پای رانت در میان است؟

وضعیت فعلی بازار زغال سنگ نشان می‌دهد که تولید داخلی حدود دو میلیون تن کمتر از نیاز بازار داخلی است. از همین رو این کمبود باید با حدود سه برابر قیمت از طریق واردات تأمین شود.
در این باره، سعید صمدی، دبیر انجمن زغال سنگ ایران، به تسنیم گفت که در حال حاضر یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن زغال سنگ در کشور تولید می‌شود، اما نیاز بازار داخلی سه میلیون و ۷۰۰ هزار تن است. این در حالی است که ذخیره زمین‌شناسی قطعی ما در بخش زغال سنگ ۱۴ میلیارد تن است.
طی این سال‌ها واردات زغال سنگ اغلب از کشورهایی همچون اندونزی و استرالیا صورت می‌گرفت؛ این در حالی است که استخراج در کشور به‌مراتب هزینه کمتری داشت. اما این حوزه به دلیل بازگشت سرمایه بلندمدت و از سوی دیگر عدم تشویق و ترغیب برای سرمایه‌گذاری منجر به این شد که در این سال‌ها شاهد سرمایه‌گذاری در این بخش نباشیم.
نیاز مصرف داخلی زغال‌ سنگ ۲ برابر تولید داخلی
علی نصیری، رئیس کمیته اقتصادی انجمن زغال سنگ گفت: مصرف زغال سنگ در کشور دو برابر تولید داخلی است. اما موضوعی که وجود دارد این است که برای ساخت کک باکیفیت، به ناچار در ترکیب آن باید زغال سنگ وارداتی باشد.
او عنوان کرد: صرف داشتن ذخایر بالای زغال سنگ برای تولید کک با استاندارهای موردنظر کافی نیست.
وی درباره نحوی اصلاح قیمت زغال سنگ توضیح داد: با توجه به افزایش هزینه‌های داخلی، قیمت زغال سنگ نیاز به اصلاح دارد. اما مقایسه قیمت زغال سنگ داخلی با خارجی، نیازمند کنار هم قرار دادن شاحص‌های مختلفی است.
افزایش تولید زغال سنگ نیازمند برنامه بلندمدت
نصیری افزایش تولید زغال سنگ را در افزایش اشتغال‌زایی تأثیرگذار دانست و افزود: افزایش تولید در بخش زغال سنگ نیازمند یک برنامه جامع بلندمدت است. در اولین گام باید قیمت زغال سنگ برای بلندمدت تعیین شود که این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز ورود سرمایه‌گذاران به این بخش باشد.
رئیس کمیته اقتصادی انجمن زغال سنگ به لزوم تشویق و ترغیب سرمایه‌گذاران به حوزه تاکید کرد و ادامه داد: از آنجایی که بازگشت سرمایه در این حوزه بین یک دوره ۱۰ تا ۱۵ ساله نیاز دارد، به دلیل دید واسطه‌گری در کشور بسیاری از سرمایه‌گذاران تحمل این دوره برای بازگشت سرمایه را ندارند. همین مسئله باعث شد تا سرمایه‌گذاری در این بخش شکل نگیرد.
کاهش سرمایه‌گذاری در بخش زغال سنگ
نصیری تصریح کرد: در این مدت، به‌رغم شناور شدن قیمت‌ها سرمایه‌گذاری در این بخش صورت نگرفت. حتی می‌توان گفت که اندک کاهشی نیز داشت.
او در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به قیمت پایین زغال سنگ در کشور آیا صادرات آن می‌تواند به تولیدکنندگان کمکی کند؟ توضیح داد: راه‌حل مشکلات زغال سنگ داخلی را در صادرات نمی‌بینم. باید مکانیزم تعیین قیمت‌ها اصلاح شود.
نصیری در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا اختلاف سه برابری زغال سنگ داخلی با وارداتی زمینه‌ساز رانت شده است؟ گفت: برای پاسخ به این سوال باید در ابتدا مشخصات زغال سنگ را سنجید و بدون این موضوع امکان قضاوت وجود ندارد. اما به طورکلی با توجه به تحریم‌ها، واردات زغال سنگ هزینه بالایی دارد. از همین رو نمی‌توان موضوع ایجاد رانت را نه تائید و نه تکذیب کرد؛ چراکه نیازمند اطلاعات جامع‌تری است.