اورهال علیه خاموشی

برخی از مقامات وزارت نیرو وعده پایان ناترازی می‌دهند. این بخش خدمات‌رسان از بدنه وزارت نیرو تاکید دارد که ۹۵درصد اورهال نیروگاه‌های کشور انجام شده است و این موضوع اثر عمیقی بر کاهش ناترازی دارد تا حدی که کشور امروز نه تنها بحران خاموشی را پشت سر گذاشته که گام مهمی در مسیر صادرات خدمات فنی و مهندسی به کشورهای منطقه انجام شده است. قطعا در هنگامه تکرار خاموشی‌ها و افزایش ناترازی، تعمیرات نیروگاهی بیش از هر زمان اهمیت دارد و بر تاب‌آوری اقتصاد ایران اثر می‌گذارد. اما وعده پایان خاموشی موضوعی است که به سادگی قابل دسترس نیست؛ مخصوصا که ناتوانی در خرید قطعات و فناوری‌های روز اورهال کامل نیروگاه‌های حرارتی را با اخلال ایجاد کرده است.
البته در نشست خبری اخیر «وزارت نیرو» که به بررسی وضعیت تعمیرات نیروگاهی کشور پرداخته شد، مسوولان شرکت تعمیرات نیروگاهی ایران از دستاوردهای خود در زمینه خودکفایی دفاع کردند. بازدید خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» گویای کوشش بسیار این بخش است؛ اما صرف این کوشش نمی‌تواند به معنی پایان همه مشکلات بخش نیروگاهی باشد.
‌گزارش شرکت تعمیرات نیروگاهی ایران نشان می‌دهد تاکنون بیش از ۷۵هزار مگاوات از ظرفیت نیروگاهی کشور مورد بازسازی قرار گیرد و راندمان واحد‌ها را تا بیش از ۱۴۰۰مگاوات افزایش دهد؛ بدون آنکه هیچ نیروگاه جدیدی احداث کند. بهبودی که با مانع بزرگ تحریم در سطحی محدود مانده است. مثلا یکی از مهم‌ترین چالش‌های اورهال نیروگاه‌ها در ایران، تامین قطعات یدکی و تجهیزات خاص است. به‌دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی که بر صنعت کشور تحمیل شده، تامین این قطعات از خارج کشور با دشواری‌هایی روبه‌رو است. بسیاری از قطعات خاص که برای پروژه‌های بزرگ تعمیراتی مورد نیاز هستند، تنها از طریق واردات از کشورهای خارجی تامین می‌شوند و در شرایط فعلی این واردات به‌ویژه به‌دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی، با مشکلات فراوانی همراه است. این موضوع نه‌تنها روند تعمیرات را کند می‌کند، بلکه برهزینه‌های پروژه‌ها نیز تاثیر می‌گذارد. با اینکه کشور سالانه بین ۵ تا ۱۰میلیون یورو از محل ارائه خدمات تعمیراتی به کشورهایی نظیر عراق، سوریه، بلاروس، ترکمنستان و ترکیه درآمد ارزی جذب کشور می‌شود؛ اما مسیر برای اورهال کامل بسته است.
ظاهرا بیشتر تعمیرات اساسی نیروگاه‌های کشور به‌دست شرکت‌های داخلی انجام می‌شود؛ اما بدون تامین قطعات، بهینه‌سازی فعال و توسعه زیرساخت‎‌‌های داخلی ظرفیت بالای تعمیراتی کشور کارگشا نخواهد بود؛ به همین دلیل باید برای تامین تجهیزات و ماشین‌آلات پیشرفته، سرمایه‌گذاری‌های جدیدی انجام شود. این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند شامل خرید دستگاه‌های جدید، بهبود سیستم‌های تعمیراتی و ارتقای سطح دانش فنی نیروهای انسانی باشد.
طبق گفته مدیران وزارت نیرو، این چالش‌های ساختاری، تاخیر در اجرای تعمیرات دوره‌ای را سبب می‌شود. تعمیراتی که به‌دلایل مختلف از جمله محدودیت بودجه یا ملاحظات تقویمی به تعویق می‌افتد، می‌تواند مستقیما موجب کاهش بهره‌وری، افزایش مصرف سوخت و حتی بروز خاموشی شود. تجربه نشان می‌دهد که نگهداری به‌موقع، تنها راه تضمین عمر مفید تجهیزات تا مرز ۱۰۰هزار ساعت عملکرد استاندارد است.
به عقیده مدیران این بخش تامین به‌موقع منابع مالی، از شروط اساسی موفقیت در پروژه‌های تعمیراتی است. بر اساس برنامه سال جاری، تعمیرات بیش از ۱۰۲هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی در دستور کار قرار دارد که هدف آن، دستیابی به آمادگی ۹۸درصدی تا آغاز تابستان است. تحقق این هدف، به‌ویژه با توجه به رشد مصرف برق در ماه‌های گرم، حیاتی تلقی می‌شود. طبق گفته یکی از مدیران، شرکت تعمیرات نیروگاه حرارتی ایران در تامین بودجه مشکلی ندارد و دوره وصول مطالبات این شرکت یک سال است.
مدیران این شرکت اعتقاد دارند که اتصال صنعت تعمیرات نیروگاهی به ظرفیت‌های صنعتی کشور، یکی از مسیرهای حیاتی برای تقویت خوداتکایی است. همکاری با صنایع فولادی و پتروشیمی برای تولید قطعات خاص، گرچه هنوز در مراحل اولیه است، اما نشانه‌ای از تلاش برای تحقق خودکفایی است. همچنین سرمایه‌گذاری در تربیت نیروی انسانی ماهر از مسیر آموزش‌های مستمر، سبب شده است که امروز متخصصان ایرانی نقشی فعال در پروژه‌های بین‌المللی نیز ایفا کنند.
در بعد راهبردی، صادرات خدمات مهندسی به کشورهای همسایه می‌تواند به ابزاری برای تقویت نفوذ منطقه‌ای ایران بدل شود. تجربه‌های موفق در بازسازی واحدهای نیروگاهی کشورهای منطقه، ایران را به بازیگری توانمند در دیپلماسی انرژی بدل کرده است. در صورت حصول توافقات بین‌المللی، این ظرفیت می‌تواند به بستری برای صادرات گسترده‌تر خدمات دانش‌بنیان در غرب آسیا تبدیل شود.
با اینکه طبق ادعای این مدیران، ایران در زمینه تعمیرات نیروگاهی به دستاوردهای قابل توجهی دست یافته است؛ اما همچنان چالش‌هایی در تامین قطعات یدکی خاص و تجهیزات پیچیده وجود دارد که می‌تواند بر سرعت و کیفیت پروژه‌های تعمیراتی تاثیر بگذارد. برای مقابله با این مشکلات، باید به گسترش همکاری‌های بین‌المللی، بومی‌سازی قطعات و تجهیزات و استفاده از فناوری‌های نوین توجه ویژه‌ای شود.
به گزارش دنیای اقتصادف باید منتظر ماند و دید اورهال نیروگاه‌ها تا چه اندازه بر کاهش خاموشی و رفع شکاف میان عرضه و تقاضای برق در ماه‌های تابستان اثر خواهد گذاشت.