با وجود اینکه شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) در میان 14 شرکت فولادی که برای ساخت نیروگاه برق حرارتی متعهد شده‌اند، قرار ندارد اما توانسته با استفاده از توان داخلی شرکت‌های زیر مجموعه خود، یک واحد نیروگاه 450 مگاواتی سیکل ترکیبی مدرن در کلاس F را احداث و به شبکه سراسری برق متصل کند...

صنایع فولادی یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های تولیدی کشور محسوب می‌شوند و حدود ۳۰ درصد از تولید خالص ملی (GDP) را در اختیار دارند. طبق آمارهای رسمی، ارزش افزوده صنعت فولاد، سالانه به ۲۰ میلیارد دلار می‌رسد و صنایع فولادی برای ایجاد این میزان ارزش افزوده، سالانه ۲۰ میلیارد کیلووات‌ ساعت برق مصرف می‌کنند. وجود ظرفیت نیروگاهی ۶ هزار مگاواتی در صنعت فولاد، شرکت‌های بزرگ خصوصی و شبه دولتی در این حوزه را برای تولید برق و کاهش بار انرژی از روی دوش دولت ترغیب می‌کند.
کمبود منابع انرژی و قطعی برق طی سال‌های اخیر، به یکی از چالش‌های بزرگ صنایع به ‌ویژه صنایع انرژی‌بر مانند فولاد تبدیل شده است؛ البته قطعی گاز در زمستان هم دردسر دیگری برای صنایع تولیدی محسوب می‌شود که بر میزان تولید، فروش و صادرات‌ تاثیر منفی می‌گذارد. بر همین اساس و برای تامین بخشی از برق مورد نیاز صنایع، دولت سیزدهم در پاییز سال ۱۴۰۰ به چاره‌اندیشی افتاد و با همکاری وزارت صنعت، نیرو و صنایع فولادی، تفاهم‌نامه ساخت ۱۴ نیروگاه حرارتی با ظرفیتی بالغ بر ۱۰ هزار مگاوات برق را به امضا رساند.
این تفاهم‌نامه در روز ۱۹ مهر ۱۴۰۰ در حالی امضا شد که قرار بود با سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ صنعتی و معدنی کشور، ۱۰ هزار مگاوات برق طی چهار سال وارد شبکه سراسری شود. شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان، فولاد هرمزگان، فولاد کاوه جنوب کیش، آلومینیوم المهدی، ملی صنایع مس ایران، معدنی و صنعتی چادرملو، معدنی و صنعتی گل‌‎گهر، ایرالکو، آلومینیای ایران، توسعه آب آسیا، پویا انرژی، فولاد خوزستان و فولاد سترگ پارس شرق، این تفاهم‌نامه مشترک را با وزارت نیرو و صمت امضا کردند و قرار شد تا سال ۱۴۰۴، این شرکت‌ها ۱۴ واحد نیروگاه برق را وارد شبکه سراسری کنند.
حالا با گذشت حدود دو سال از انعقاد تفاهم‌نامه مذکور و در آستانه سومین سال مسئولیت دولت سیزدهم، نه‌ تنها هیچ یک از واحدهای نیروگاهی در صنایع فولادی و معدنی به اتمام نرسیده است بلکه برخی از شرکت‌های فوق‌الذکر که تفاهم‌نامه امضا کرده‌اند، طرح اجرایی برای احداث نیروگاه برق حرارتی در واحدهای خود ندارند. در چنین شرایطی، اخیرا توافق دیگری میان انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با وزارت نیرو مبنی بر احداث پنج هزار مگاوات نیروگاه جدید توسط بخش خصوصی فولاد انجام شده؛ در حالی که تفاهم‌نامه قبلی هنوز به سرانجام نرسیده است.
با نگاهی به آمارهای منتشر شده از سوی فولادسازان، اعمال محدودیت و قطع برق در واحدهای تولیدی فولاد طی یک هفته تا ۱۰ روز، بیش از سه هزار میلیارد تومان کاهش تولید و ارزش محصولات را در پی دارد و خسارت‌های سنگینی را به صنایع فولادی وارد می‌کند. پیامدهای این خسارت‌های سنگین علاوه بر صنایع، دامن‌گیر سهام‌داران و حتی دولت شده و تولید، صادرات و ارزآوری در این صنعت را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. کاهش ارزآوری در سال‌هایی که کشور با تشدید تحریم‌های نفتی روبه‌روست و سیاست کاهش اتکا به صادرات نفت را در پیش گرفته است، روی بودجه سالانه تاثیر می‌گذارد و کسری بودجه را تشدید می‌کند.
با توجه به خسارت‌های وارد شده به صنعت فولاد و همچنین اقتصاد غیرنفتی کشور، برنامه ایجاد ظرفیت ۱۰ هزار و ۵۳۶ مگاواتی برق با همکاری فولادسازان در فاز نخست به اجرا در آمد و در فاز دوم نیز تولید پنج هزار مگاوات برق توسط بخش خصوصی و صنایع فولادی در دستور کار قرار گرفت اما هنوز هیچ یک از شرکت‌های مذکور نتوانسته‌اند واحد نیروگاه‌های خود را به مرحله بهره‌برداری برسانند و وارد شبکه سراسری کنند. احداث نیروگاه برق، به زیرساخت‌ها و تجهیزات زیادی نیاز دارد و سرمایه‌گذاری واحدهای صنعتی و معدنی با هدف تامین پایدار برق، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های بزرگی است.
با نگاهی به برنامه‌های ساخت نیروگاه توسط واحدهای صنعتی و معدنی طی سال‌های اخیر، می‌توان امیدوار بود که تا یکی دو سال آینده، بخشی از برق مصرفی صنایع توسط شرکت‌ها تولید خواهد شد و کمبود برق به‌ ویژه در فصل تابستان به حداقل خواهد رسید. به‌ این ترتیب، مشکل کاهش تولید، فروش و صادرات واحدهای صنعتی و معدنی و به ویژه فولادسازان رفع خواهد شد. بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و طبق آخرین اخبارT قرار بود دو واحد نیروگاهی در مجموع به میزان ۳۶۶ مگاوات در تابستان امسال وارد مدار ‌شوند که تاکنون انجام نشده و یا خبری مبنی بر اتمام این پروژه‌های نیروگاهی منتشر نشده است. این نیروگاه‌ها واقع در استان‌های اصفهان، هرمزگان، یزد، کرمان، فارس، سمنان و خوزستان است. همچنین با پیگیری و هماهنگی بین وزارتخانه‌های نیرو، صمت و نفت، مجوز ساخت نیروگاه‌های فولاد مبارکه، آلومینیوم المهدی، گل‌گهر، لامرد، پویا انرژی و فولاد خوزستان نیز صادر و گروه مپنا به عنوان پیمانکار احداث واحدهای نیروگاهی نیز تاکنون ساخت بیش از یک هزار و ۵۰۰ مگاوات از کل سهم صنایع را متعهد شده است.

نیروگاه سیکل ترکیبی ۹۱۳ مگاواتی لامرد در استان فارس، مشتمل بر دو واحد گازی و یک واحد بخار از سال ۱۳۹۱ تاکنون در دست احداث است. پست‌های ۴۰۰ و ۲۳۰ کیلوولت با دو خط منشعب از نیروگاه عسلویه به طول ۴۶ کیلومتر در این منطقه در دست احداث است که در صورت بهره‌برداری، ۵۲۰ مگاوات برق مورد نیاز سالکو به عنوان بزرگ‌ترین مجتمع تولید آلومینیوم در جنوب استان فارس (منطقه ویژه اقتصادی لامرد) را تامین خواهد کرد. در همین راستا، شرکت فولاد مبارکه اصفهان با شرکت مپنا، قرارداد احداث نیروگاه سیکل ترکیبی را منعقد کرده و شرکت ملی صنایع مس ایران نیز قرار است یک واحد نیروگاه گازی با ظرفیت ۴۰ مگاواتی را به صورت (EPC) در مجموعه ذوب و پالایش خاتون‌آباد واقع در مجتمع مس شهر بابک احداث کند.
با تجمیع موارد فوق، این‌گونه استنتاج می‌شود که با گذشت حدود دو سال از امضای تفاهم‌نامه ساخت نیروگاه توسط شرکت‌های بزرگ صنعتی، معدنی و فولادی کشور، هنوز هیچ شرکتی نتوانسته است به تعهدات خود در این زمینه به صورت کامل عمل کند. علی‌رغم اینکه شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) در میان ۱۴ شرکت فولادی که برای ساخت نیروگاه برق حرارتی متعهد شده‌اند، قرار ندارد اما در سال ۱۴۰۱ توانست با استفاده از توان داخلی شرکت‌های زیر مجموعه خود، یک واحد نیروگاه ۴۵۰ مگاواتی سیکل ترکیبی مدرن در کلاس F را احداث و به شبکه سراسری برق متصل کند. به این ترتیب، میدکو بدون کمک گرفتن از شرکت‌های پیمانکار مجری ساخت نیروگاه مانند شرکت مپنا توانسته است تمامی مراحل طراحی، ساخت، واردات تجهیزات و راه‌اندازی نیروگاه ۴۵۰ مگاواتی خود را اجرایی کرده و به بهره‌برداری برساند و بر همین اساس، میدکو را باید تجلی کامل صنعت فولاد کشور در اجرای شعارهای خودکفایی، رشد تولید، اشتغال‌زایی و دانش‌بنیان دانست.