکت فاریاب؛ در سال گذشته که کارگران اعتراضات گسترده‌ای داشتند و حتی جاده بندرعباس کهنوج را نیز مدتی بسته بودند، کارفرما نیز توانست به برخی از مطالبات خود از دولت از جمله کاهش مالیات و حق مالکانه شرکت برسد. ضمناً شرکت با هماهنگی دولت توانست مقادیری هم سیمان از شرکت‌های سیمانی کشور دریافت کند؛ بنابراین امسال نیز بیم این می‌رود که برخی از اقدامات کارفرما در راستای کسب امتیازاتی از دولت باشد.
اگرچه مشخص نیست آنچه امروز در معدن کرومیت منوجان کرمان رخ داده چالش کارگری است یا در واقع استفاده از مشکلات کارگران برای کسب امتیازات کارفرما خصوصی معدن از دولت، اما به هر حال مشخص است که تاوان این چالش‌ها را اکنون کارگران می‌دهند که بیش از دو ماه بدون حقوق زندگی خود را می‌گذرانند؛ آنهم در شرایط کنونی تورم و گرانی.
حذف پیمانکاران در دولت
مدتی است که دولت و مجلس داعیه حذف پیمانکاران را دارند. البته این امر نتیجه بار‌ها اعتراض کارگران نسبت به نبود عدالت در پرداخت و امنیت شغلی در شرکت‌های پیمانکاری بوده است. البته این نخستین دولتی نیست که برای حذف پیمانکاران اقدام می‌کند یا از آن سخن می‌گوید، اما به نظر می‌رسد که ریشه پیمانکاری در ایران محکم‌تر از آن است که بریده شود. این شرکت‌های پیمانکاری از روابط و رانت برخوردار هستند و خیلی از آن‌ها از سوی شرکت‌های مادر در راستای ارزان‌سازی نیروی کار و دور زدن قوانین مالیاتی کشور و... ایجاد شده‌اند.
به گزارش رویداد۲۴، با این وجود از شهریورماه سال گذشته طرح ساماندهی استخدام کارکنان دولت وارد مجلس شده است. ۲۲ فروردین ماه خبر رسید که قرار است مجددا جلسه‌ای در مورد طرح ساماندهی در سازمان امور استخدامی کشور با حضور برخی از نمایندگان برگزار شود و کلیات آن پنجم تیر ماه به تصویب رسیده است. البته قرار بر این شد که جزئیات این طرح در کمیسیون اجتماعی مجلس بررسی و بار دیگر به صحن علنی مجلس بازگردد تا تکلیف طرح ساماندهی به طور کامل مشخص شود. ضمناً تا همین الان نیز این طرح بار‌ها بین مجلس و سازمان امور استخدامیِ کشور دست به دست شده است. سازمان امور استخدامی کشور، طرح را دارای بار مالیِ بسیار برای دولت می‌داند و مخالف سر سخت آن به حساب می‌آید. ادعایی که البته بار‌ها به واسطه‌ی بسیاری از کارشناسان این حوزه رد شده است.
سازمان امور استخدامی کشور البته بعداً دلایل دیگری نیز مطرح کرد. از جمله اینکه حسین عرب اسدی، معاون سرمایه انسانی سازمان امور استخدامی کشور با بیان اینکه عدالت استخدامی خط قرمز ما است، گفته بود: «افرادی که متقاضی جذب به عنوان کارمند در دستگاه‌های اجرایی هستند، اعم از اینکه در حال حاضر در دستگاه مشغول هستند یا قصد ورود به دستگاه را دارند، صرفاً باید از طریق آزمون استخدامی اقدام کنند؛ امتیاز قائل‌شدن در آزمون استخدامی برای کسانی که در قالب نیروی شرکتی در دستگاه‌ها مشغول به کارند، مغایر با عدالت است و از نظر قانون همه برابر هستند.»
با اینحال حتی اگر این طرح به تصویب برسد، همچنان مشکلی از مشکلات کارگران معدن کرومیت منوجان حل نمی‌کند. جمعیت خیلی بزرگ کارگرانی که به استخدام شرکت‌های خصوصی هستند، از مزیت‌های این طرح بی‌بهره می‌مانند و البته جمعیت قابل اغماضی هم نیستند. ضمناً حذف پیمانکار از بدنه دولت اگر به دلایل منطقی صورت بگیرد، همان دلایل عیناً برای کارگران بخش خصوصی نیز صادق است. این است که کارگرانی مثل کارگران معدن کرومیت منوجان در مقابل ورود پیمانکار به شرکت ایستادگی کرده‌اند و به خوبی می‌دانند اگر این مقاومت بشکند، چالش‌های بعدی ناگزیر خواهد بود و شاید هیچ وقت نیز راه بازگشتی نداشته باشند.