تورم و بالا رفتن قیمت‌ها تاثیر خود را روی سفر و گردشگری در تمام ابعاد آن گذاشته است. یکی از آنها بخش اقامت است‌‌‌، بسیاری از گردشگران برای کاهش هزینه‌‌‌ها یا تجربه یک زندگی بومی‌‌‌، ترجیح می‌دهند به جای گزینه هتل، ‌‌‌ سراغ اقامتگاه‌‌‌های بوم‌‌‌گردی بروند‌‌‌...

 این موضوع گرچه می‌تواند به رونق این شیوه از گردشگری بینجامد اما در کنار آن، ‌‌‌ آسیب‌‌‌های مرتبط با خود را هم دارد. تقاضای بالا به‌ویژه در ایام داغ گردشگری برای این اقامتگاه‌‌‌ها ممکن است از سوی برخی صاحبان این کسب و کار به پذیرش فراتر از ظرفیت یا کاهش خدمات منجر شده و در نهایت نارضایتی را به همراه داشته باشد. ضمن اینکه در مواردی شاهد برخی رفتارهای ناسازگار با بوم‌‌‌گردی از سوی صاحبان این کسب و کار برای راه‌‌‌اندازی مجموعه‌هایشان هستیم.
اقامتگاه بوم‌‌‌گردی، هتل نیست
افسانه احسانی کارشناس حوزه بوم‌‌‌‌‌‌گردی و صاحب یک موسسه آموزشی در حوزه راهنمایان گردشگری در این باره می‌‌‌گوید: کسب و کار بوم‌گردی در دوره کرونا و پس از آن در نیمه دوم سال گذشته با چالش‌‌‌های فراوانی مواجه بود. بسیاری از آنها با خسارت‌‌‌‌‌‌های مالی فراوانی مواجه بودند، ‌‌‌ همین موضوع سبب می‌شود برخی بخواهند در یک بازه زمانی کوتاه لااقل بخشی از این خسارت‌‌‌ها و زیان‌‌‌ها را جبران کنند. او همچنین با اشاره به سه مورد روستای قلعه بالا در حاشیه پارک ملی توران، روستای شیب‌‌‌ دراز در جزیره قشم‌‌‌ و اصفهک در خراسان جنوبی اضافه می‌کند: در این سه روستا شاهد اجرای پروژه‌‌‌های گردشگری و مدیریت مقصد بودیم که در آنها با برگزاری کارگاه‌‌‌هایی مقوله‌‌‌هایی نظیر کنترل کیفیت‌‌‌، قیمت‌گذاری، ‌‌‌ نیاز مشتری و... لحاظ شده بود، با این حال در مناطق زیادی این آموزش‌‌‌ها داده نشده و صاحبان کسب و کار به شکل تجربی باید آنها را یاد بگیرند که همین امر د‌ر مواردی ممکن است به نارضایتی‌هایی منجر شود.
آیا می‌توانیم معیارها و ضابطه‌‌‌هایی مانند هتل‌ها را برای اقامتگاه‌ها در نظر گرفته و بر اساس آن ارزش‌گذاری داشته باشیم؟ احسانی معتقد است کسب و کارهای بوم‌‌‌گردی عموما از جنس کسب و کارهای خانوادگی هستند و شاید در نظر گرفتن شاخص‌‌‌ها برای آن دور از واقعیت باشد. برخی گردشگران انتظار دارند خدماتی مشابه خدمات هتل را در اقامتگاه‌‌‌ها دریافت کنند، ‌‌‌ این کارشناس گردشگری با بیان این مطلب می‌‌‌افزاید: در این زمینه باید گردشگران نیز آگاه باشند که اقامتگاه بوم‌‌‌گردی مقوله‌‌‌ای متفاوت از هتل‌‌‌داری است و نمی‌توان همان شکل خدمات را دریافت یا آن را به صاحب بوم‌‌‌گردی برای جذب بیشتر مشتری توصیه کرد.
او می‌‌‌افزاید: انتظار گردشگران از ارائه خدمات سطح بالا باعث می‌شود صاحب اقامتگاه هزینه زیادی بکند. در حالی که صاحب اقامتگاه باید متناسب با فرهنگ و امکاناتش خدمات دهد. در این زمینه آنها باید حداقل‌‌‌هایی را در نظر بگیرند، نمونه‌‌‌اش اینکه چنانچه خانواده خودشان قصد اقامت در محلی را داشتند‌‌‌، انتظارشان از آن اقامتگاه چه بود.
احسانی ادامه می‌دهد: در مواردی هم شاهدیم صاحبان اقامتگاه از گردشگران می‌‌‌‌‌‌خواهند فرم‌‌‌های نظرسنجی را پر کرده یا در دفترچه‌‌‌ای نظرات‌‌‌شان را بنویسند. آنها سپس بر اساس همین فرم‌‌‌ها و نظرات اقدام به تغییر و تحول در مجموعه‌‌‌شان می‌کنند. این موضوع خالی از اشکال نیست زیرا انتظارات گردشگران گاه با یک بوم‌‌‌گردی کاملا تفاوت دارد و به این ترتیب مجموعه از محتوا تهی می‌شود. در این راستا می‌توان به صاحبان چنین کسب و کاری توصیه کرد که تنها به نظرات کارشناسان آن هم کارشناسانی که کار میدانی انجام داده‌‌‌اند توجه کنند و بر این اساس تغییراتی را در مجموعه‌‌‌شان در نظر بگیرند. در مواردی ما شاهد بوده‌‌‌ایم گردشگران به صاحب اقامتگاه توصیه کرده‌‌‌اند که درختی را که بومی آن منطقه نیست در حیاطشان بکارند، ‌‌‌ در حالی که این موضوع نه‌تنها جذابیتی به آن اضافه نمی‌کند بلکه آن را به لحاظ محتوایی ناهمگون می‌‌‌سازد.
اول آموزش‌‌‌، بعد نظارت
نیلوفر حسینی کارشناس بوم‌گردی هم در این زمینه می‌گوید: آموزش یکی از حلقه‌‌‌های مفقود شده در موضوع بوم‌گردی‌هاست. علاوه بر آن اگر صاحب کسب‌وکار بوم‌گردی بخواهد در این زمینه مطالعاتی داشته باشد هم منابع اندکی در اختیار دارد که بتواند با مطالعه آنها، ‌‌‌ کسب و کار خود را شکل دهد. از این رو ما علاوه بر آموزش به کسانی که خواستار ورود به این حوزه هستند، ‌‌‌ نیازمند افزایش منابع مکتوب و... هستیم که علاوه بر تعریف بوم‌گردی و حد و مرز آن، علاقه‌مندان به این مقوله را با مولفه‌‌‌های محیط‌زیستی یا اقتصادی در کسب و کار بوم‌گردی آشنا کنند.
به گفته این کارشناس بوم‌گردی پس از آموزش مقوله نظارت اهمیت دارد، ‌‌‌ زیرا در غیاب آموزش، ‌‌‌ نظارت بی‌‌‌معناست. او می‌‌‌افزاید: مشکلی که ما در کسب و کار بوم‌گردی با آن مواجه‌ایم به‌موضوع نظارت برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردد. این بخش به هتلینگ و شرکت‌های استانداردسازی هتل‌‌‌ها سپرده شده تا اقامتگاه‌‌‌ها را درجه‌بندی کنند. چنین سازوکاری باعث شده صاحبان کسب و کار بوم‌گردی به سمت سرمایه‌گذاری بیشتر برای گرفتن درجه‌بندی بالاتر تمایل داشته باشند و پس از انجام این سرمایه‌گذاری تصمیم می‌گیرند سود خود را در کوتاه‌مدت جبران کنند.
به گزارش دنیای اقتصاد، او اضافه می‌کند: صاحبان کسب و کار بوم‌‌‌گردی ا‌زسال ۹۸ با شیوع کرونا تاکنون با چالش‌‌‌های مختلفی دست و پنجه نرم کرده‌اند، در آن‌‌‌ دوره آنها از حمایت لازم برخوردار نشدند و حتی بازپرداخت تسهیلاتی که دریافت کردند به تعویق نیفتاد و نتوانستند برای وام‌‌‌هایشان تنفس بگیرند. در این شرایط بحرانی برخی به دنبال کسب سود در کوتاه‌مدت هستند تا بتوانند بخشی از ضررهای خود را جبران کرده و قسط‌‌‌های معوقه را بپردازند. حسینی ادامه می‌دهد: با در نظر گرفتن ریشه‌‌‌های معدود موارد خدمات نامناسب‌‌‌، باید نسبت به این مقوله اظهارنظر و تلاش به برطرف کردن آ‌‌‌ن کرد. زیرا بدون پرداختن به آنها، ‌‌‌ این چرخه معیوب ادامه خواهد یافت.
گفته‌‌‌های این دو کارشناس نشان می‌دهد بوم‌گردی‌‌‌ها گرچه با استقبال خوبی از سوی گردشگران مواجه شده‌‌‌اند اما همچنان نتوانسته‌‌‌اند زیان‌های سه سال بحران در این حوزه را جبران کنند. صاحبان این کسب و کار همچنان با چالش بدهی‌‌‌ها و اقساط عقب‌افتاده مواجهند و همین موضوع سبب شده معدودی از آنها تصمیم بگیرند در کوتاه‌مدت این زیان را جبران کنند. در این زمینه به نظر می‌رسد آموزش باید از سوی متولی گردشگری در اولویت قرار گرفته و پس از آموزش‌‌‌های لازم که توسط کارشناسان سازمانی و برون‌سازمانی انجام می‌شود آنگاه نظارت را جدی بگیرند تا این حوزه از کسب و کار بتواند رضایت حداکثری گردشگران را به دست آورد.