مدتی است که فعالان بازار سهام، به ویژه سهامداران سنگ آهنی بر شیوه قیمت‌گذاری سنگ آهن و گندله و فروش آن بر شرکت‌های فولادی اعتراض دارند. معترضان معتقدند سنگ آهن، آهن اسفنجی و گندله با قیمت‌های کمتر از قیمت‌های جهانی به فولادسازان فروخته می‌شود.
صرف نظر از درستی یا نادرستی این ادعا، معترضان دلیلی نسبتا قانع‌کننده برای اثبات ادعای خود دارند. آنها معتقدند فولاد مبارکه اصفهان با مالکیت عمده بر زنجیره سنگ آهن و فولادکشور، در کنترل قیمت سنگ آهن نقش موثری دارد. فولاد مبارکه اصفهان از طرفی بزرگترین مجتمع فولاد کشور محسوب می‌شود و از طرف دیگر با در اختیار داشتن کنترل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات (ومعادن) بخش قابل توجهی از فرآیند تولید، قیمت‌گذاری و فروش سنگ آهن کشور را نیز در اختیار دارد. طبیعی است اگر فرض شود، شرکتی با تحت کنترل داشتن بازار مواد اولیه و البته بازار محصول، توان بالایی برای بیشینه‌سازی منافع خود دارد.
فولاد مبارکه چگونه قافیه را باخت؟
روند مدیریت زنجیره تولید سنگ آهن و فولاد تا یک ماه پیش تقریبا به طور کامل در اختیار فولاد مبارکه اصفهان بود. همانطور که اشاره شد فولاد مبارکه اصفهان بزرگترین مجتمع فولادساز کشور است. از طرف دیگر فولاد مبارکه اصفهان با گرفتن کنترل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات (ومعادن) به طور مستقیم کنترل شرکت سنگ آهنی گلگهر (یکی از دو غول سنگ آهنی کشور) را نیز در اختیار داشت. ضمنا بخش قابل توجهی از سهام شرکت سنگ آهنی چادرملو (کچاد) نیز در اختیار فولاد مبارکه قرار دارد.
از ماه گذشته اما این چرخه بی‌نقص بیشینه‌سازی منافع، شکسته شد. فولاد مبارکه ناغافل یک کرسی هیأت مدیره را در شرکت گلگهر از دست داد. تا پیش از آن فولاد مبارکه با در اختیار داشتن 3 کرسی از 5 کرسی هیأت مدیره «کگل»، کنترل این شرکت را در اختیار داشت. اما همزمان با برگزاری مجمع عمومی سالانه گلگهر، طرف مقابل موفق شد یک کرسی هیأت مدیره را از دست فولاد مبارکه خارج کند و در نتیجه کنترل فولاد بر گلگهر شکسته شد. اما رقیب فولاد مبارکه در کنترل گلگهر چه کسی بود؟
نبردی فراتر از آنچه به نظر می‌رسد
فولاد مبارکه و شرکت سرمایه‌گذاری امید (متعلق به بانک سپه) به طور مشترک مالک مجموعه گلگهر هستند. با وجود اینکه فولاد مبارکه نسبت به بانک سپه سهام کمتری در گلگهر داشت، اما با همسو کردند سایر سهامداران عمده و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مالک گلگهر، موفق شده بود اکثریت کرسی‌های هیأت مدیره گلگهر را تصاحب کند.
حالا اما این کنترل شکسته شده است و فولاد دیگر گلگهر را کنترل نمی‌کند. در نگاه اول به نظر می‌رسد این انتقال قدرت، صرفا یک دست به دست شدن مالکیت بین دو شرکت بزرگ است. نگاهی دقیق‌تر اما، عمق موضوع را نمایان‌تر می‌کند.
انتقال کنترل گلگهر از فولاد مبارکه به بانک سپه فراتر از مراوده دو شرکت است. کنترل فولاد مبارکه در اختیار ایمیدور و در نهایت وزارت صنعت، معدن و تجارت است. در حالی که شرکت سرمایه‌گذاری امید، متعلق به بانک سپه است و بانک سپه را وزارت اقتصاد و دارایی کنترل می‌کند. بنابراین به نظر می‌رسد تبعات انتقال قدرت در گلگهر، فراتر از چیزی باشد که به نظر می‌رسد.
اهداف استراتژیک در قبضه کردن «کگل»
همانطور که در ابتدای گزارش اشاره شد، برخی ذینفعان صنعت سنگ آهن، معتقدند که محصولات این صنعت ارزان‌تر از قیمت‌های جهانی راهی انبارهای صنعت فولاد می‌شود. یکی از این ذینفعان اشاره شده، وزارت اقتصاد و دارایی است که زیرمجموعه‌هایش مالکیت بخش قابل توجهی از صنعت سنگ آهن را در اختیار دارند.
کنترل گلگهر توسط وزارت اقتصاد و دارایی می‌تواند مسیر را برای افزایش قیمت سنگ آهن هموارتر کند. گفته می‌شود طراحان این ماجرا در نظر دارند قیمت سنگ آهن را به 17 درصد شمش فولاد خوزستان و گندله را به 27 درصد قیمت شمش فولاد خوزستان برسانند.
طرف مقابل (فولاد مبارکه، ایمیدرو و در نهایت وزارت صمت) اما با افزایش قیمت سنگ آهن مخالف است. طبیعی است که صنعتی تلاش کند از افزایش بهای تمام شده محصولاتش جلوگیری شود.
دست بالا در اختیار کیست؟
در حال حاضر به نظر می‌رسد فولاد مبارکه و ایمیدرو قافیه را باخته‌اند و برنده فعلی بازیسرمایه‌گذاری امید، بانک سپه و در نهایت وزارت اقتصاد و دارایی است. چنانچه وضعیت فعلی ادامه یابد، احتمالا شاهد کاهش حاشیه سود فولادسازان خواهیم بود و شرکت‌های سنگ‌آهنی منتفع خواهند شد.
اما فولاد مبارکه با استفاده از ماده 95 قانون تجارت سهامداران شرکت را دوباره به مجمع عمومی فوق‌العاده دعوت کرده است. طبق این ماده قانونی، سهامدارانی که اقلاً یک پنجم سهام شرکت را مالک باشند حق دارند که دعوت صاحبان سهام را برای تشکیل مجمع عمومی از هیات‌مدیره خواستار شوند و هیات مدیره باید حداکثر تا بیست روز مجمع مورد درخواست را با رعایت تشریفات مقرره دعوت کند.
هیأت مدیره گلگهر نیز سهامداران خود را برای برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده دعوت کرده است. قرار است این مجمع 5 مرداد ماه برگزار شود. فولاد مبارکه و ایمیدرو فقط 11 روز کاری فرصت دارند کرسی از دست رفته خود را دوباره به دست بیاورند. در غیر این صورت احتمالا شرایط برای فولادسازان پیچیده خواهد شد.
