درباره رفت و برگشت رئیس سازمان بورس

صبح روز دوشنبه، خبر استعفای رئیس سازمان بورس تائید شد و در میانه معاملات بازار سهام خبر آمد که وزیر اقتصاد این استعفا را پذیرفته و شورای عالی بورس، محمد رضوانی‌فر را به عنوان جانشین وی منصوب کرده است. مدیر روابط عمومی بورس نیز از تقدیم استعفای مکتوب او خبر داد اما پس از ساعتی اعلام شد شورای عالی بورس با استعفای عشقی مخالفت کرده است.
صرف نظر از در هم ریختگی خبری، به نظر می‌رسد درباره ماندن یا رفتن عشقی اختلاف نظرهایی وجود داشته است. گفته می‌شد که عشقی در اعتراض به عدم همراهی دولت با ملاحظات سازمان بورس درباره بودجه سال آینده استعفا داده است. حال با ابقای او، سیگنال مثبتی به بازار ارسال شده است، اما رفت و برگشت عشقی تأثیری در تدوین قانون بودجه 1402 دارد او چه قولی گرفته که مانده یا چه وعده ای داده که ابقا شده؟
مدیران کوتاه مدت
مجید عشقی پس از محمدعلی دهقان دهنوی به ریاست سازمان بورس رسید، دو رئیس پیشین قبل از عشقی به ترتیب 10 و 9 ماه در این سمت بودند. استعفای او اگر پذیرفته می شد عمر مدیریتی او نیز به 13 ماه می رسید این در حالی است که در قانون دوره ریاست سازمان بورس 5 ساله تعیین شده که فراتر از عمر دولت ها است. در واقع قصد این بوده که بر یک بازار مهم کشور دید بلند مدت حاکم باشد اما خروجی قانون کاملا حکایت از تغییرات کوتاه مدت در ریاست سازمان بورس خبر دارد.
از سوی دیگر این تغییرات کوتاه مدت در دوره‌ای رخ داده که بازار سرمایه در 2 سال اخیر اهمیت بیشتری پیدا کرده است و روند قیمت‌ها در این بازار به معیاری برای قضاوت درباره مدیریت اقتصادی دولت‌ها بدل شده است. از سوی دیگر بازار سرمایه جایی برای سرمایه گذاری بلندمدت است و گفته می‌شود سرمایه گذاران و فعالان این بازار باید نگاه بلندمدت داشته باشند. چرا بازار سرمایه خود دچار عارضه کوته نگری و تغییرات مداوم در ریاست سازمان شده است؟
مأموریت‌های مدیر جوان
ریزش بازار سهام در سال 1399 یکی از بزنگاه‌هایی بود که اصولگرایان و به ویژه نواصولگرایان انتقادات زیادی را متوجه دولت حسن روحانی کردند. آن‌ها دولت دوازدهم را مقصر زیان دیدن سهامداران معرفی می‌کردند. ابراهیم رئیسی و رقبای همسوی او در انتخابات ریاست جمهوری 1400 نیز وعده بهبود در بورس تهران دادند. تا جایی که قاضی زاده هاشمی وعده داد مشکل بورس را در سه روز حل می‌کند.
ابراهیم رئیسی، مجید عشقی را در ادامه شعار جوان گرایی به خدمت گرفت و او را از دانشگاه امام صادق به اتاق ریاست سازمان بورس برکشید. پس از وزیر جوان دولت، حجت عبدالملکی، مجید عشقی یکی از جوان‌ترین چهره‌های دولت سیزدهم بود. عشقی با مأموریت بهبود شاخص بورس و جبران زیان سهامداران خرد وارد سازمان شد اما در 13 ماه گذشته شاخص بورس روند پرنوسانی داشته و با خروج سرمایه از بازار مواجه بوده است. با این حال سازمان بورس اقداماتی در جهت حفظ شاخص در دستور کار قرار داد، اما نکته مهمتر این است که برای قضاوت درباره عملکرد تیم جدید مدیریتی در سازمان بورس، یک سال زمان کمی است. بنابراین می‌توان تصمیم شورای عالی بورس برای ابقای مجید عشقی را در مجموع مثبت ارزیابی کرد.
استعفا یا جابه‌جایی
فرایند استعفای عشقی، پذیرش آن و در نهایت رد آن شفاف نبوده است. اما به نظر می‌رسد بیش از آن که عملکرد عشقی معیار این ابقا باشد، پای تغییرات سیاسی در میان مدیران دولت در میان است. در واقع هیچگاه انتصابات در دولت سیزدهم سیاستی نبوده بلکه سیاسی بوده است. همانطور که انتصاب مجید عشقی در مهر 1400 انتخابی سیاسی بود. حتی گفته می شود ابقای به دلیل مخالفت های سیاسی بوده نه اقناع کارشناسی. به همین دلیل هم برخی کارشناسان می گویند: در وضعیتی که انتصاب‌ها سیاسی است می‌توان انتظار داشت که مدیران در تحقق مأموریت‌های اعلامی ناموفق باشند. کارشناسان ثبات مدیریتی را یکی از فاکتورهای مهم برای موفقیت در تحقق برنامه‌ها و سیاست‌ها می‌دانند، فاکتوری که در ساختار دولت‌ها کمیاب بوده در شرایطی که مدیران در تحقق شعارها و اهداف ناکام هستند و به سرعت جابه‌جا می‌شوند، این سؤال مطرح می‌شود که انتخاب آن‌ها اشتباه بوده یا اهداف مدیران غلط بوده است؟
برای نمونه چرا عشقی استعفا داد؟ چرا استعفای عشقی پذیرفته نشد؟ چه وعده ای امروز داده شده که عشقی به سرکار برگشته اگر وعده چه از طرف بالا دستی ها چه از طرف عشقی قابل تحقق بوده چرا قبل از این داستان ها عملیاتی نشده است و حتما باید کار به استعفا می رسید؟
در این فقره به نظر پاسخ منفی است. رفت و برگشت عشقی به این شکل نمادی از سیاست گذاری اقتصادی در ایران است، تلاشی زیاد برای یک تغییر و عقب نشینی همراه با تعجیل از تغییر.