کارخانه بازیافت زباله در کلانشهر کرمان که خیلی وقت نبود فعال شده بود و نصفه نیمه و زیر ظرفیت نیز کار می کرد هم تعطیل شد تا تمامی زباله‌های این شهر دفن شوند...

موضوع پسماند در شهر کرمان یک معضل بزرگ و مهم به شمار می رود که طی سال های گذشته حل نشده و هرروز هم این مشکل از جایی بیرون می زند؛ از نحوه جمع آوری زباله گرفته تا مدیریت بازیافت که می تواند ثروت آفرین باشد؛ موضوعی که نیاز دارد مدیریت شهری کرمان برای آن چاره ای اساسی بیندیشد؛ موضوع را بزرگ ببیند و به سمت راه حل های بزرگ نیز برود.
اینک سر کوچه ها و خیابان های شهر کرمان در بیشتر نقاط سطل زباله وجود ندارد تا شهروندان زباله هایشان را در آن بگذارند؛ زباله ها جلو منازل، روی زمین در چهارراه ها گذاشته می شود و شیرابه آنها به همراه پلاستیک های پاره شده زباله تصاویر نازیبایی را ایجاد می کند و این درحالی است که مشکلات این شیوه دفع زباله برای سلامت شهروندان در جای خود نیاز به بررسی دارد.
طبق گفته کارشناسان روزانه بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ تن زباله در شهر کرمان تولید می‌شود؛ زباله‌هایی که بیشتر آنها تَر هستند و شرایط خوبی برای بازیافتشان وجود ندارد اما این زباله‌ها  چه تَر و چه خشک سال هاست که درگیر نبود فرایند تفکیک مناسب، دفع غیراصولی و نهایتا آتش‌سوزی غیراستاندارد شده اند و مجموع این اتفاقات باعث شده معضل زباله و تاثیرات جورواجور محیطی و زیستی آن سال‌های طولانی گریبانگیر مردم کرمان باشد.
معضلی که برای رفع بخشی از آن اواخر سال ۱۳۹۹ کارخانه بازیافت راه اندازی شد و اگرچه تاچند حدود پنج ماه باوجود بهره برداری و افتتاح رسمی تعطیل بود اما شهریورماه سال گذشته فعالیت خود را از سر گرفت و زیر ظرفیت کار می کرد اما همان هم این روزها تعطیل شده است.
کارخانه بازیافت زباله هر چند از قدم‌های مهم در مدیریت پسماند بود اما از همان آغاز فعالیت گاهی تعطیل و گاهی مجدد راه‌اندازی ‌شد و این کار کردن و کار نکردن عملا از تاثیرگذاری این کارخانه در مدیریت پسماند کاست.
کار نکردن و غیرفعال بودن کارخانه بازیافت زباله از یک طرف و کامل نبودن مجموعه آن در تجزیه و بازیافت همه نوع مواد دریافتی و ظرفیت پذیرش زباله کمتر نسبت به زباله تولیدی در طرف دیگر چرخه ناکارآمدی این کارخانه را تکمیل کرد تا آنکه وقتی کارخانه راه می افتد باز نمی تواند ادامه فعالیت دهد.
 علت‌های تعطیلی کارخانه بازیافت زباله چه بود؟
معاون پردازش و دفع پسماند سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا به زیان سرمایه‌گذار کارخانه بازیافت زباله و تعطیلی هشت ماهه این کارخانه اشاره کرد و افزود: طبق قرارداد با سرمایه‌گذار به ازای ۲۵۰ تن زباله‌ای که روزانه در اختیار این کارخانه قرار می‌گرفت ماهی ۷۰ میلیون تومان نیز به شهرداری از سوی سرمایه‌گذار پرداخت می‌شد اما متاسفانه با افزایش زباله‌گردهای سطح شهر و موضوع تفکیک زباله از مبدا، پسماندهای خشک برای آنالیز در این کارخانه کاهش و سیر نزولی به خود گرفت و  در نهایت سرمایه‌گذار دچار ضرر شد.
محمدباقر سلطانی ادامه داد: برای جبران ضررهای سرمایه‌گذار کارخانه بازیافت زباله یکسری نشست‌ها میان پیمانکار، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند و معاون خدمات شهری برگزار شد تا بتواند خلاء کاهش زباله‌های خشک جبران شود ولی متاسفانه بعد از چندین نشست کار به نتیجه نرسید و پیمانکار کار را تعطیل کرد و قرارداد فسخ شد.
وی به قرارداد جدید برای راه اندازی مجدد کارخانه بازیافت زباله اشاره کرد و ادامه داد: در قرارد جدید برای جذب سرمایه‌گذار به منظور فعالیت مجدد این کارخانه تمام موارد گذشته رفع عیب و اصلاح شده است.
آنطور که معاون پردازش و دفع پسماند شهرداری کرمان به آن اشاره کرد مهمترین دلیل تعطیلی کارخانه بازیافت زباله متضرر شدن سرمایه گذار این کارخانه است ضرری که بخشی از آن به موضوع جمع کردن زباله خشک‌ها توسط زباله‌گردها بر می‌گردد.
شهردار کرمان هم در همین زمینه در جلسه هفته پیش عمومی شورای شهر گفت: کارخانه بازیافت کرمان قرارداد سرمایه گذاری دارد و تعهد ما تحویل ۲۰۰ تن زباله به سرمایه‌گذار بود و تعطیلی کارخانه نیز به علت کاهش این میزان اتفاق افتاده است.
تفکیک از مبدا هم به علت ها افزوده شد
سعید شعرباف افزود: علت کاهش زباله کرمان شرایط تفکیک از مبدا و افزایش تعداد زباله گردها بوده است که از هشت ماه قبل باعث تعطیلی کارخانه زباله کرمان شد.
نکته قابل تامل اینکه تفکیک زباله از مبدا در دوره همین مدیریت شهری کلید خورده است؛ یعنی مشخص نیست چرا طرحی را کلید زده اند که به جای ایجاد زنجیره تکمیلی و بهبود فرآیند مدیریت پسماند خود به عنوان عاملی در تشدید مشکلات و تعطیلی کارخانه بازیافت منجر شده است.
موضوع دیگری که در تعطیلی کارخانه بازیافت زباله شهر کرمان تاثیر گذاشته به نوع تعامل شهرداری با گردانندگان و سرمایه‌گذاران این کارخانه بر می‌گردد؛ تعاملاتی که در ماه‌های گذشته با وجود کاهش زباله‌های خشک ورودی به این کارخانه با دریافت هزینه‌های ماهانه از سرمایه‌گذار شرایط را برای آن سخت کرده است.
حق الپرداختی به شهرداری
رییس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر کرمان در گفت‌وگو با ایرنا به مشکلاتی که باعث تعطیلی کارخانه  بازیافت زباله شهر کرمان شده اشاره کرد و افزود: سرمایه‌گذار قبلی این کارخانه مقدار قابل توجهی هزینه به شهرداری می‌داده و متاسفانه ضرر کرده است.
فتح الله مویدی ادامه داد: ما  به شهرداری اعلام کردیم به منظور میسر شدن راه‌اندازی مجدد کارخانه بازیافت زباله برای سرمایه‌گذاران جدید در این کارخانه یکسری معافیت‌های مالی قائل شود.
به گفته وی در توافقنامه شهرداری با سرمایه‌گذار قبلی کارخانه بازیافت زباله تاکید شده بود که تمامی زباله‌های خشک روزانه به کارخانه بازیافت ارسال شود  اما زباله دزدها و زباله جمع کن‌ها، زباله های قابل بازیافت را از سطح شهر جمع و این اتفاق حجم زباله های خشک ورودی به کارخانه بازیافت زباله را کاهش داد که در تعطیلی این کارخانه موثر بود.
جای خالی تولید کمپوست
از دیگر مشکلاتی که کارخانه بازیافت زباله شهر کرمان از آن رنج می‌برد نبود تکنولوژی لازم برای تولید کود کمپوست از زباله‌های تَر است. این کود یکی از راه‌حل‌های بسیار موثر برای مبارزه و خنثی سازی اثرات نامطلوب زباله‌های تَر و رهایی جوامع بشری از معضلاتی است که منابع و محیط زیست را به خطر می‌اندازد.
برای اینکه عملکرد مجموعه بازیافت زباله شهر کرمان کامل باشد علاوه بر راه‌اندازی مجدد این کارخانه در این شهر باید نسبت به راه‌اندازی کارخانه تولید کمپوست هم فکری کرد.
فکرهایی برای کمپوست شده
طبق گفته های معاون پردازش و دفع پسماند سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان برای این موضوع فکرهایی شده که اگر بموقع و هم راستای راه اندازی مجدد کارخانه بازیافت زباله اتفاق بیافتد در مدیریت پسماند شهر کرمان موثر است.
سلطانی به موضوع تفکیک زباله تَر و خشک در کارخانه بازیافت زباله و امکان نبودن بازیافت زباله تَر در این کارخانه اشاره کرد و افزود: ۲ هدف کاهش دفن زباله و تولید کمپوست از زباله‌های تَر از جمله اهداف ماست و در این راستا زباله تَری که در کارخانه بازیافت تفکیک می‌شود در آینده به کارخانه مجزای دیگری که متعلق به شهرداری است منتقل و تبدیل به کود کمپوست خواهد شد.
وی ادامه داد:در این باره ۲ موضوع پیگیری می‌شود یا این کارخانه تولید کود کمپوست از زباله‌های غیرخشک با توان و امکانات شهرداری راه‌اندازی خواهد شد یا این موضوع به بخش خصوصی واگذار می‌شود.
ضرورت افزایش حجم کارخانه بازیافت
طبق گفته‌های معاون پردازش و دفع پسماند سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان کارخانه بازیافت زباله این شهر علاوه بر مشکلاتی مثل نداشتن امکان تولید کود کمپوست از زباله‌های تَر و  موانعی که برای سرمایه‌گذاران این کارخانه وجود دارد نیازمند افزایش ظرفیت بازیافت زباله نیز هست.
سلطانی با اشاره به اینکه ۳۵۰ تن زباله روزانه اعم از تَر و خشک در سطح شهر جمع‌آوری می‌شود گفت: آن زمانی که کارخانه دفن زباله کار می‌کرد فقط حدودا هفتگی ۲۰۰ تا ۲۵۰ تن از این میزان زباله بازیافت و ۱۰۰ تن باقیمانده این زباله‌ها دفن می‌شد و راهی جز این موضوع وجود نداشت.
به گزارش ایرنا، وی با اشاره به اینکه از ۲۵۰ تن زباله‌ای که برای بازیافت به کارخانه می‌رفت مقدار قابل توجهی زباله تَر بود ادامه داد: چشم‌اندازی که برای سازمان مدیریت پسماند شهرداری داریم ۲  قضیه است یکی اینکه دفن زباله به صفر برسد و دیگر اینکه یک خط تولید دیگر در کارخانه بازیافت زباله ایجاد شود تا  ۱۰۰ یا ۱۵۰ تن زباله دیگری که بازیافت نمی‌شد امکان بازیافت داشته باشد.
رفع موانع در کارخانه بازیافت زباله
حال دوباره بعد از هشت ماه تعطیلی این کارخانه و سرنوشت تلخ برای بسیاری از زباله‌ها  و دفن آنها در سایت های دفن زباله دوباره صحبت‌هایی از راه‌اندازی کارخانه دفن زباله می‌شود صحبت‌هایی که قرار است پیمانکار و سرمایه‌گذار جدیدی برای این کارخانه پیدا کند و یکبار برای همیشه مشکلاتش را حل و دیگر تعطیل نشود.
معاون پردازش و دفع پسماند سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرمان با اشاره به اینکه به محض قطعی شدن قرارداد کار مزایده کارخانه بازیافت زباله به منظور راه اندازی مجدد انجام خواهد شد می‌گوید: تحلیل‌های لازم و بازبینی قرارداد برای راه‌اندازی مجدد این کارخانه انجام شده و مراحل نهایی خود را طی می‌کند.
سلطانی این را هم یادآور می‌شود که کارخانه بازیافت زباله بعد از یک دوره تعطیلی شهریور پارسال فعالیت مجدد خود را آغازه کرده بود و با ظرفیت اسمی روزانه حدود ۲۵۰ تن زباله در ماه‌های گذشته طی هشت ساعت فعالیت کاری اقدام به بازیافت زباله می‌کرد.
رییس کمیسیون خدمات شهری نیز در همین ارتباط گفت: برای فعالیت مجدد کارخانه بازیافت زباله شهر کرمان جلسه‌ای با محوریت مدیریت پسماند برگزار و صورت جلسه آن به شهرداری ارسال شد تا سریعا نسبت به فعالسازی مجدد این کارخانه اقدام کنند.
آمادگی سه متقاضی
مویدی با تاکید بر اینکه پیگیری‌ها برای فعالیت مجدد کارخانه بازیافت زباله از سوی شورا با جدیت دنبال می‌شود ادامه داد: تاکنون سه نفر برای راه‌اندازی و سرمایه گذاری در این کارخانه اعلام آمادگی کردند.
وی با تاکید بر اهمیت راه‌اندازی مجدد این کارخانه گفت: میزان زیادی سرمایه شهرداری در این کارخانه خوابیده و هزینه‌های زیادی برای آن انجام شده ولی متاسفانه غیرفعال است.
به گزارش ایرنا انتظار می رود مدیریت شهری کرمان موضوع پسماند را در این شهر مرکز استان در اندازه و قامت این شهر ببیند و به فکر راه حل های بزرگ و دائمی نیز باشد؛ موضوعی که باتوجه به ارزش ریالی زباله های سطح شهر که از آنها به عنوان طلای کثیف یاد می شود، می توان با ساماندهی مناسب موضوع، هم زمینه جمع آوری مناسب را از در منازل فراهم آورد و هم شاهد رویه کارشناسی در بازیافت همه آنها به شکل اصولی هم در بخش زباله های خشک و هم تر باشیم.
پسماندهای شهری بویژه زباله‌های خشک و تَر اگر بخوبی مدیریت و بازیافت نشوند خیلی زود کمر به نابودی محیط زیست خواهند بست زیرا  شیرآبه‌های زباله‌های تَر و زباله‌های خشک غیرقابل تجزیه‌ مشکلات فراوانی را گریبانگیر محیط زیست ما خواهند کرد.