واکاوی داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد در بهار 1402 نسبت به مدت مشابه در سال قبل، سهم بخش کشاورزی و صنعت و معدن (بدون نفت) از اقتصاد ایران کاهش یافته است. در مقابل، سهم بخش نفت و گاز و خدمات از کیک اقتصاد ایران بیش‌تر شده است. آیا این تغییر حجم، سهم بخش‌های اقتصادی از اشتغال کشور را تحت تاثیر خود قرار داده است؟...

در بهار 1402 نسبت به بهار 1401سهم بخش «کشاورزی» و «صنعت و معدن بدون نفت» از کیک اقتصاد کاهش یافته و در مقابل سهم بخش «نفت و گاز» و «خدمات» با افزایش مواجه شده است.
این تغییر سهم به تولید اقتصادی محدود نشده و ترکیب بخش‌های اقتصادی در بازار کار نیز دگرگون شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سه ماه نخست امسال نسبت به بهار سال گذشته سهم بخش «کشاورزی» از اشتغال کل کشور کاهش یافته در حالی که سهم بخش‌های «صنعت» و «خدمات» بیش‌تر شده است.
بنابراین به نظر می‌رسد که همزمان با کوچک‌شدن سهم بخش «کشاورزی» از تولیدات اقتصادی، کشاورزان نیز از بازار کار این بخش به «صنعت» و «خدمات» کوچ کرده‌اند.
کم‌‌‌شدن سهم «کشاورزی» از کیک اقتصاد در بهار 1402
اگر کل تولید کالا و خدمات کشور را یک کیک در نظر بگیریم، بخش‌های اقتصادی همان قسمت‌های سازنده کیک محسوب می‌شوند. این بخش‌ها شامل «کشاورزی»، «صنایع و معادن بدون نفت»، «نفت و گاز» و «خدمات» هستند. بنابراین سهم هر بخش از تولید اقتصادی نشان می‌دهد که چند درصد از تولید کالا و خدمات صورت گرفته در یک بازه زمانی مشخص مربوط به این بخش خاص بوده است.
داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که در بهار 1401 تولید ناخالص داخلی ایران به قیمت‌های ثابت سال 90 برابر با 198.5 هزار میلیارد تومان (همت) بوده است. این رقم در بهار امسال به 214.3 همت افزایش یافته و نشان می‌دهد که حجم اقتصاد در این بازه زمانی بزرگ‌تر شده است.
به تبع این تغییرات، از بهار 1401 تا بهار 1402 سهم بخش‌های اقتصادی از کیک اقتصاد نیز دستخوش تغییر شده است. برای مثال، بخش «کشاورزی» در بهار سال گذشته 5.1 درصد از حجم اقتصاد را تشکیل می‌داده اما این نسبت در بهار امسال به 4.5 درصد کاهش یافته است.
بخش «صنعت و معدن بدون نفت» هم از روند مشابهی پیروی کرده است. سهم این بخش از اقتصاد در سه ماهه نخست سال گذشته 24.6 درصد بوده اما در بهار امسال به 22.9 درصد رسیده است.
بنابراین، تراکم تولیدات اقتصادی در بهار 1402 بیش‌تر در بخش «نفت و گاز» و «خدمات» بوده است.
افزایش سهم «نفت و گاز» از تولیدات بهاری اقتصاد
دراولین فصل از سال 1402 حجم تولیدات نفت و گاز کشور با افزایش روبرو شده است. رشد اقتصادی این بخش در بهار سال گذشته تنها 1.1 درصد بوده در حالی که در بهار امسال به 19.8 درصد رسیده است. به عبارت دیگر، اندازه بخش «نفت و گاز» در اقتصاد کشور به شکل قابل‌توجهی افزایش یافته است.
اگر اقتصاد کشور را یک کیک هزار قسمتی در نظر بگیریم، در بهار سال گذشته 137 قسمت از این کیک دست‌پخت «نفت و گاز» بوده در حالی که این نسبت در بهار امسال به 152 قسمت رسیده است. این افزایش سهم برای بخش «خدمات» هم تکرار شده است.
حال جای طرح این سوال است که آیا کوچک و بزرگ‌‌شدن سهم هر بخش از کل اقتصاد چه ارتباطی با بازار کار داشته است؟
برای پاسخ به این سوال باید به داده‌های مرکز آمار از وضعیت بازار کار رجوع کرد که در آن سهم هر بخش اقتصادی از اشتغال کل کشور ارائه شده است.
کشاورزان در راه بخش «صنعت» و «خدمات»
داده‌های مرکز آمار از وضعیت بازار کار نشان می‌دهد که در سه ماه نخست امسال حدود 24 میلیون و 300 هزار نفر شاغل در بازار کار کشور وجود داشته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بهار امسال 15.5 درصد از شاغلان کل کشور در بخش کشاورزی اشتغال داشتند در حالی که این نسبت در بهار سال گذشته 16 درصد بوده است. بنابراین سهم کشاورزی از اشتغال کشور کاهش یافته است.
در سمت دیگر ماجرا، سهم بخش صنعت و خدمات از بازار شاغلان با افزایش مواجه شده است. برای مثال، در بهار سال گذشته 32.7 درصد از شاغلان را فعالان بخش صنعت تشکیل می‌دادند در حالی که در بهار امسال این نرخ به 33.1 درصد رسیده است. سهم اشتغال در بخش خدمات نیز با افزایش 0.1 واحد درصدی مواجه شده است.
تداوم کوچک‌شدن بخش کشاورزی در اقتصاد ایران
طبق داده‌های مرکز آمار، بخش کشاورزی از دو سال گذشته با رشد اقتصادی منفی روبرو بوده و همین باعث کاهش سهم این بخش از کیک اقتصاد شده است. در کنار این مسئله، سهم کشاورزی از اشتغال کل کشور نزولی شده است.
به گزارش اکوایران،همراهی این عوامل در کنار هم می‌تواند نشان‌دهنده کوچک‌شدن بخش کشاورزی هم از حیث تولید و هم از منظر اشتغال در یک سال منتهی به بهار امسال باشد. در صورت تداوم این روند، می‌توان انتظار داشت که کشاورزان به صورت تدریجی به سایر بخش‌های اقتصادی کوچ کنند و بخش کشاورزی با چالش تولید و نیروی کار مواجه شود.