برنامه « کرمان 1404» برنامه واقع گرایانه‌ای است که تلاش دارد با توان وضع موجود و با همسو کردن رخدادها و داشته هایی که به صورت محلی و بعضا خودجوش در استان در حال رخ دادن است بتواند نوعی از شبکه توسعه گردشگری از پایین به بالا را ترسیم نماید و در بطن این رویدادهای محلی , زیر ساختهای کوچک مقیاس را به هم متصل و تقویت کند...
مریم فدایی قطبی
تحلیلگر اقتصادی
مفهوم گردشگری به مثابه یک صنعت متحول کنده اقتصاد جوامع با مفهوم سیاحت در دنیای قدیم یا حتی مسافرت به مفهومی که در گذشته نه چندان دور رایج بود, از بین رفته است. تعریف از گردشگری بر اقامت حداقل یک شب در یکی از زیر ساختهای اقامتی مقصد با هدف صرفا طی اوقات فراغت تاکید دارد و سیاحت تجار و یا مفهوم سنتی میهمانی رفتن از شهری به شهری دیگر در زمره فعالیت گردشگری قرار نمی گیرد .
صنعت گردشگری به مثابه رسته ای از فعالیت اقتصادی که طبعا نتیجه ان با شاخصهای اقتصادی سنجیده می شود ,مزایای در قیاس با صنایع دیگر دارد . اول انکه ارزاتر از سایرصنایع می تواند تولید شغل کند و چون با صنایع خلاق هم راستاست, برخی از شاغلین بالفعل, ماهرمحسوب می شوند . حتی آموزش منابع انسانی هم در مقام قیاس , ارزانتر و سریعتر خواهد بود و هم مانند صنعت ساختمان شبکه ای از مشاغل را درگیر یا ایجاد می کند. رشد ان از الگوی تصاعدی پیروی می کند و خود همانند سیستمی خود سازمان ده با اعمال محرک ابتدایی می تواند سیستم را توسعه دهد .
از طرفی. صنعت گردشگری بسیار تحت تاثیر عوامل خارج از سیستم می تواند اسیب ببیند . یک سیاست خارجی نا بجا , یک رخداد طبیعی تلخ, یک بیماری واگیردار و ... می تواند این صنعت را زمین گیر کند . برای همین در دانش مدیریت گردشگری , ضمن انکه تاکید به برنامه ریزی و تقویت پایین به بالا در ساختار جامعه است . همه بدنه جامعه خصوصا بدنه حکمرانی , سیاسیون و برنامه ریزیان, تاثیر مهمی را در صعود یا فرود این صنعت دارند.
با مهم شدن موضوع گردشگری در جوامع جهانی و قرارگیری سفر در بسته هزینه های خاوار در همه دنیا وعمومی شدن ان , کشورها در رقابتند تا در تصرف این بازار سود اور, موفقتر عمل کنند .تلاش ترکیه , کشورهای حاشیه خلیخ فارس و حتی عربستان در تغییر سیاستهای خارجی و سرمایه گذاری کلان در بخش تفریح و اوقات فراغت , نشان دهنده اگاهی از چنین ظرفیت متحول کننده اقتصاد در جهان پیش روست. و همچنین اگاهی از این موضوع که اقتصاد جایگزین باید به سرعت جای اقتصاد وابسته به منابع تجدید ناپذیر و محدود را بگیرد.
در کشور ما به واقع گردشگری اولویت نیست .به نظر می رسید موضوع گردشگری همچنان توسط برنامه ربزان کلان کشوری به صورت گیج کننده ی نا مشخص است . تلاش بدنه نحیف گردشگری سازمان میراث فرهنگی , گردشگری . صنایع دستی , نمی تواند در برابر بی برنامه گی دولت و تصمیم گیران کلان که هر بار به نوعی و در انواع مختلف چوب لای چرخ صنعت گردشگری می گذارند؛ دوام بیاورند. گردشگری صنعتی میان‌بخشی و چندساحتی است. یک وزارتخانه به تنهایی نمی‌تواند در سطح کلان و ملی برنامه توسعه و رونق آن را پیاده‌سازی کند، بلکه همه دستگاه‌ها و سازمان‌ها و بخش خصوصی فعال این حوزه باید کمک کنند تا از ظرفیت‌های بی‌بدیل گردشگری در ایران ثروت تولید کرد، اشتغال ایجاد کرد و به چرخه اقتصاد کشور شتاب داد.
از سویی به علت تبلیغات منفی علی ایران و همچنین بحرانهای دایمی خاورمیانه . ایران در اذهان جهانی برای انتخاب به عنوان مقصد گردشگری در وضعیت نا پابدار و اسیب پذیریست .لازمه بهبود شرایط , عزم جدی در سطوح حکمروایی کلان کشور را می طلبد و چون اهمیت این موضوع همچنان برای ان سطح از حاکمیت چندان مطرح نیست به طبع تحت تاثیر موضوعات دیگر نادید ه گرفته شده و به عقب رانده می شود . همین ناپایداری در سیاستهای کلی , بسیاری از زیر ساختهای گردشگری را به مرحله ورشکستگی کشانده است .
البته در چشم انداز برنامه توسعه گردشگری ایران هم, دغدغه ای برای ورود گردشگری خارجی نیست و به نوعی با قبول وضعیت ناپایدار , تلاش خود را بر رونق گردشگری داخلی گذاشته است . در داخل کشور البته بازار گردشگری داغ است و شهرها در رقابت تنگاتنگ برای جذب گردشگر تلاش می کنند .
در این میان وضعیت استان کرمان_ با تمام قابلییهایش_ همچنان از این بازار, نا چیز است . بارها و بارها در اخبار و تحلیلها و نوشته ها از وضعیت گردشگری کرمان علیرغم توانمندی بالقوه استان سخن گفته شده است . بارها از وضعیت اقتصادی استان . نرخ پایین اشتغال زنان .مسئله مهاجرت روستاییان و توزیع نا متناسب ثروت . وضعیت نا بسامان صنایع دستی , محصولات بومی و همه انچه که می تواند در پیوند با توسعه گردشگری بهبود و یا رشد یابد, بحث شده است. اما برای تغییر در این وضعیت چه باید کرد؟
برای اینکه در رقابت حوزه گردشگری تا سال 1404 از رقیبان منطقه‌ای خود عقب نمانیم، اقدامات بسیاری نیاز داریم، از سیاست‌گذاری و تعیین ماموریت گرفته تا هدف‌گذاری و برنامه ریزی؛ از اموزش منابع انسانی تا بازاریابی و تبلیغات , همه اینها در شرایطی است که باید درباره زیرساخت و تجهیزات و تاسیسات مورد نیاز آن کمی و عدد و رقمی صحبت کنیم، چه تعداد هتل و واحد اقامتی، چه تعداد پرواز، چه تعداد تور و تورگردان، چه تعداد دفتر خدمات سفر، چه تعداد نیروی انسانی متخصص، چند تعداد واحد پذیرایی، چه تعداد اتوبوس... لازم داریم؟ و اینکه بتوانیم نیمرخ روشنی از وضعیت فعلی گردشگری استان در واقعیت آنچه که دارد رخ می دهد و قابل سنجش با شاخصهای اقتصادی است ؛ داشته باشیم و چشم انداز مشخصی با مقاصد و اهداف مشخص.به هر حال اگر شفاف شود که سهم درآمد گردشگری در اقتصاد استان و درآمد ناخالص چه اندازه است، آن وقت سیاست‌گذار و مدیر استانی توجه و تمرکز بیشتر بر توسعه و رونق گردشگری خواهد داشت.
اما ایا منابع لازم برای تامین زیر ساخت وجود دارد ؟ ایا استان کرمان برای جذب سرمایه گذار یا برای تامین زیر ساختها استراتژی دارد ؟
منابع انسانی اموزش دیده چطور؟ برنامه جذب گردشگر و بازاریابی ؟برای پاسخ به وضعیت فعلی باید برنامه ای کاملا عملباتی در استان تدوین میشد که هدف ان توسعه گردشگری مبتنی بر واقعیات باشد و از شعار زدگی بپرهیزد .
برنامه 1404 برنامه واقع گرایانه ایست که تلاش دارد با توان وضع موجود وبا همسو کردن رخدادها و داشته هایی که به صورت محلی و بعضا خودجوش در استان در حال رخ دادن است بتواند نوعی از شبکه توسعه گردشگری از پایین به بالا را ترسیم نماید و در بطن این رویدادهای محلی , زیر ساختهای کوچک مقیاس را به هم متصل نماید و تقویت کند وبا شناسایی ضعفها, تهدیدها و قوتها و پتانسیلها , استراتژی لازم برای توسعه گردشگری در ان منطقه را تدوین نماید . این برنامه در قدم اول به دنبال حرکتهای کوچک مقیاس اما "در همه استان" است .
مشکل اصلی استان کرمان در بخش گردشگری دقیقا همین موضوع است که منافع گردشگری انچنان که باید نصیب صاحبان کسب و کار فعال در حوزه گردشگری نشده است . هنوز این صاحبان کسب و کار به شبکه سازی برای رسیدن به سود بیشتر در قالب تدوین منافع مشترک اعتقاد پیدا نکرده اند. و همین جزیره ای عمل کردن و رقابت منفی, عملا مانع توسعه گردشگری در یک منطقه است, در حالیکه یک زیر ساخت اقامتی همراه با زیر ساختهای پذیرایی مطلوب در کنار مدیریت شهری که جاذبه های گردشگری را به درستی عرضه و زیر ساختهای دسترسی را اماده کرده است می تواند موجب ماندگاری گردشگر شود و هر ساعت ماندگاری گردشگر در محل, خود تاثیر محسوسی بر توسعه اقتصاد فعال دارد و این شبکه سازی در لایه های پایین جوامع همراه با نقش حمایتی مدیریت محلی, دقیقا رمز توسعه گردشگری یک منطقه است . نقش 1404 همین نقش تسریع کننده و تسهیل کننده روابط بین عناصر و بازیگردانان اصلی در یک جامعه محلی است که بتوانند شبکه گردشگری را شکل دهند . این شبکه اگر به درستی با محرکهای خارجی تقویت شود مانند سیستمهای خود سازمانده خود در جهت رشد به درستی حرکت خواهد کرد (البته اگر فاکتور بازدارنده ای در مسیر توسعه سیستم قرار نگیرد ). این سیستم های ریز , در گوشه گوشه استان رشد خواهد کرد و تشکیل شبکه های بزرگتری را خواهند داد. هر چه شبکه بزرگتر شود نیاز است که مدیریت قویتری از ان حمایت کند و تهدیدها را به حداقل برساند . و محرکهای قوی تری را برای توسعه سیستم وارد کند . برنامه 1404 به مثابه هدایتگر , کل رفتار سیستمها را زیر نظر خواهد داشت و سعی می کند در هر لحظه استراتژی مناسب را برای توسعه زیر سیستمها برای حذف تهدیدها و زمینه بروز تواندمندیها اتخاذ کند . لازمه این کار حمایت کامل مدیریت کلان استان از این برنامه است . اما تمرکز صرف به رویداد , توسعه را اسیب پذبر و وابسته می کند . لازم است محرکهای قدرتمندی برای تقویت زیر ساختها وارد شود, که لازمه این امر سرمایه گذاری در بخش صنعت گردشگری استان است. این امر در گرو اخذ تدابیر مدبرانه مدیران کلان استان و مدیریت محلی در هر شهرستان است . همه اینها وقتی توجیه دارد که مشتری یا همان گردشگر, کرمان را مقصد سفر خود انتخاب کند . این موضوع به سومین حلقه گمشده مدیریت گردشگری استان برمی گردد . نقص در بازاریابی و تبلیغات. استان کرمان پر از شگفتیهاست و خود اذعان دارد که این شگفتی ها پنهان است . شناسایی هدفمند پتانسیلهای گردشگری استان باید به صورت هدفمند و برنامه ریزی شده در همه مقاصد به جد دنبال شود . این سه حلقه می تواند زنجیره ای لازم برای رشد گردشگری استان کرمان را , فراهم سازد.
