ایران با دارا بودن بیش از 60 سال سابقه برنامه‌ریزی یکی از پیشگامان برنامه‌ریزی توسعه در جهان محسوب می‌شود برنامه‌ریزی به مثابه ابزاری موثر بوده که چالش‌های فراروی دولت‌ها را مرتفع ساخته تا از طریق به‌کارگیری مناسب کلیه منابع (اعم از انسانی و دیگر منابع) مسیر دستیابی به آرمان‌ها را میسر سازد. به همین لحاظ تحقق اهداف سند چشم انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران در گرو مشارکت و همکاری کلیه مسوولان و عوامل

علیرضا رهبردهقان
دانشجوی دکترای توسعه و سیاست:


بدین جهت نقش استان‌های کشور درتحقق اهداف برنامه‌های پنج‌ساله توسعه و دستیابی به اهداف چشم‌انداز 20 ساله کشور انکارناپذیر است سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه در 8 فصل و 80 بند بر پایه‌ی محورهای سه‌گانه‌ «اقتصاد مقاومتی»، «پیشتازی در عرصه علم و فناوری» و «تعالی و مقاوم‌سازی فرهنگی» توسط مقام معظم رهبری در تیرماه 94 ابلاغ شد.
 برنامه ششم اولین برنامه پنج‌ساله از دوره دوم 10ساله سند چشم‌انداز 20ساله جمهوری  است که با توجه به گذشت نیمی از مسیر چشم‌انداز و عدم حصول اهداف مدنظر سند، برنامه‌ریزی دقیق جهت دستیابی به اهداف برنامه ششم از مهم‌ترین دغدغه‌های برنامه‌ریزان کشور است.
با توجه به اهمیت اهتمام به مقوله برنامه‌ریزی جمعیت و نیروی انسانی، به‌ویژه پس از ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت و تاکید مقام معظم رهبری در مناسبت‌های مختلف بر این امر و از جمله در صدر ابلاغیه سیاست‌های کلی برنامه ششم، با توجه به کاهش نرخ باروری طی سالیان گذشته ، هدف‌گذاری و تعیین راهبردهای دستیابی به این اهداف در خصوص نیل به نرخ باروری بالا در دستور کار برنامه‌ریزان استان قرار گرفت با توجه به سرشماری نفوس و مسکن 1395تعداد سه میلیون و 164 هزار و 718  نفر در استان کرمان سرشماری شده بودند با متوسط رشد پنج ساله 1.27 درصد ، در سال 1400 جمعیت استان کرمان به سه میلیون و 337 هزار نفر بالغ می‌گردد این در حالی است که جمعیت 10ساله و بیشتر استان در سال 1400به دو میلیون و 525 هزار نفر بالغ می‌گردد و جمعیت فعال استان که نیروی عرضه به کار هستند به تعداد 10 میلیون و 655 هزار نفر خواهد رسید.
نرخ فعالیت  اقتصادی از38.4 درصد در ابتدای سال برنامه ششم (1396) به42.2 درصد در سال 1400 خواهد رسید. 
نرخ بیکاری نیز در انتهای سال برنامه ششم به 7.9 درصد کاهش می‌یابد وبرنامه‌ریزی گردیده در انتهای برنامه ششم توسعه تعداد 186818 نفر اشتغال جدید در استان ایجاد می‌گردد. 
همچنین 30درصد از اشتغال جدید در بخش کشاورزی، 30درصد در بخش صنعت و معدن و 40 درصد در بخش خدمات مشغول به فعالیت خواهند شد. 
 همواره یکی از محورهای کلیدی و مورد توجه برنامه‌های توسعه، رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری است. برآیند تغییر و تحولات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاستی بر روی این شاخص ها تاثیرگذارند و هم این که تغییرات این شاخص ها، آثار و تبعات مثبت و منفی بر سایر شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی دارند. 
با توجه به اهمیت این شاخص‌ها در سیاست گذاری کلان استان، در تدوین برنامه ششم توسعه نیز توجه خاصی به این موضوعات شده است. بند نخست سیاست‌های کلی ابلاغی برنامه ششم به تحقق رشد اقتصادی شتابان، پایدار و اشتغال‌زا به میزان متوسط سالانه 8 درصد اشاره دارد. 
سه ویژگی بر شمرده رشد اقتصادی (شامل شتابان، پایدار و اشتغال‌زا)، به لزوم تغییر در رویکردها و فناوری‌های تولید به لحاظ کاربری (سرمای‌ بری)، منابع تامین رشد اقتصادی و ترکیب و نقش مناسب بخش‌ها در تامین رشد تاکید دارد.
در اینجا به برخی از شاخص‌های کلان اقتصادی استان طی برنامه ششم توسعه می‌پردازیم
در استان با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بلا استفاده موجود، رشد 8.5 درصدی پیش بینی گردیده که 5.7 درصد آن از محل تامین مالی و 2.8 درصد مابقی رشد از محل ارتقای بهره‌وری عوامل صورت می‌گیرد و جهت دستیابی به این هدف به 1225672 میلیارد ریال سرمایه‌گذاری طی پنج سال مورد نیاز است که 10.6درصد از این مبلغ از بخش کشاورزی ، 43.4 درصد از بخش صنعت و 46درصد از بخش خدمات تامین می‌گردد. 
همچنین جهت تامین منابع مالی سرمایه‌گذاری طی برنامه ششم توسعه هدف‌گذاری استان بدین‌گونه خواهد بود که 13.1 درصد از این سرمایه‌گذاری از محل بودجه دولتی ، 36.5 درصد آن از محل منابع بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی، 4.1 درصد از محل بازار سرمایه، 9.8 درصد از محل شرکت‌ها و موسسات دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی، 3.8 درصد از محل آورده اشخاص، 22.6 درصد از محل سرمایه‌گذاری خارجی و 9.7 درصد از محل صندوق توسعه ملی تامین اعتبار گردد.
در خصوص وضعیت بازرگانی خارجی نیز رشد متوسط ارزشی صادرات طی برنامه ششم 23.1 درصد و رشد متوسط ارزشی واردات 18درصد رشد برنامه‌ریزی شده است این درحالی است که متوسط رشد وزنی صادرات طی برنامه ششم 74 درصد و رشد متوسط وزنی واردات 26درصد بالغ خواهد شد و از مهم‌ترین اقدامات در راستای دست‌یابی به این اهداف می‌توان به  راه‌اندازی پنجره واحد تجارت فرامرزی، راه‌اندازی سامانه هوشمند امور گمرکی و امکان ارزیابی کالا در محل اشاره نمود.
همان‌طوری که اشاره شد 2.8 درصد از کل 8.5 درصد رشد اقتصادی طی برنامه ششم از محل بهره‌وری صورت می‌گیرد که متوسط رشد سالانه بهره‌وری نیروی کار طی برنامه ششم ، 3.9 درصد ، متوسط رشد سالانه بهره‌وری سرمایه طی برنامه ششم ، 2.2 درصد  و متوسط رشد سالانه بهره‌وری کل عوامل تولید 2.8 درصد طی برنامه ششم  است که باعث دستیابی به هدف 2.8 درصدی خواهد شد . 
در همین راستا می‌توان به اقدامات ذیل در راستای تحقق هدف رشد اقتصادی از محل بهره‌وری اشاره نمود.
- ارتقای کیفیت نظام آموزشی در سطوح ابتدایی تا عالی
- به روزرسانی فناوری‌های نو در زنجیره تولید با بهره‌گیری از منابع مالی داخلی و خارجی به ویژه صندوق توسعه ملی
- استقرار کامل بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد
- اولویت بندی منابع سرمایه‌گذاری به طرح هایی که زودتر به بهره‌برداری رسیده و دارای ارزشیابی دقیق فنی، اقتصادی و زیست محیطی باشند.
- افزایش سهم و کارایی هزینه‌های تحقیق و توسعه