به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه در هفت ماه نخست امسال تنها 66 درصد منابع بودجه محقق شده و این روند تا پایان سال نیز ادامه خواهد داشت. بر این اساس کسری بودجه 1401 بالغ بر 470 هزار میلیارد تومان برآورد می شود که بالغ بر یک سوم کل بودجه است.

رئیس سازمان برنامه و بودجه هفته گذشته طی نطقی که در مجلس داشت اعلام کرد، در هفت ماه نخست سال جاری تنها 66 درصد از منابع عمومی بودجه کشور محقق شده است. به بیان ساده تر تا پایان مهر ماه امسال، حدود 66 درصد از درآمد هایی که در این بازه زمانی در قانون بودجه تعریف شده بود برای دولت وصول شده و مابقی آن کسری یا عدم تحقق بوده است. میر کاظمی عنوان کرد که تا پایان سال نیز همین روند تکرار خواهد شد، بنابراین دولت در پنج ماه پایانی سال جاری با حدود 200 هزار میلیارد تومان کسری بودجه مواجه است. بر این اساس کل کسری بودجه یا منابع وصول نشده دولت در سال جاری حدود 474 هزار میلیارد تومان خواهد بود که برابر با بیش از یک سوم رقم بودجه عمومی کل کشور است.
بنا بر اظهارات میرکاظمی افزایش غیر کارشناسی رقم تبصره 14 بودجه یا همان هدفمندی یارانه ها توسط مجلس، علت اصلی این کسری است. به گفته رئیس سازمان برنامه همان زمان هم اعلام شد که این منابع قابل وصول نیست زیرا دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت حامل‌های انرژی و آب، برق و گاز ندارد. به عبارت دیگر در قانون بودجه هزینه های جدیدی نسبت به لایحه تعریف شده که منبع برای آن تعیین نشده و همین امر منجر به ناترازی شده است.
بودجه 1401؛ تحقق و عدم تحقق منابع و درآمد
کل رقم بودجه عمومی کشور در سال 1401 حدود یک هزار و 394 هزار میلیارد تومان بوده است. چنانچه این رقم را بخواهیم برای هر ماه محاسبه کنیم، بودجه ماهانه کشور رقمی در حدود 116 هزار میلیارد تومان خواهد شد. به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه در هفت ماه نخست سال تنها 66 درصد از منابع تعریف شده در این بازه به دست دولت وصول شده است. کل رقم بودجه کشور در هفت ماه نخست سال حدودا برابر با 813 هزار میلیارد تومان است که با توجه به گفته ها میرکاظمی تنها حدود 536 هزار میلیارد تومان محقق شده و بالغ بر 354 هزار میلیارد تومان آن کسری بودجه بوده است.
رقم بودجه کشور در پنج ماه پایانی سال جاری نیز حدود 580 هزار میلیارد تومان برآورد شده، چنانچه روند نیمه نخست سال در ماه های آتی نیز ادامه دار باشد، از این رقم تنها 383 هزار میلیارد تومان محقق خواهد شد. به عبارت دیگر در چند ماهی که دولت تا پایان سال دارد با نزدیک به 198 هزار میلیارد تومان کسری بودجه و عدم تحقق درآمد ها مواجه است.
یارانه ها و هدفمندی؛ متهم اصلی کسری بودجه
میرکاظمی افزایش شدید تبصره 14 بودجه یا همان هدفمندی یارانه ها توسط مجلس در قانون بودجه نسبت به لایحه را علت اصلی بروز کسری بودجه 1401 بر شمرده است. رقمی که ابتدا برای هدفمند سازی یارانه ها تبیین شده بود 470 هزار میلیارد تومان بوده است. این عدد حدود 34.2 درصد کل بودجه عمومی کشور در لایحه محسوب می شود. رقم هدفمندی یارانه ها در قانون بودجه که نهایتا به تصویب مجلس درآمد به 660 هزار میلیارد تومان رسید، این عدد بالغ بر 47 درصد کل بودجه عمومی کشور را در لایحه تشکیل می دهد. به بیان ساده تر مجلس تبصره 14 بودجه با این تحلیل که معیشت مردم الویت نخست است و کار و اشتغال زایی در مراتب بعدی اهداف قرار دارد، سهم هدفمندی یارانه ها از بودجه کشور حدود 13 درصد افزایش داد.
به طبع برای هر هزینه ای در بودجه بایستی یک منبع درآمدی تعریف شود؛ به عنوان مثال یکی از منابع اصلی تامین یارانه ها در بودجه، منابع حاصل از اصلاح قیمت انرژی هاست. به گفته میرکاظمی به این علت که اصلاح یارانه حامل های انرژی مانند افزایش قیمت بنزین در دستور کار دولت و مجلس قرار ندارد، دچار ناترازی در تبصره 14 قانون بودجه شده ایم. به عبارت دیگر مجلس هزینه ها را در هدفمندی یارانه ها افزایش داده اما به این علت که درآمدی و منبعی برای آن متصور نشده، دولت با کسری بودجه مواجه شده است. چنانچه دولت و مجلس در تصمیمات خود تغییر رویه ندهند، در سال آینده نیز حداقل بالغ بر 190 هزار میلیارد تومان کسری بودجه تنها از سمت هدفمندی یارانه ها خواهیم داشت. 
جراحی اقتصادی چاره ساز نشد؟
دولت در ابتدای سال با اجرای سیاست اصلاح یارانه کالاهای اساسی موسوم به جراحی اقتصادی، ارز ترجیحی 4200 را حذف کرد. دولت تا پیش از این بایستی از حدود 9 میلیارد دلار از درآمد های خود را با نرخ 4200 به تامین اقلام اساسی تخصیص می داد. اما با اجرای این سیاست با نرخ دلار نیمایی عملیات تخصیص را انجام می دهد، با توجه به نرخ کنونی دلار نیما درآمد های دولت از این 9 میلیارد دلار حدود 7 برابر شده است. یکی از اهداف اصلی این سیاست تامین کسری بودجه بود، حتی با وجود اینکه بنا شد دولت یارانه ای را از محل حذف ارز 4200 به مردم پرداخت کند، اما باز هم اختلاف بین درآمد و هزینه ای که در نتیجه این سیاست عاید جیب دولت می شود، مثبت خواهد بود.
اما ظاهرا این جراحی اقتصادی نیز علی رغم تمامی هزینه هایی که برای کشور از جمله شکستن رکورد تورم در چند دهه گذشته بر کشور متحمل کرد، نتوانست مشکل کسری بودجه دولت را بر طرف کند و به گفته رئیس سازمان برنامه چنانچه ادامه سال را همان دست فرمان نیمه نخست سال برویم، کسری بودجه 1401 حدود 474 هزار میلیارد تومان خواهد بود.