گذار پرهزینه به اقتصاد غیرنفتی

عربستان سعودی چشم انداز رشد اقتصادی خود را کاهش داد و کسری بودجه بیشتری را نسبت به آنچه قبلا تخمین زده می‌شد پیش بینی کرد، چراکه هزینه تلاش‌های آن برای متحول کردن اقتصاد کشور از درآمدهایش پیشی گرفته است.
براساس تازه‌ترین گزارش وزارت دارایی عربستان، رشد اقتصادی این کشور در سال جاری 0.8 درصد پیش بینی شده است که نشان دهنده کاهش قابل توجه نسبت به پیش بینی 4.4 درصدی قبلی است. پیش بینی رشد اقتصادی در 2026-2025 نیز به‌شدت کاهش یافته است.
وزارت دارایی همچنین کسری بودجه بزرگ‌تری را معادل 2.9 درصد GDP برای سال جاری پیش بینی کرده است. کسری بودجه پیش بینی شده برای سال‌های 2025 و 2026 نیز بالاتر از پیش بینی‌های قبلی هستند.
براساس این گزارش، کسری بودجه به دلیل «سیاست هزینه‌های توسعه‌ای برای حمایت از رشد اقتصادی بدون نفت» ادامه خواهد یافت.
چالش قیمت‌های پایین نفت برای بودجه عربستان
عربستان سعودی سرمایه گذاری و مخارج بسیار بزرگی را برای پیشبرد برنامه چشم انداز 2030 ولیعهد محمدبن سلمان انجام داده است، که هدف آن تنوع‌بخشی به اقتصاد نفتی عربستان است. پادشاهی عربستان درحال اولویت بندی مجدد این پروژه‌هاست، تا حدی به این دلیل که قیمت‌های نفت بسیار پایین‌تر از چیزی قرار دارد که برای متعادل شدن بودجه مورد نیاز است.
طبق برآورد صندوق بین المللی پول (IMF)، عربستان برای رسیدن به تعادل در شرایط مالی خود نیاز به نفت 96 دلاری دارد. اما بلومبرگ اکونومیکس با در نظر گرفتن هزینه‌های داخلی صندوق ثروت عربستان سعودی، قیمت نفت مورد نیاز برای رسیدن به تعادل مالی را 112 دلار به ازای هر بشکه برآورد کرده است.
نفت خام درحال حاضر حدود 72 دلار در هر بشکه معامله می‌شود و تصمیم عربستان سعودی برای افزایش برنامه‌ریزی شده در تولید، می‌تواند فشار بر شرایط مالی عربستان را افزایش دهد.
تمرکز دولت بر گذار به اقتصاد غیرنفتی
مقامات عربستان سعودی می‌گویند مبنای پیش بینی خود را فرضیات محافظه کارانه درباره درآمدهای نفتی قرار داده‌اند. دولت عربستان همچنین می‌گوید به دلیل نفوذ نفت خام، تمرکز کم‌تری بر رشد کل دارد و هدف آن این است که در آینده صنایع غیرنفتی محرک‌های اصلی اقتصاد آن باشند.
نااطمینانی درباره کاهش هزینه‌ها
فاروق سوسا، اقتصاددان خاورمیانه و شمال آفریقا در گروه گلدمن ساکس معتقد است خروجی‌های مالی برای 2024 کمابیش مطابق نتایج آنهاست، ولی درباره اعداد سال آینده نااطمینانی زیادی وجود دارد. عربستان سعودی کاهش هزینه‌ها را برای سال آینده پیش بینی کرده است ولی جهش‌ها در هزینه‌های قبلی در آن تردید ایجاد می‌کند. در سمت درآمد نیز، سوالات بزرگی درباره اهداف تولید و قیمت‌های جهانی نفت وجود دارد.
عزم عربستان برای ادامه روند استقراض
باتوجه به اینکه بودجه عربستان سعودی برای چندین فصل دچار کسری بوده و تحقق سرمایه گذاری مستقیم خارجی نیز آهسته بوده است، این کشور به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان اوراق بدهی در بازارهای نوظهور تبدیل شده است.
براساس گزارش وزارت دارایی، عربستان قصد دارد برای تامین مالی مورد نیاز خود به استقراض ادامه دهد. آژانس رتبه بندی S&P اوایل این ماه اعلام کرد که عربستان سعودی باتوجه به سطوح پایین بدهی دولتی خود، در شرایط مناسبی برای تحمل دوره‌ای از استقراض قرار دارد.
پیش‌بینی‌های جدید برای سال 2027 نشان می‌دهد که عربستان رشد تولید ناخالص داخلی 4.7 درصد و کسری بودجه معادل 3 درصد GDP را انتظار دارد.