وجود رایزن‌های تجاری را می توان یکی از مسیرهای اصلی توسعه تجارت دانست، امتیازی که بسیاری از کشورها به بهترین شکل از آن بهره می برند، اما ایران هنوز بهره چندانی از این امتیاز نبرده است و در حالی که سایر کشورها به طور متوسط بیش از 100 رایزن بازرگانی دارند تعداد رایزنان ایرانی تنها به عدد 20 می رسد...

با رونمایی از نقشه راه تجارت از سوی وزارت صمت، سازمان توسعه و تجارت هم از افزایش تعداد رایزن‌های بازرگانی خبر داد و اعلام کرد تعداد رایزن‌های بازرگانی تا پایان سال به 30 نفر خواهد رسید؛ خبری که تحقق آن می‌تواند رشد مبادلات تجاری کشور را به همراه داشته باشد. 
صادرات 75 میلیارد دلاری ایران در افق 1404 از جمله برنامه‌های است که وزارت صمت برای سه سال آینده در دستور کار قرار داده و با توجه به هدف‌گذاری صورت گرفته باید ابزارهای لازم برای رسیدن به این هدف در دستور کار قرار گیرد. به گفته بسیاری از فعالان اقتصادی افزایش تعداد رایزن‌های تجاری یکی از اقدامات اساسی است که می تواند به ایران را در زمنیه کمک کند.
بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که هر رایزن بازرگانی می‌تواند صادرات به کشور هدف را بین ۱۰ تا ۱۵ درصد ارتقاء دهد. ازرش رایزن‌های تجاری در رشد مبادلات آنجا نمایان می‌شود که براساس آمار تا اواخر سال 1400 تعداد رایزن‌های تجاری کشورهای مثل کره جنوبی و ژاپن بطور متوسط حدود 140 رایزن بازرگانی در بازارهای هدف خود داشتند این در حالی که تعداد رایزن‌های بازرگانی ما به اندازه انگشتان دست هم نمی رسید و در حال حاضر که مسوولین سازمان توسعه و تجارت از افزایش تعداد رایزن‌های بازرگانی خبر می دهند این تعداد به 20 رایزن رسیده و پیش‌بینی می شود که تا پایان سال تعداد رایزن‌های بازرگانی کشور به 30 نفر خواهد رسید.
یکی از مهم ترین عوامل توسعه تجارت خارجی در کشورها وجود اطلاعات بازارهای هدف و شناسایی چگونگی ورود به آن‌ها و تسهیل توافقات دوجانبه است. در همین راستا حضور رایزن‌های بازرگانی و اقتصادی در سفارتخانه کشورها و نقش تسهیل‌گری آنان بسیار مهم قلمداد می‌شود. در عین حال ما به رغم همسایه بودن با 15 کشور و داشتن مرز آبی و خاکی با آن ها، در تعدادی از این کشورها رایزن بازرگانی را برای فروش محصولات تولید شده به دست توانمند تولیدکنندگان داخلی نداریم.
براساس آمارهای که سال گذشته منتشر شد تعداد رایزن‌های کشور سوئد ۲۳۵ نفر، چین ۲۲۱ نفر، آلمان ۲۱۳ نفر (17 برابر ایران)، هند ۱۹۸ نفر (16 برابر ایران)، فرانسه ۱۵۶ نفر (13 برابر ایران) و آمریکا ۱۵۰ نفر است و دیگر کشورهای ذکر شده در نمودار نیز چند برابر ایران رایزن بازرگانی دارند.
با این شرایط این پرسش مطرح می‌شود که چرا ایران در خصوص توسعه رایزن‌های بازرگانی نتوانسته عملکرد قابل قبولی داشته باشد؟ در این خصوص برخی از مسوولین به تحریم‌ها اشاره کرده و معتقدند حضور رایزن بازرگانی در برخی از کشورها برای ایران مقدرو نیست و این امر موجب شده تا بیشتر رایزنان ایرانی در کشورهای همسایه مستقر شوند.
شاید یکی دیگر از مواردی که شاید بتوان کمبود رایزن بازرگانی ایرانی در سایر کشورهای را به آن نسبت داد به نبود افراد با تجربه و آموزش دیده باز می گردد. بطوریکه یا بازرگانان به زبان کشورهای که قرار است مستقر شوند مسلط نیستند و یا اینکه تجربه رابطه تجاری ندارند و این کمبود‌ها موجب شده تا شاهد خلاء در این بخش باشیم.
مقاصد جدید استقرار رایزنان بازرگانی ایران
با توجه به مشکلی که ایران در این بخش دارد امروز رئیس اداره رایزنان بازرگانی و مراکز تجارت سازمان توسعه تجارت ایران اعلام کرد یکی از برنامه‌های این سازمان افزایش تعداد رایزنان بازرگانی و مراکز تجاری ا‌ست و به همین منظور براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته تعداد رایزنان بازرگانی طی ماه‌های آینده به 30 نفر خواهد رسید.
محمد رجب‌نژاد با اشاره به هدف‌گذاری سال 1402 در مورد افزایش تعداد رایزنان بازرگانی به 30 نفر گفت: رایزن ایران در کشور امارات تا هفته دیگر مستقر می‌شود. همچنین دو رایزن کشورهای برزیل و ازبکستان نیز در شرف اعزام قرار دارند.
رجب‌نژاد افزود: در تلاش هستیم طی ماه‌های آینده رایزنان ایران در اندونزی، اقلیم کردستان عراق، شانگهای چین، نیجریه و کشورهای شرق اروپا از جمله لهستان و صربستان مستقر شوند. همچنین اعزام رایزن بازرگانی برای کشور عربستان را در دستور کار داریم، اما برای اعزام رایزنان به برخی کشورهای اروپایی به دلیل تحریم با موانعی همراه است، اما افزایش تعداد رایزنان در کشورهای همسایه و همسو مدنظر است.
رجب‌نژاد‌ با اشاره به تعیین تعداد رایزنان براساس منابع بودجه‌ای گفت: در تلاش هستیم تعداد رایزنان تا پایان سال ۱۴۰۲ به ۳۰ نفر برسد.
به گزارش اکوایران؛در خصوص مراکز تجاری نیز رجب‌نژاد به این نکته اشاره کرد که در حال حاضر مراکز تجاری ایران در خارج از کشور به بیش از ۴۰ مرکز رسیده است و بزودی 2 مرکز تجاری دیگر نیز راه اندازی می شود.
رئیس اداره رایزنان بازرگانی و مراکز تجارت سازمان توسعه تجارت ایران با بیان اینکه تعداد این مراکز از ۲مرکز در دولت قبل به ۴۰ مرکز رسیده است، گفت: در حال حاضر در عراق ۵مرکز، در روسیه ۵ مرکز، در سوریه سه مرکز و در قاره آفریقا،۸ مرکز تجاری داریم. همچنین این مراکز در کشورهای آسیای میانه، ازبکستان، لهستان، امارات و …نیز فعال هستند.