سازمان امور مالیاتی کشور، پیش‌نویسی را برای اصلاح برخی قوانین و مقررات مالیاتی تدوین کرده که در صورت تصویب آن، تغییراتی در قوانین مالیات‌های مستقیم، رفع موانع تولید و ارتقای نظام مالی کشور، چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی، حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات، انجام دائمی برنامه‌های توسعه کشور و قانون معادن ایجاد خواهد شد.
این تغییرات به‌طور کلی، با معرفی پایه‌های جدید و ساماندهی معافیت‌ها و مشوق‌ها، به دنبال اصلاح نظام مالیاتی کشور است. مجموع درآمد اشخاص حقیقی و عایدی دارایی، دو پایه مالیاتی جدید است که در این پیش‌نویس، معرفی شده است. اما قسمت عمده تغییرات پیش‌بینی‌شده، مربوط به معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی است که انتظار می‌رود علاوه بر تغییر در درآمدهای دولت، بخش‌ها و فعالیت‌های مختلف اقتصاد را تحت تأثیر قرار دهند.
حذف معافیت مالیاتی اجاره‌بگیرها
مالیات نقل و انتقال واحدهای مسکونی با قیمت ارزان و متوسط و همچنین درآمد املاک اجاری، بخش مسکن را تحت تأثیر قرار خواهد داد. بر اساس قوانین فعلی، اولین نقل و انتقال قطعی واحدهای مسکونی با قیمت ارزان و متوسط که مطابق ضوابط و قیمت‌هایی که وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و امور اقتصادی و دارایی ساخته شده، از پرداخت مالیات بر نقل و انتقال، معاف است. همچنین مالکان مجتمع‌های مسکونی دارای بیش از سه واحد استیجاری که با رعایت الگوی مصرف مسکن بنا به اعلام وزارت مسکن و شهرسازی ساخته شده یا می‌شوند، از مالیات بر درآمد املاک اجاری معافند. در پیش‌نویس سازمان امور مالیاتی، این معافیت‌ها حذف خواهد شد.
تغییرات مالیاتی در بخش کشاورزی
بر اساس قوانین فعلی، درآمد حاصل از کلیه فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان‌داری، احیای مراتع و جنگل‌ها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات معاف است. بر اساس اصلاحیه جدید، این معافیت برای اشخاص حقیقی، به میزان ۱۰ برابر معافیت پایه در نظر گرفته شده و مازاد بر آن، مشمول مالیات می‌شود.
مالیات کدام فعالیت‌های خدماتی تغییر خواهد کرد؟
در حال حاضر نرخ مالیات بر درآمد حاصل از بیمارستان‌ها، هتل‌ها، و مراکز اقامتی گردشگری، از تاریخ شروع فعالیت، به مدت پنج سال و در مناطق کمتر توسعه یافته به مدت ۱۰ سال، صفر است و بر اساس پیش‌نویس، نرخ صفر مالیاتی برای این واحدهای اقتصادی، حذف خواهد شد.
معافیت مالیاتی درآمد مدارس غیرانتفاعی، آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی غیرانتفاعی و مهدهای کودک در مناطق کمتر توسعه یافته و روستاها، مؤسسات نگهداری معلولان ذهنی و حرکتی، درآمد باشگاه‌ها و مؤسسات ورزشی نیز حذف شده و ۵۰ درصد این درآمدها، مشمول مالیات خواهند بود.
معافیت مالیاتی فعالیت‌های انتشاراتی، مطبوعاتی، قرآنی، فرهنگی و هنری، از دیگر موارد حذف‌شده در این پیش‌نویس هستند.
تغییرات مالیات‌های بخش صنعت و معدن
نرخ مالیات بر درآمد حاصل از فعالیت‌های تولیدی و معدنی اشخاص حقوقی غیردولتی نیز در مناطق کمتر توسعه‌یافته به مدت ۱۰ سال و در سایر مناطق به مدت پنج سال پس از بهره‌برداری، استخراج یا فعالیت، در حال حاضر صفر است که در صورت موافقت با پیش‌نویس سازمان امور مالیاتی، این مشوق مالیاتی در مناطق کمتر توسعه‌یافته، در هر سال مالی معادل ۱۰۰ درصد درآمد مشمول مالیات و در سایر مناطق، معادل ۵۰ درصد خواهد بود.
بر اساس این پیش‌نویس، معافیت درآمد کارگاه‌های فرش دستباف، صنایع دستی، شرکت‌های تعاونی و اتحادیه‌های تولیدی مربوطه نیز حذف خواهد شد.
شرکت‌های دانش‌بنیان نیز به‌جای معافیت ۱۵ ساله مالیاتی، از بخشودگی مالیاتی استفاده خواهند کرد و تنها ۲۰ درصد از درآمدشان، مشمول مالیات خواهد بود.
سازمان‌ها و نهادهای خاص هم مالیات می‌دهند
معافیت مالیاتی موقوفات، نذورات، پذیره، کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی آستان قدس رضوی، آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، آستان حضرت معصومه(س)، حضرت احمد ابن موسی (ع) یا شاهچراغ، مرقد امام خمینی(ره)، مساجد، حسینیه‌ها، تکایا و سایر بقاع متبرکه در صورت تصویب پیش‌نویس سازمان امور مالیاتی حذف خواهد شد.
معافیت مالیاتی کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی جمعیت هلال احمر نیز از دیگر معافیت‌های حذف شده در این قانون است. با این حال، هلال احمر، بر اساس استفساریه اخیر مجلس شورای اسلامی، مالیاتی بابت بودجه دریافتی از دولت، پرداخت نخواهد کرد.
شرط سازمان مالیاتی برای معافیت صادرکننده‌ها
حذف معافیت مالیاتی صادرات مواد خام و سود حاصل از تفاوت نرخ برابری ارزها، تغییرات ایجاد شده در پیش‌نویس قوانین مالیاتی هستند. در حال حاضر، ۱۰۰ درصد درآمد حاصل از صادرات خدمات و کالاهای غیرنفتی و محصولات بخش کشاورزی و ۲۰ درصد درآمد حاصل از صادرات مواد خام مشمول مالیات با نرخ صفر است.
این اصلاحیه پیشنهاد می‌دهد نیمی از درآمد حاصل از صادرات خدمات و کالاهای غیرنفتی (به استثنای درآمد حاصل از صادرات مواد خام و کالاهای با ارزش افزوده پایین) و محصولات بخش کشاورزی، مشروط بر ورود ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور، مشمول مالیات به نرخ صفر باشد.
تغییرات مالیاتی در بازار پول و سرمایه
برخی از اصلاحات پیشنهادی، سپرده‌گذاران بانکی و سرمایه‌گذاران بورسی را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد. بر این اساس، معافیت سود یا جوایز متعلق به حساب‌های پس‌انداز و سپرده‌های مختلف نزد بانک‌های ایرانی یا مؤسسات اعتباری غیربانکی مجاز، حذف خواهد شد. همچنین، از هر نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام شرکت‌ها اعم از ایرانی و خارجی در بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس دارای مجوز، مالیات مقطوعی به میزان نیم درصد ارزش فروش سهام و حق تقدم سهام اخذ خواهد شد و در مقابل، از این بابت وجه دیگری به‌عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام و مالیات بر ارزش افزوده خرید و فروش، دریافت نخواهد شد.
آزادی مالیات در مناطق آزاد
معافیت مالیاتی مناطق آزاد که در حال حاضر برای دوره بلندمدت ۲۰ ساله در نظر گرفته می‌شود، در صورت تصویب این اصلاحیه، حذف خواهد شد و در مقابل، ۵۰ درصد درآمد فعالیت‌های اقتصادی در این مناطق، معاف از مالیات خواهد بود.
