تورم پیشران فصلی بخش صنعت در بهار امسال پس از دو فصل افزایش، کاهشی شده در حالی که تورم نقطه‌ به نقطه روند صعودی خود را حفظ کرده و به بیش از 40 درصد رسیده است...

تورم تولیدکننده شاخصی است که نشان می‌دهد قیمت کالا و خدمات در مبدا تولید و از درب کارخانه چقدر تغییر کرده است. بر اساس اولین گزارش مرکز آمار از این شاخص در سال 1402، تورم تولیدکننده بخش معدن در بهار امسال نسبت به زمستان سال گذشته 13 درصد افزایش یافته که نشان‌دهنده کاهش فصلی این شاخص است. در مقابل، تورم تولید معدن در بهار 1402 نسبت به بهار 1401 روند افزایشی در پیش گرفته و به 40.7 درصد رسیده است.
بیش‌ترین رقم ثبت شده برای تورم فصلی معدن از سال 90 به بعد در تابستان 99 و بهار 1400 ثبت شده است. در خصوص تورم تولید نقطه‌ای معدن نیز بالاترین رقم ثبت شده در بهار سال 1400 محقق شده که معادل رقمی بیشتر از 150 درصد است.
تورم تولیدکننده؛ تورم درب کارخانه
یکی از شاخص‌های قیمتی که همواره مورد توجه فعالان اقتصادی قرار می گیرد، شاخص قیمت تولید کننده است. این شاخص تغییرات قیمت کالاها و خدمات در مبدا تولید و جلوی درب کارخانه را مشخص می کند. تورم تولیدکننده عمدتا در سه بازه زمانی فصلی، سالانه و نقطه به نقطه ارائه می‌شود.
برای مثال، شاخص تورم تولیدکننده نقطه به نقطه بخش معدن در بهار 1402 نشان می دهد که قیمت مواد معدنی از درب معدن و بعد از تولید در بهار 1402 نسبت به قیمت این کالا از درب معدن در بهار 1401 به میزان 40.7 درصد افزایش یافته است.
بنابراین تغییرات تورم تولیدکننده نشانگر نرخ تورم کالاها و خدمات در ابتدای زنجیره تولید است. به بیان دیگر، تورم تولیدکننده نشان می دهد که افزایش قیمت ها در زمان تولید، یعنی زمانی که کالاها و خدمات هنوز وارد چرخه خرده فروشی و مصرف نشده اند، ‌چقدر بوده است.
چرا به تورم تولیدکننده، تورم پیشران می‌گویند؟
افزایش تورم تولیدکننده به معنای هشداری برای افزایش تورم مصرف کننده است. به عبارت دیگر، از آن جایی که افزایش تورم تولیدکننده به معنای بالا رفتن قیمت کالاها و خدمات در مبدا تولید است، این اقلام با قیمت بیشتری نسبت به دوره قبل به فروشندگان بازاری و واسطه ها فروخته می شود که می تواند باعث بالا رفتن قیمت مصرف‌کننده اجناس شود. به همین سبب، به تورم تولیدکننده،‌ «تورم پیشران» نیز می گویند.
تورم پیشران نقطه‌ای بخش صنعت در بهار 1402
اولین گزارش مرکز آمار از وضعیت تورم تولیدکننده در سال 1402 نشان می‌دهد که تورم پیشران بخش معدن در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته (تورم تولیدکننده نقطه به نقطه) 40.7 درصد افزایش یافته است. به عبارت دیگر، در بهار 1402 قیمت مواد معدنی پشت درب معادن 40.7 درصد نسبت به بهار 1401 گران‌تر شده است.  روند افزایشی این شاخص از پاییز سال گذشته شروع شده و تا بهار امسال ادامه یافته است.
از بهار سال 90 تا بهار 1402، بالاترین تورم پیشران نقطه‌ای در بهار سال 1400 به ثبت رسیده که معادل 154.1 درصد بوده است. به بیان دیگر، قیمت مواد معدنی در مبدا تولید در بهار 1400 بیش از 150 درصد نسبت به بهار 99 افزایش داشته است.
در مقابل، کمترین رقم به ثبت رسیده از این شاخص در پاییز 94 رقم خورده که معادل منفی 13.5 درصد بوده است. در واقع قیمت مواد معدنی از درب کارخانه در پاییز 94 به میزان 13.5 درصد ارزان‌تر از پاییز 93 بوده است.
کاهشی‌شدن تورم تولیدکننده فصلی معدن
تنها شاخص تورم تولیدکننده بخش معدن که در بهار امسال روند نزولی به خود گرفته، تورم فصلی است که از 33.7 درصد در زمستان سال گذشته به 13 درصد در بهار 1402 رسیده است. این شاخص نشان می‌دهد که قیمت مواد معدنی تولیدشده در معادن در بهار سال جاری 13 درصد نسبت به زمستان 1401 افزایش یافته است. تورم تولید فصلی این بخش در حالی در بهار سال جاری کاهشی شده که در زمستان و پاییز سال گذشته در مسیر صعودی بوده است.
روند دوازده ساله این شاخص نشان می‌دهد که بالاترین رقم ثبت شده برای تورم پیشران فصلی بخش معدن در تابستان 99 و بهار 1400 محقق شده که معادل 38.7 درصد بوده است. در مقابل، کمترین نرخ تورم تولیدکننده فصلی معدن منفی 6.6 درصد برآورد شده که مربوط به تابستان سال 94 می‌شود. به بیان دیگر، در تابستان 94 قیمت مواد معدنی در مبدا تولید 6.6 درصد ارزان‌تر از بهار آن سال ثبت شده است.
علت نوسانات شدیدتر تورم نقطه‌ای نسبت به فصلی
روند تورم تولیدکننده بخش معدن از سال 90 تا بهار سال جاری نشان می‌دهد که همواره نوسانات تورم پیشران نقطه به نقطه شدیدتر از نوسانات تورم فصلی بوده است. علت این مسئله را می‌توان در روش محاسبه این دو شاخص جستجو کرد. تورم نقطه به نقطه میانگین تغییرات قیمت در یک فصل را نسبت به میانگین تغییرات قیمت در همان فصل در سال گذشته نشان می‌دهد؛ بنابراین یک سال باید طی شود تا بتوان این شاخص را محاسبه کرد و در طول این یک سال با توجه به شرایط تورمی حاکم بر اقتصاد، قیمت‌ها با تغییر زیادی مواجه می‌شوند.
به گزارش اکوایران،این در حالی است که تورم تولیدکننده فصلی، میانگین تغییرات قیمت در یک فصل را نسبت به فصل قبل از آن در همان سال می‌سنجد و به همین واسطه بازه مورد بررسی کوتاه‌تر و نوسان قیمت‌ها در آن سریع‌تر و کمتر است.