نرخ بیکاری در بهار سال 1402 نسبت به بهار سال گذشته کاهش یافته است. بررسی ها نشان می دهد که عملکرد شاخص های نیروی کار در بخش شهری بهتر از عملکرد این شاخص ها در بخش روستایی بوده است...

بر اساس آمارهای منتشرشده از وضعیت نیروی کار، نرخ بیکاری در بهار امسال کاهش یافته و به 8.2 درصد رسیده است. همچنین، نرخ اشتغال و نرخ مشارکت نیز در بهار 1402 نسبت به بهار 1401 بهبود یافته است. شاخص های نیروی کار در تقسیم بندی شهری – روستایی نشان می دهد که عملکرد این شاخص‌ها در مناطق شهری در هر سه شاخص بیکاری، اشتغال و مشارکت عملکرد بهتری نسبت به بخش روستایی در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته داشته اند. به بیان دیگر عملکرد بازار کار مناطق شهری نسبت به روستا در نخستین فصل سال جاری بهتر بوده است.
نرخ بیکاری و نرخ مشارکت؛ دو شاخص جدایی ناپذیر
عمدتا بررسی تغییرات نرخ بیکاری به تنهایی نمی تواند تصویر صحیحی از وضعیت بیکاران در اقتصاد کشور را ارائه دهد. چرا که این شاخص تنها افرادی را در نظر می گیرد که شغل ندارند اما همچنان در جستجوی کار بوده و یا تمایل به کار کردن دارند، به طوری که اگر شغلی برای آن ها پیدا شود مشغول به کار می شوند. ممکن است کاهش نرخ بیکاری در یک سال به دلیل ناامیدشدن بیکاران جویای کار از یافتن شغل باشد. بنابراین یک شاخص مکمل باید در کنار نرخ بیکاری قرار گیرد تا تصویر واضحی از وضعیت بیکاران را نشان دهد.
نرخ مشارکت شاخصی است که میزان مشارکت شاغلین و بیکاران در بازار کار کشور را نشان می دهد. این نرخ از نسبت جمعیت بیکار و شاغل که اصطلاحا به آن «جمعیت فعال» می گویند بر کل جمعیت در سن کار (15 سال و بیشتر) به دست آمده و بر حسب درصد اعلام می شود. اگر همزمان با کاهش نرخ بیکاری نرخ مشارکت نیز کاهش یابد می توان نتیجه گرفت که گروهی از بیکاران که تا پیش از این متمایل به یافتن شغل بوده اند ناامید شده و دیگر در جستجوی شغل نیستند.
بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که نرخ بیکاری در بهار سال 1402 به 8.2 درصد رسیده است که یک واحد درصد از میزان این نرخ در بهار سال گذشته کمتر است. به عبارت دیگر، بیش از 230 هزار نفر از جمعیت افراد بیکار طی یک سال مذکور کاسته شده است. به طور همزمان، نرخ مشارکت در بهار امسال نسبت به بهار سال 1401 با 0.3 واحد درصد افزایش به 41.2 درصد رسیده است. افزایش نرخ مشارکت همزمان با کاهش نرخ بیکاری می تواند نشانگر بهبود نسبی وضعیت بازار کار در بهار امسال نسبت به بهار سال قبل باشد.
رونق بیشتر بازار کار در مناطق شهری نسبت به روستایی
آمارها نشان می دهد که علی‌رغم این که رشد نرخ اشتغال در مناطق شهری از بهار سال 1401 تا بهار سال 1402 بیشتر از رشد این نرخ در مناطق روستایی بوده، نرخ اشتغال در مناطق روستایی بیشتر از نرخ اشتغال مناطق شهری است. به طوری که نرخ اشتغال مناطق شهری با 0.7 واحد درصد افزایش به 36.8 درصد در بهار امسال رسیده است. این در حالی است که نرخ اشتغال مناطق روستایی با 0.5 درصد افزایش نسبت به بهار سال قبل، رقم 41.2 درصد را در بهار سال 1402 تجربه کرده است.
در تعریف شاخص های نیروی کار ذکر شده است که اگر فردی بدون دریافت دستمزد برای خویشاوندان خود کار کند (کارکنان فامیلی بدون مزد)،‌ شاغل محسوب می شود. با توجه به این که نرخ اشتغال زنان در بخش روستایی بالاتر از بخش شهری است و همچنین پدیده اشتغال فامیلی بدون مزد بیشتر در میان زنان روستایی رواج پیدا کرده است، بنظر می رسد علت درصد بالاتر نرخ اشتغال در مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری همین موضوع باشد. بر همین اساس می توان گفت که زنان روستایی همراه با سایر اعضای خانواده خود در رده های شغلی روستایی مشغول به فعالیت‌اند و جزء شاغلین حساب می شوند اما مزدی به آن ها پرداخت نمی شود. به همین علت علی‌رغم رشد بالاتر نرخ اشتغال در مناطق شهری نسبت به روستایی،‌ همچنان درصد اشتغال در مناطق روستایی بالاتر است.
آمارها نشان می دهد که نرخ بیکاری در مناطق روستایی در بهار امسال معادل 5.6 درصد بوده که 0.8 واحد درصد کمتر از مقدار این نرخ در بهار سال گذشته بوده است. از طرفی نرخ مشارکت نیز در بهار سال 1402 به 43.6 درصد رسیده که افزایش 0.1 واحد درصدی داشته است. این در حالی است که سرعت کاهش نرخ بیکاری در مناطق شهری بیشتر از مناطق روستایی بوده است. به طوری که نرخ بیکاری مناطق شهری در بهار 1402 معادل 9 درصد شناسایی شده که 1.1 واحد درصد کمتر از رقم این نرخ در بهار سال گذشته است. نرخ مشارکت مناطق شهری نیز با 0.4 واحد درصد نسبت به بهار 1401 به 40.5 درصد در بهار امسال رسیده است.