چهره‏‏‏‏‌ بورس در بزنگاه انتخابات

بورس طی ۲دهه اخیر نسبت به انتخابات ریاست‌جمهوری همواره واکنش‌های مثبت و منفی از خود نشان ‌داده‌است. از ابتدای تاسیس بورس، بازار سهام شاهد ۵انتخابات ریاست‌جمهوری بوده‌است. معمولا بورس به انتخاب‌شدن چهره‌های محافظه‌کار در انتخابات واکنش منفی نشان‌داده و چهره‏‏‏‏‌های معتدل مورد استقبال قرار گرفته‌‌اند، به‌طوری‌که در انتخابات ۸۴، شاخص بورس، افت ۱.۲۴درصدی و در انتخابات ۱۴۰۰ نیز افت ۲.۲درصدی را تجربه کرده‌است.
احتمال انتخاب احمدی‌‌‌‌‌نژاد در انتخابات 84 با دیدگاه‌های غیر معمول نسبت به بورس وضعیت بازار را بحرانی کرد، اما ابراهیم رئیسی برخلاف چهره اصولگرای84، در سال‌1400 بورس را در اولویت خود قرار داد و احتمال بالای حضور فعال در مذاکرات هسته‌‌‌‌‌ای توسط تیم دولت، بورس را به‌طور موقت وارد فاز ‌رکودی کرد و پس از انتخاب رئیسی بورس بازدهی45درصدی داشت. این درحالی است که در اوج انتخابات88 و حواشی آن شاخص‌بورس، رشد 4.18درصدی، در انتخابات92، رشد 0.35درصدی و در انتخابات96، افزایش 2.56درصدی را تجربه کرده‌است. حضور فعال اصلاح‌طلب‌‌‌‌‌ها در سال‌88 و حضور حسن روحانی، یک چهره اعتدال‌‌‌‌‌گرا با حمایت اصلاح‌طلبان در سال‌92 و 96 امیدها را به بهبود بورس افزایش داد.
شوک بورس با انتخابات زودهنگام
شهادت هشتمین رئیس‌جمهور ایران به‌طور ناگهانی آن‌هم در یک حادثه هوایی، همه ایران را وارد یک شوک کرد. اتفاقی که پس از 43سال ‌از شهادت محمدعلی رجایی به‌وقوع پیوست، برای نسل‌های جدید، تازگی داشت. با وجود اینکه نرخ ارز در بازار آزاد کنترل و جلوی نوسانات بی‌‌‌‌‌دلیل ارزی گرفته شد، اما شاخص‌کل بورس با وجود محدودیت دامنه‌نوسان از روز اعلام خبر شهادت ابراهیم رئیسی، بیش از 2.5درصد افت را تجربه کرد. بورس همواره به تحولات سیاسی، منطقه‌ای، بین‌المللی و نظامی وزن بالایی داده و به واسطه این‌گونه اتفاقات، نوسانات قابل‌توجهی را به‌ثبت می‌رساند. در انتخابات پیش‌‌‌‌‌رو نیز احتمال حضور چهره‌‌‌‌‌های مختلف از دو جناح اصلی سیاسی، واکنش مثبت حدود 1.76‌درصدی را طی سه روز تجربه کرده‌است. به‌نظر می‌رسد اگرچهره‌‌‌‌‌های شاخص با تفکرات منطقی در حوزه سیاسی و اقتصادی روی کار بیایند، بورس تهران احتمالا همانند گذشته، متعادل و مثبت رفتار خواهد کرد.
رفتار بورس با چهره‌‌‌‌‌ها
سال84، با وجود آنکه شاخص بورس در روزهای اوج قرار داشت و رقم شاخص اصلی، به 14هزار واحد رسیده بود، اما حضور برخی چهره‌ها در این انتخابات، مردم را از ادامه روند اصلاح سیاسی در کشور ناامید کرد. کشیده‌شدن انتخابات به دور دوم با دو چهره‌‌‌‌‌ای که خاطره اقتصادی از آنها در یاد مردم نبود، دوباره بورس را به فاز‌اصلاح کشاند. رقابت احمدی‌‌‌‌‌نژاد و هاشمی‌رفسنجانی، با حذف کروبی، لاریجانی، معین، قالیباف و مهرعلیزاده، امیدها را به اصلاحات اقتصادی کاهش داد.
بورس تهران پس از انتخاب محمود احمدی‌نژاد به دلیل دیدگاه‌های تند و تیز او درخصوص بورس، وفور درآمدهای نفتی و سرکوب نرخ ارز و تحولات جهانی در بحران سال‌2008وارد دوران رکودی شد که تا اواخر سال‌87 به طول انجامید، اما بورس در روزهای ثبت‌نام نامزدها 1.24درصد افت را تجربه کرد. دولتی که بورس را به قمارخانه تشبیه کرده‌بود، در نهایت کارنامه خوبی را در دوره اول خود در بورس برجای نگذاشت.
در روزهای قبل از انتخابات و یک ماه قبل از رای‌‌‌‌‌گیری، بورس تهران واکنش بیش از 4درصدی را نشان‌داد. این میزان از واکنش مثبت در روزهای انتخاباتی، در 5 دوره انتخاباتی اخیر بی‌سابقه بوده‌است، پس از انتخاب احمدی‌نژاد در سال‌88، به دلیل کاهش نرخ سود سپرده بانکی و رشد قیمت ارز به دلیل تحریم‌ها، بورس تا رسیدن به سقف سال92، حدود 800درصد بازدهی داد. سال92، شرایط اسفناک دولت احمدی‌‌‌‌‌نژاد، موجب شد تا این نیاز تقویت شود که یک چهره معتدل در انتخابات حضور یابد. حسن روحانی شخصیت امنیتی جمهوری‌اسلامی با ثبت‌نام در انتخابات حمایت برخی از اصلاح‌‌‌‌‌طلبان را نیز با خود به‌همراه داشت.
همین امر سبب شد تا روزنه امیدی برای اصلاح اقدامات منفی احمدی‌نژاد وجود داشته‌باشد. شاخص‌کل بورس یک ماه مانده به انتخابات 92 واکنش مثبت 0.35درصدی را از خود نشان داد. پس از روی کارآمدن روحانی به دلیل بلاتکلیفی کشور برای حل و فصل مذاکرات هسته‌ای، نرخ بهره حقیقی مثبت و با سرکوب نسبی نرخ ارز، بازار سرمایه وارد دوران رکود شد. انتخابات96 نیز با یک چهره جدید قضایی، به استقبال برگزیدن یک رئیس‌جمهور جدید رفت. ابراهیم رئیسی که سابقه ریاست قوه‌قضایی را داشت، وارد صحنه رقابت شد.
بازدهی شاخص از یک ماه مانده به انتخابات 2.56درصد بود. با جهش‌‌‌‌‌های ارزی در دولت دوم حسن روحانی، به دلیل انتخاب ترامپ به‌عنوان ریاست‌جمهوری آمریکا، رکوردهای جدیدی در سال‌97، 98 و 99در بورس تهران به‌ثبت رسید ‌که حواشی سال‌99 را به‌همراه داشت. بازگشت تحریم‌ها در دوره حسن روحانی، دوباره پای ابراهیم رئیسی را در انتخابات 1400 بازکرد. در این رقابت، با حذف عبدالناصر همتی، محسن رضایی و قاضی‌‌‌‌‌زاده‌هاشمی، رئیسی ریاست سیزدهمین دولت را بر عهده گرفت. در انتخابات 1400 بازدهی بورس منفی 2.2درصد بود. هرچند که انتظار می‌رفت در دوران رئیسی برجام و مذاکرات متوقف شود، اما دولت رئیسی برنامه مذاکرات را در سطح ضعیف‌‌‌‌‌تری ادامه داد و با شعارهای بورسی، بازار سرمایه تا شهریور 1400 بازدهی 45درصدی را برای سهامداران به‌همراه داشت.
پس از شهادت رئیسی، همچنان مانند 5انتخابات گذشته، بورس تهران منتظر آن است که چهره‌‌‌‌‌‌های معتدل‌‌‌‌‌تری وارد انتخابات شوند، به‌طوری‌که حضور لاریجانی، همتی و برخی از چهره‌‌‌‌‌های اعتدال‌‌‌‌‌گرا باعث شد روز شنبه بورس تهران واکنش مثبت و نسبتا متعادلی را نشان‌داد. به‌نظر می‌رسد در صورتی‌که احتمال حضور افراد مذکور در پاستور افزایش یابد، احتمالا همانند انتخابات 88، 92 و 96 شاخص بورس بازدهی مثبتی را به‌همراه خواهد داشت.