هیاهوی مالیاتی در بازار مسکن

متولی تنظیم مالیاتی بازار مسکن بیشتر از آنچه «مالیات‌ستانی» انجام دهد «هیاهوی مالیاتی» به راه انداخته است. طی ۱۰ماه اول امسال به جای تحقق برنامه دولتی «وصول ۸۳۳میلیارد تومان مالیات از خانه‌های خالی»، فقط ۶.۷میلیارد تومان اخذ شد؛ رقمی که حتی کفاف «تامین هزینه خرید یک آپارتمان متعارف» را هم نمی‌دهد. دولت چهاردهم وعده داده بود «بیراهه مالیاتی» را متوقف کند.
سیاستگذاران بخش مسکن در دولت چهاردهم که روزی در جایگاه «منتقد سیاست‌‌‌های مسکن دولت‌‌‌های قبل» نشسته بود، فعلا در همان «بیراهه مالیاتی تنظیم بازار» مشغول رانندگی هستند.
داده‌‌‌های جدید در سامانه اطلاعات آماری سازمان امور مالیاتی کشور حاکی است، دولت در جریان «دویدن به دنبال مالکان واحدهای مسکونی بلااستفاده» طی 10 ماه اول امسال تنها 6 میلیارد و 700 میلیون تومان از محل «اخذ مالیات از خانه‌‌‌های خالی»، مالیات کسب کرد.
این رقم ناچیز مالیاتی که با کلی هزینه دولتی برای سامانه تحت اختیار وزارت راه و شهرسازی و ماموران اداره مالیات شهرهای کشور به دست آمده، از حجم قابل‌توجهی مالک «واحد مسکونی بدون استفاده» دریافت شده است اما با این رقم حتی امکان خرید «یک آپارتمان متعارف و متوسط قیمت در تهران» هم وجود ندارد. از طرفی طبق برش 10 ماهه از «درآمد پیش‌بینی‌شده در بودجه 1403 دولت از محل مالیات بر خانه خالی»، باید طی این مدت 833 میلیارد تومان مالیات وصول می‌‌‌شد.
اکنون نتیجه اقتصادی این مدل «مالیات‌‌‌ستانی با هدف تنظیم قیمت مسکن» نشان می‌دهد، «درآمد به دست آمده از مالیات بر خانه‌‌‌ خالی» نه کفاف حتی «هزینه تامین یک واحد مسکونی برای یک خانوار در کل کشور» را می‌دهد و نه «منابع دولت» را تامین کرده است. دولت از سال 1401 پشت‌‌‌سر هم در «مالیات‌‌‌ستانی از واحدهای مسکونی منجمدشده در بازار مسکن» مردود شد.
سال 1401 قرار بود 1000 میلیارد تومان از این محل مالیات وصول شود اما فقط 1.8 میلیارد تومان وصول شد. سال 1402 نیز مقرر شد 2000 میلیارد تومان درآمد مالیاتی از این محل به دست بیاید که نتیجه‌‌‌اش 5 میلیارد و 400 میلیون تومان شد. در همه این مدت ‌درصد تحقق «هدف مالیاتی مقابل خانه‌‌‌های خالی» زیر یک‌درصد بوده است.
نتایج بررسی‌‌‌های چند سال اخیر از الگوی «تنظیم مالیاتی بازار مسکن» در کشورهای مختلف جهان نشان می‌دهد، «مالیات بر خانه‌‌‌ خالی» سال‌هاست در کشورهای توسعه‌یافته منسوخ شده است و به جای آن، «مالیات سالانه» با چند هدف از جمله «تنظیم عرضه اجاره» دریافت می‌شود آن هم نه از همه مالکان بلکه از مالکان بیش از یک واحد مسکونی.
در فرمول «مالیات بر خانه‌‌‌خالی» که طی 3سال گذشته در کشورمان در حال اجراست، تور مالیاتی به قدری «حفره‌‌‌های درشت» دارد که خیلی از چند‌خانه‌‌‌ای‌‌‌ها از مالیات معاف هستند. از طرفی، رویه «سامانه بازی با پیامک‌‌‌های اشتباهی» برای مالکانی که سال‌ها خانه دوم را فروخته‌‌‌اند یا اصلا خانه ملکی ندارند، بیشتر «هیاهوی مالیاتی در بازار مسکن» است نه «تنظیم مالیاتی یک بازار مصرفی که کاملا از دسترس خانوارها خارج شده است».
به گزارش دنیای اقتصاد، در قانون مصوب مالیات بر خانه خالی، یک خانوار می‌تواند سه واحد مسکونی بلااستفاده داشته باشد و از مالیات هم معاف باشد. انتظار می‌رود مسوولان وزارت راه و شهرسازی در دولت چهاردهم که به خیلی از سیاست‌‌‌های نادرست و ناکارآمد گذشته انتقاد داشتند و یکی از همین سیاست‌‌‌ها «بیراهه مالیاتی» بود، به رویه غلط و بدون اثر گذشته پایان دهند و با سیاست‌‌‌های درست، «تنظیم بازار مسکن به نفع خانه‌‌‌اولی‌‌‌ها» را کلید بزنند.