در تابستان 1402 سهم خالص صادرات کالا و خدمات از کیک اقتصاد نسبت به مدت مشابه در سال قبل بیش‌ترین افزایش را تجربه کرده است. در مقابل، سهم تغییرات موجودی انبار و سرمایه‌گذاری با کاهش مواجه شده است...

طبق آخرین داده‌های مرکز آمار تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های ثابت سال 90 و به روش هزینه‌ای در فصل تابستان به 219 هزار میلیارد تومان (همت) رسیده که نسبت به مدت مشابه در سال قبل 7.1 درصد رشد داشته است.
برای محاسبه تولید ناخالص داخلی یا همان حجم کیک اقتصادی ایران، چند روش وجود دارد که یکی از آن‌ها، روش هزینه‌ای است. اجزای این بخش شامل «مصرف نهایی بخش خصوصی»، «مصرف نهایی بخش دولتی»، «تشکیل سرمایه ثابت ناخالص» و «خالص صادرات کالا و خدمات» می‌شود. همچنین، بخشی به نام «تغییرات موجودی انبار» وجود دارد که نشان‌دهنده حجم کالای انبار شده در تولیدی‌ها است.
تازه‌ترین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که در تابستان سال جاری، «مصرف نهایی بخش خصوصی» بالاترین سهم را از کیک اقتصاد ایران به خود اختصاص داده و نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش یافته است.
در سوی دیگر این طیف، «تغییرات موجودی انبار» و «خالص صادرات کالا و خدمات» کمترین سهم را از تولید ناخالص داخلی هزینه‌ای به نام خود ثبت کرده‌اند.
تولید ناخالص داخلی به روش هزینه‌ای، نماگری از تقاضای اقتصاد
در محاسبه تولید ناخالص داخلی به روش هزینه‌ای، کل اقتصاد را به چند بخش اصلی تقسیم می‌کنند. این بخش‌ها شامل «هزینه خصوصی»، «هزینه دولتی»، «سرمایه‌گذاری»، «صادرات» و «واردات» می‌شوند. در این روش، مجموع هزینه‌ای که هر یک از این بخش‌ها در یک دوره زمانی انجام داده‌اند به عنوان تولید ناخالص داخلی در نظر گرفته می‌شود.
منطق این محاسبه این است که فرض می‌شود هر کالا و خدمتی که در یک بازه زمانی در اقتصاد کشور تولید شده، نهایتا توسط یکی از این بخش‌ها مورد مصرف قرار می‌گیرد. بنابراین کل هزینه صورت گرفته در یک دوره زمانی را می‌توان برابر با تولید ناخالص داخلی در آن زمان دانست.
بر این اساس، تولید کل به روش هزینه‌ای، نماگری از تقاضای کل در اقتصاد است.
افزایش تقاضای خانوارها در تابستان 1402
داده‌های مرکز آمار از تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های ثابت سال 90 نشان می‌دهد که سهم بخش «هزینه خصوصی»، «هزینه دولتی» و «خالص صادرات» از کیک اقتصاد افزایش و سهم سایر بخش‌ها کاهش یافته است.
هزینه بخش خصوصی که نشان‌دهنده تقاضای خانوارها است از 107 همت در تابستان 1401 به 116 همت در تابستان 1402 رسیده است. بر این اساس، سهم این بخش از کیک اقتصاد 0.4 واحد درصد بیشتر شده و به 53.1 درصد افزایش یافته است. هزینه بخش خصوصی در روش هزینه‌ای، بالاترین سهم از تولید ناخالص داخلی را در میان سایر بخش‌ها دارد.
همچنین، هزینه بخش دولتی که نشان‌دهنده مخارج دولت است از 42 همت در تابستان سال گذشته به 49 همت در تابستان سال جاری رسیده است. در پی این افزایش، سهم این بخش از کیک اقتصاد تابستانی ایران 1.9 واحد درصد نسبت به مدت مشابه در سال قبل افزایش یافته و به 22.6 درصد رسیده است.
خالص صادرات کالا و خدمات، بیش‌ترین افزایش سهم از کیک اقتصادی تابستان 1402
از دیگر بخش‌های هزینه‌ای که در تابستان 1402 موفق به افزایش سهم خود از اقتصاد ایران شده، خالص صادرات است. این بخش از تفاضل حجم صادرات و واردات حاصل می‌شود و مثبت‌بودن رقم آن به معنای بیش‌تربودن حجم صادرات از واردات است.
شواهد آماری حاکی از آن است که در تابستان سال جاری، خالص صادرات کالا و خدمات به 21 همت رسیده و سهم این بخش از کیک هزینه‌ای اقتصاد از 6.3 درصد به 9.6 درصد افزایش یافته است.
بر این اساس، بیش‌ترین افزایش سهم از تولید ناخالص داخلی در تابستان سال جاری  نسبت به تابستان سال گذشته متعلق به بخش خالص صادرات بوده است.
کاهش سهم سرمایه‌گذاری از کیک اقتصاد
تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به معنای حجم سرمایه‌گذاری انجام شده در اقتصاد است. آخرین گزارش مرکز آمار حاکی از آن است که سرمایه‌گذاری از 24.1 همت در تابستان گذشته به 25.2 همت در تابستان سال جاری رسیده است.
به گزارش اکوایران،با وجود افزایش سرمایه‌گذاری، به دلیل بالاتربودن رشد در سایر بخش‌های هزینه‌ای سهم تشکیل سرمایه از کیک اقتصاد کاهش یافته و به 11.5 درصد رسیده است. به بیان دیگر اگر کیک اقتصاد را به صد قسمت تقسیم کنیم، تنها 11 و نیم بخش آن حاصل سرمایه‌گذاری بوده است.