میزان سرمایه گذاری خارجی در ایران در سال 1401 به کمترین سطح خود در حداقل 20 سال گذشته رسیده است. سطح سرمایه گذاری خارجی نسبت به سال 91 ، 80 درصد کاهش را تجربه کرده است. بالاترین سطح سرمایه گذاری خارجی در سال 91 و پایین‌ترین سطح در سال 1401 اتفاق افتاده است...
بررسی‌ها نشان می‌دهد در 20 سال گذشته تحریم‌ها عامل اصلی نوسان سرمایه گذاری خارجی بوده‌اند. همچنین ضعف قوانین مربوط به سرمایه گذاری خارجی و شفاف نبودن حقوق مالکیت موجب شده تا فضایی مه آلود و نامشخص در اقتصاد کشور پدید آید. از همین‌رو نمی‌توان انتظار داشت که سرمایه گذاری خارجی در اقتصاد ایران با تحول روبرو شود. همه اینها درحالی است که اقتصاد ایران جهت رشد و توسعه اقتصادی و جبران عقب ماندگی‌های تاریخی به شدت نیازمند و تشنه سرمایه‌گذاری است. سرمایه گذاری خارجی چیست و چه اهمیتی دارد؟ سرمایه‌گذاری خارجی به معنای ورود سرمایه از کشورها و نهادهای خارجی به داخل یک کشور برای توسعه اقتصادی، تولید، یا پروژه‌های مختلف است. این نوع سرمایه‌گذاری می‌تواند در قالب‌های مختلفی مانند سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) یا سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی و سهام صورت بگیرد. ورود سرمایه خارجی به اقتصاد باعث افزایش منابع مالی برای پروژه‌های تولیدی و زیرساختی می‌شود که می‌تواند منجر به رشد اقتصادی و افزایش اشتغال شود. همچنین در اثر سرمایه گذاری خارجی معمولا فناوری‌های پیشرفته و نوآوری‌های جدید به کشور وارد می‌شود، که به نوبه خود می‌تواند کیفیت تولیدات و خدمات داخلی را بهبود بخشد. از سوی دیگر پروژه‌ها و شرکت‌های جدید که توسط سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد می‌شوند، فرصت‌های شغلی بیشتری را برای افراد محلی فراهم می‌کنند. در نتیجه سرمایه‌گذاری خارجی به طور کلی یک ابزار مهم برای توسعه اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی در کشورها به شمار می‌آید، اما نیازمند شرایط مناسب مانند ثبات سیاسی، قوانین شفاف، و زیرساخت‌های مناسب است. اثر تحریم بر سرمایه گذاری خارجی بالاترین سطح سرمایه گذاری خارجی در کشور در سال 91 اتفاق افتاده است. در این سال 4.5 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی در اقتصاد ایران انجام گرفته است. با این‌حال بعد از شروع تحریم‌های بین المللی در سال 90 و آغاز تاثیر آن‌ها بر اقتصاد کشور، سرمایه گذاری خارجی روندی نزولی به خود گرفت. به طوری که سطح آن از 4.5 میلیارد دلار در سال 91 به پایین‌تر از یک میلیارد دلار رسید. در سال 94 سطح سرمایه گذاری خارجی در کشور معادل 945 میلیون دلار بوده است. برجام و چشم‌انداز مثبت سرمایه‌گذاران بعد از مدت طولانی مذاکرات در سال 94 توافق برجام منعقد شد. در نتیجه رفع تنش‌های سیاسی و تحریم‌ها فضای اقتصاد کشور بهبود یافت و چشم‌انداز مطلوبی در میان مردم و سرمایه گذاران شکل گرفت. از همین‌رو روند سرمایه گذاری خارجی صعودی شد. به طوری که بار دیگر میزان سرمایه گذاری کشور به بالای یک میلیارد دلار رسید. در سال 95 سطح سرمایه گذاری خارجی با 2.2 میلیارد دلار افزایش به 3.2 میلیارد دلار رسید. با این‌حال همچنان این سطح با مقدار سرمایه گذاری خارجی در اوایل دهه 90 فاصله‌ای به میزان 2.3 میلیارد دلار داشته است. نمایان شدن مجدد سایه تحریم‌ها و کاهش سرمایه‌گذاری خارجی در اوایل سال 97 ترامپ از توافق هسته‌ای موسوم به برجام خارج و مجددا سایه تحریم بر آسمان کشور پدیدار شد. نااطمینانی و بی ثباتی ناشی از این اتفاق موجب شد تا سرمایه گذاری خارجی در کشور کاهش یابد. به این ترتیب و در اثر این رخداد سیاسی سطح سرمایه گذاری خارجی در سال 98 به سطح یک میلیارد دلار کاهش یافت. این درحالی است که در سال 97، 2.7 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی در کشور صورت گرفته بود. سرمایه گذاری خارجی به کف رسید به گزارش اکوایران،بعد از بازگشت تحریم‌ها، فضای اقتصاد کشور با نااطمینانی و عدم چشم‌انداز مشخصی روبرو شد. همچنین شیوع ویروس کرونا در سال 99، سرمایه گذاری جهانی را نیز با ریسک های زیادی مواجه کرد. همه اینها منجر به نزول سرمایه گذاری خارجی به کمتر از یک میلیارد دلار شد. به طوری که در سال 1401 مقدار سرمایه گذاری خارجی به 687 میلیون دلار رسید. این رقم پایین‌ترین سطح سرمایه گذاری خارجی در حداقل 20 سال گذشته بوده است.
