باران بهاری مانع از خشکسالی سه ساله شد؟

مطالعات نشان می‌دهد که میانگین بارش در سه ماه نخست 1402 نسبت به بهار سال گذشته افزایش یافته اما هنوز پایین‌تر از میانگین بلند مدت بارش قرار دارد.
طبق گزارشی که اخیرا به کوشش مرکزپژوهش‌های مجلس منتشر شده، خشکسالی ایران برای سومین سال متوالی ادامه پیدا کرده اما نحوه پراکندگی بارش در مناطق مختلف کشور، تغییر کرده است.
همچنین آمارها نشان می‌دهد که تولیدات برقابی افزایش یافته اما به دلیل رشد کمتر نسبت به تولیدات برق کل کشور، سهم تولیدات برقابی از کل تولیدات برق کاهش پیدا کرده است.
شایان ذکر است تهیه این خبرنامه بر اساس گزارش دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌ها صورت گرفته است.
وضعیت بارش در بهار 1402
گزارش‌ها نشان می‌دهد میزان بارش‌ها در بهار 1402 حدود 204 میلی‌متر بوده است. به عبارت دیگر یعنی به طور متوسط در طول سه ماه در هر متر مربع 204 لیتر باران باریده است. این رقم نسبت به بهار 1401 حدود 11 درصد بیشتر شده اما هنوز نسبت به میانگین بارش بلند مدت 14 درصد کمتر است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد از مجموع 31 استان کشور، 22 استان دچار کاهش بارش نسبت به میانگین بلندمدت شده‌اند.
تغییرات دمایی و خشکسالی
آمارها نشان می‌دهند دمای منطقه نسبت به میانگین بلند مدت خود 0.7 درجه سلسیوس رشد کرده و خشکسالی برای سومین سال پیاپی ادامه یافته است.
وضعیت مناطق جنوبی و غربی کشور: آمارها حاکی از وقوع ترسالی در برخی از مناطق کشور به ویژه استان‌های جنوب غربی هستند. پیرو همین موضوع نیز، سدهای واقع در جنوب غربی کشور و حوضه آبریز دریاچه ارومیه بالغ بر 60 درصد پرشدگی را تجربه کرده‌اند.
وضعیت استان‌های شرقی: خشکسالی در مناطق شرقی کشور شدت یافته و در غرب نیز خشکسالی خفیفی رخ داده است. برای مثال در استان سیستان و بلوچستان، میزان آب «چاه نیمه»ها به کمتر از 10 درصد رسیده و در شرایط بحرانی قرار گرفته است. چاه نیمه‌ها، چهار چاله طبیعی در سیستان و بلوچستان هستند که آب مازاد رودخانه هیرمند به آن‌ها وارد می‌شود و در مواقع ضروری از آن‌ها آب برداشت می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهد حجم ذخایر سد آبی در سه استان خراسان رضوی، خراسان جنوبی و فارس به شدت افت پیدا کرده است. از همین‌رو برای تامین آب مصرفی، میزان برداشت از آب‌های زیرزمینی افزایش یافته و تنش آب شرب در این مناطق تجربه شده است.
نوار شمالی ایران: به دلیل افت بارش‌ها در مناطق شمالی کشور، احتمال کاهش تولیدات محصولات کشاورزی وجود دارد. همچنین با توجه به اینکه ذخایر سدهای استان گلستان در حال حاضر ذخایر بسیار آبی کوچکی دارند، ممکن است تنش آب شرب به وجود بیاید.
تولید برقابی کشور در بهار 1402
آمارها حاکی از رشد تولید برقابی در کشور هستند. بااین‌حال سهم تولیدات برقابی از کل برق‌های تولید شده در کشور کاهش یافته است. به عبارت دیگر رشد تولید برقابی کمتر از رشد تولیدات برقی کل بوده است. بر همین اساس سهم تولیدات برقابی از 8.7 درصد در فروردین 1402 به 7.4 درصد در خرداد سال جاری رسیده است.
وضعیت تخصیص اعتبارات به توسعه آبی
بر اساس گزارش‌ها مجموع منابع بودجه‌ای برای تملک دارایی‌های سرمایه‌ای در 1402 حدود 29 همت بوده که حدود 0.88 همت (یا به عبارت دیگر 3 درصد) از آن تا انتهای خردادماه پرداخت شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که عمده این اعتبارات تخصیص یافته مربوط به برنامه‌های آبرسانی و فاضلاب به شهرهای دارای تنش آبی، ارتقای کیفی آب شرب، آبرسانی به روستاهای دارای اولویت و ایجاد و تکمیل تاسیسات فاضلاب بوده است.