با تصمیم دولت و مجلس، ابتدای امسال ساعت رسمی کشور تغییر نکرد و حالا برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کوتاه نیامدن از یک تصمیم اشتباه، کارمندان بسیاری از ادارت باید از 6 صبح سر کار بروند. انتقادات از این وضعیت به اوج رسیده و تاثیر عدم تغییر ساعت رسمی و ساعت کاری در میزان صرفه‌جویی انرژی بحثی پرتکرار شده است...

اگرچه پیش از این در قانون تغییر ساعت رسمی کشور آمده بود که «ساعت رسمی کشور هر سال در ساعت ۲۴ روز اول فروردین یک ساعت به جلو کشیده می‌شود و در ساعت ۲۴ روز سی‌ام شهریور به حال سابق برگردانده می‌شود»، اما با تصویب طرح نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور، از آغاز سال 1402 دیگر ساعت رسمی تغییر پیدا نکرد.
با این حال، به هیأت وزیران اجازه داده شد که ساعت شروع به کار سازمان‌ها، ادارات و مراکز تابعه را متناسب با ماه‌های گرم سال نواحی مختلف کشور از خرداد تا پایان شهریور حداکثر یک ساعت زودتر تعیین کند؛ کاری که از نیمه خرداد رسما آغاز شد و به جای یک ساعت، دو ساعت تغییر کرد.
عدم تغییر ساعت، دادِ همه را درآورد
شروع سال جدید در ایران با اختلالاتی در تنظیمات تلفن‌های همراه و سیستم‌های دیجیتال همراه بود. طبق مصوبه مجلس، قرار بود ساعت‌ها برخلاف گذشته دیگر به جلو کشیده نشوند اما از ساعت ابتدایی دوم فروردین، بسیاری از موبایل‌ها و دستگاه‌های آنلاین، سیستم‌های بانکی و اینترنتی، گجت‌های تحت اندروید و ویندوز به شکل خودکار یک ساعت تغییر کردند و مشکلات زیادی را برای انتقال پول، تنظیمات سایت‌ها و حتی برخی سایت‌های خبری ایجاد کردند.
علت تغییر ساعت در تلفن‌های همراه، تنظیم بودن سرورهای جهانی با تغییرات ساعت در ابتدای سال و ابتدای مهر ماه در ایران عنوان شد و وزارت ارتباطات در اطلاعیه‌ای نوشت: «پیگیری لازم از تولیدکنندگان گوشی که به عدم تغییر ساعت تابستانی در ایران توجه لازم را نداشته‌اند، در حال انجام است تا اقدام به حل این مشکل نمایند. مراکز تماس اپراتورهای تلفن همراه نیز آماده ارائه راهنمایی درخصوص هرگونه تنظیم و به‌روزرسانی به کاربران هستند.»
با این حال با وجود گذشت حدود سه ماه از شروع سال، هنوز مشکل تغییر ساعت در برخی تلفن‌های همراه و سیستم‌های آنلاین حل نشده است و کاربران فضای مجازی همچنان به این موضوع اعتراض می‌کنند. پرس و جوی اکوایران از چند کاربر نیز نشان می‌دهد که مشکلات این تغییر ساعت‌ها برای برخی کاربران همچنان ادامه دارد.
تاثیر تغییر ساعت بر مصرف انرژی
در حال حاضر 70 کشور مانند استرالیا، انگلستان، آمریکا، هلند و افغانستان در طول سال جهت بهره‌مندی بیشتر از نور خورشید، اقدام به اعمال تغییراتی در ساعت رسمی خود می‌کنند و در اصطلاح از ساعت تابستانه (Daylight Saving Time) استفاده می‌کنند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که این تغییر ساعت باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود و برخی دیگر اما مخالف این نظر هستند.
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس که در سال 1400 منتشر شده، با اشاره به دیدگاه مخالفان تغییر ساعت آمده است: «آمار مصرف انرژی کشورهای مختلف در داده‌های بانک جهانی نشان می‌دهد که میزان مصرف انرژی کشورهایی نظیر آلمان، جمهوری چک، یونان و شیلی روند افزایشی دارند و اجرای تغییر ساعت را نمی‌توان عاملی برای پایین آوردن میزان مصرف برشمرد. آلمان به‌عنوان عمده‌ترین تولیدکننده انرژی تجدیدپذیر اخیراً در میان کشورهای اروپایی اجراکننده طرح تغییر ساعت، پیشنهاد بازنگری آن را مطرح کرده است. نکته قابل توجه در نظام تأمین برق این کشور این است که در آلمان پیکسایی یا جابه‌جایی بار شبکه به‌واسطه تغییر ساعت اهمیت چندانی ندارد و در سال 2017، بیش از 38 درصد از منابع تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر بوده است.»
با این حال، طبق گزارش مرکز پژوهش‌ها، مطالعه‌ای در سال 1397 نشان داده که بررسی‌های انجام شده بر روی منحنی بار 24 ساعته کل کشور طی سال‌های 1393 الی 1397، مشخص می‌کند که به‌طور متوسط حدود 4 درصد از مصرف برق در شش ماه نخست سال از محل اجرای این طرح صرفه‌جویی شده که معادل 130 میلیون کیلووات‌ساعت است. این مهم در واقع بیانگر عدم تخصیص معادل 1/6 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی است که ارزش آن به‌طور متوسط سالیانه بالغ بر 317 میلیون دلار بوده است.
اعتراضات به تغییر ساعت اوج گرفت
پس‌لرزه‌های تغییر ساعت به همین‌جا ختم نشد و این روزها با تغییر ساعت کاری دوباره صدای اعتراضات مردم و رسانه‌ها بلند شد. ماجرا هم از این قرار است که طبق اعلام دولت، ساعات کاری همه دستگاه‌های اجرایی از نیمه خرداد تا نیمه شهریور 1402، از ساعت 6 صبح تا 14:45 دقیقه خواهد بود.
با اعلام تغییرات ساعت کاری، انتقادات به طرح قانون نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور شدت گرفته است؛ چراکه اختلاف نیم ساعت تا یک ساعت برای شروع کارهای دولتی و اداری - بین سازمان‌های مختلف دولتی و خصوصی - منطقی است، اما ساعت کاری در برخی ارگان‌ها و نهادهای حکومتی مانند قوه قضائیه که این قانون تبعیت می‌کنند از ساعت 6 شروع می‌شود و برخی دستگاه‌های دیگر مانند از ساعت 8 یا حتی بعد از آن کار خود را شروع می‌کنند و از نظر هماهنگی با مشکلات متعددی ایجاد می‌شود.
همچنین موضوع حمل و نقل کارمندانی که باید قبل از 6 صبح بر سر کار خود حاضر باشند در کلان‌شهرها با آشفتگی‌هایی همراه است.
در همین راستا، به عقیده منتقدان طرح ثابت نگه‌داشتن ساعت، به نظر می‌رسد ادامه دادن این وضعیت مانند سنگی است که به ته چاه افتاده و معلوم نیست که چند نفر عاقل می‌توانند آن را دربیاورند.