همه بازارها بی‌تاثیر از تورم و افزایش هزینه‌ها نبو‌ده‌اند. اجاره‌بها هم در بازار مسکن افزایش هزینه‌ را به خانوارها تحمیل کرده است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران سهم اجاره بها در سبد هزینه خانوارهای کرمانی در سال گذشته ۲۲ درصد بوده که کمتر از میانگین کشوری است...

اطلاعات مربوط به سطح مخارج سالانه خانوارهای ساکن در ۳۱استان کشور در سال۱۴۰۰ و همچنین متوسط اجاره‌بها در هر استان نشان می‌دهد، سال گذشته هزینه تامین مسکن دست‌کم برای مستاجرها از «سقف متعارف جهانی» فراتر رفت.
این اضافه‌وزن ناشی از دو عامل اصلی موثر بر تورم اجاره – جهش قیمت مسکن و کنترل دستوری اجاره‌بها- رقم خورد که نتیجه‌اش، افزایش جمعیت اجاره‌نشین‌ها در مناطق شهری بوده است. سهم اجاره‌بها در سبد هزینه خانوار در ابتدای دهه۹۰ به میزان یک‌پنجم هزینه‌ها بود.
گزارش جدید از سهم اجاره‌‌‌بها در سبد هزینه‌‌‌های خانوارهای شهری حکایت از افزایش فشار این سرفصل هزینه‌‌‌ای بر مخارج زندگی شهروندان دارد.
فشارسنجی هزینه اجاره‌‌‌نشینی مستاجرها در نسبت با مخارج سالانه گذران زندگی که به تازگی اطلاعات آن در گزارش مرکز آمار از دخل و خرج خانوار در سال ۱۴۰۰ منعکس شده، حکایت از آن دارد که وزن هزینه اجاره‌‌‌بها بر سبد هزینه‌‌‌های خانوارهای مستاجر یک واحد‌ درصد افزایش پیدا کرده است.
بر اساس گزارش اخیر مرکز آمار از درآمد – هزینه خانوارها نشان می‌دهد هزینه اجاره یک واحد آپارتمان ۷۵ مترمربعی در مناطق شهری کشور در سال ۱۴۰۰ به طور میانگین ۲/ ۳۰‌درصد از کل هزینه‌‌‌های خانوار را شامل می‌شد و این در حالی است که این سهم در سال ۹۹ معادل ۲۹‌درصد بوده است. به این ترتیب اجاره‌‌‌بها در سبد هزینه‌‌‌های خانوار رشد و به تعبیری اضافه وزن پیدا کرده است.
آمار مذکور از یک جنبه دیگر نیز قابل تامل است؛ چراکه حداکثر سطح هزینه اجاره‌‌‌بها در کشور باید ۳۰‌درصد باشد و این در حالی است که در سالی که گذشت، سهم هزینه‌‌‌های تامین مسکن اجاری برای خانوارهای شهری از این مرز متعارف، اندکی فراتر رفته است. به این ترتیب سهم اجاره از سبد هزینه‌‌‌های خانوار شهری از سقف مورد انتظار عبور کرده و فعلا بر اساس آمار رسمی به طور میانگین این سهم در کل شهرهای کشور ۲/ ۰ واحد‌درصد بیشتر از مقدار قابل قبول۳۰‌درصدی است.
البته آذر سال گذشته مرکز آمار ایران گزارش اقتصادی دیگری نیز منتشر کرد که بر مبنای داده‌‌‌های آن مشخص شد سهم اجاره‌‌‌بها از سبد هزینه‌‌‌های خانوار به ۴۲‌درصد رسیده است. اما مبتنی بر خط‌‌‌کش گزارش‌های سالانه «درآمد – هزینه خانوارها به تفکیک شهری و روستایی» که توسط این مرکز منتشر می‌شود، میانگین سهم اجاره‌‌‌بها از سبد هزینه‌‌‌های خانوار شهری در سال ۹۹ معادل ۲۹‌درصد بوده که در سال ۱۴۰۰ به ۲/ ۳۰‌درصد افزایش یافته است. بر اساس آمار منعکس شده در گزارش اخیر مرکز آمار از دخل و خرج خانوارها، در سالی که گذشت هر خانواده شهری در کشور به طور میانگین ۲۸‌میلیون تومان بابت تامین هزینه‌‌‌های مسکن اجاری هزینه کرده‌‌‌اند که این رقم ۲/ ۳۰‌درصد از کل هزینه ۹۲‌میلیون و ۵۰۰‌هزار تومانی سالانه این خانوارهاست.
وضعیت اجاره‌‌‌نشین‌‌‌ها در ۳۱ استان
محاسبه سهم اجاره‌‌‌بها در سبد هزینه خانوارها به تفکیک ۳۱ استان همان‌طور که انتظار می‌رود حکایت از رکوردزنی استان تهران در این نسبت دارد. در حالی که میانگین نسبت اجاره‌‌‌بها در کل هزینه‌‌‌های خانوار شهری در سال گذشته در کشور ۲/ ۳۰‌درصد بوده است، این میزان در استان تهران حدود ۴۶‌درصد است. استان‌‌‌ البرز نیز در رده بعدی قرار گرفته و اجاره‌‌‌نشین‌‌‌ها در این استان ۸/ ۳۲‌درصد از هزینه‌‌‌های سالانه خود را به پرداخت اجاره‌‌‌بها اختصاص داده‌‌‌اند. نسبت اجاره‌‌‌بها به کل هزینه‌‌‌های خانوار در استان گیلان پارسال ۲۸‌درصد بوده و در رده‌‌‌بندی فشار اجاره‌‌‌بها بر سبد هزینه‌‌‌های خانوار، در رتبه سوم قرار گرفته است. پس از آن استان‌‌‌های قم و قزوین با نسبت ۲۷‌درصد و استان‌‌‌های هرمزگان و خراسان رضوی با نسبت‌‌‌های ۲۶ و ۲۵ در مراتب بعدی قرار گرفته‌‌‌اند.
این گزارش نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۰ خانوارهای اجاره‌‌‌نشین در استان‌‌‌های چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد، یزد، خراسان جنوبی و ایلام به ترتیب در وضعیت به مراتب مطلوب‌‌‌تری نسبت به مستاجران دیگر استان‌‌‌ها قرار داشته‌‌‌اند، چراکه سهم اجاره‌‌‌بها از سبد هزینه‌‌‌های خانوار این استان‌‌‌ها در کمترین مقدار (بین ۱۱ تا ۵/ ۱۳‌درصد) بوده است.